كىتاپسىز قالا

ەل استاناسىنداعى كىتاپ ساتاتىن دۇكەن­دەردىڭ سانىن كورسەتەيىك دەسەك، ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىندا مۇنداي دەرەك جوق ەكەن. ال جالپى قازاقستاندا كىتاپ ساۋداسىمەن اينالىساتىن 75 كاسىپورىن تىركەلگەن. 2020 جىلى ەلىمىز بويىنشا 9 ميلليارد 449 ملن تەڭگەگە كىتاپ ساتىلعان. بۇل پاندەمياعا بايلانىستى الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا تومەن. ونىڭ ىشىندە الماتى قالاسى بويىن­شا 3 985 062 مىڭ تەڭگەگە، اقمولا وبلىسى بويىنشا 60، 2 ملن تەڭگەگە، شىعىس قازاقستان وبلىسى بويىنشا 391،3 ملن تەڭگەگە، باتىس قازاقستان وبلىسى بويىنشا 74 ملن تەڭگەگە، جامبىل وبلىسىندا 152،9 ملن تەڭگەگە، الماتى وبلىسىندا 126،9 ملن تەڭگەگە، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا 80،4 ملن تەڭگەگە، قاراعاندى قالاسىندا 1 910 666 مىڭ تەڭگەگە، قوستاناي قالاسىندا 96،9 ملن تەڭگەگە، اقتوبە قالاسىندا 194،7 ملن تەڭ­گەگە، اتىراۋ قالاسى بويىنشا 113،7 ملن تەڭگەگە، قىزىلوردا قالاسىندا 201 ملن تەڭگەگە، پاۆلودار قالاسىندا 435، 9 ملن تەڭگەگە، تۇركىستان قالاسىندا 1 197 463 مىڭ تەڭگەگە، شىمكەنت قالاسىندا 132،5 ملن تەڭگەگە كىتاپ ساۋداسى جۇرگىزىلگەن. ال جالپى رەسپۋبليكاداعى بىلتىرعى بۇل كور­سەتكىش 12 ملرد 869 ملن تەڭگەنى قۇرايدى.

سونىمەن، ەلوردادا كىتاپ دۇكەنى نەگە از؟ الدە كىتاپ جوق پا؟ بۇگىندە ەلىمىزدە 300-گە جۋىق باسپا مەن 800-گە تارتا باس­پاحانا جۇمىس ىستەيدى. سوندا دا قوعامدا كى­تاپ ءوندىرىسىنىڭ ءيميدجى تومەن. وعان سەبەپ، كىتاپ باسىپ شىعارۋدا ناقتى جۇيە مەن ماركەتينگتىڭ جوقتىعى. سودان بولار، كىتاپ ساتۋدان تۇسەتىن تابىستىڭ تەك 25 پايىزى عانا وتاندىق ونىمگە تيەسىلى.

نارىقتا باسەكە بولماعان سوڭ، كىتاپ ساۋداسى دا العا جىلجىمايتىنى بەلگىلى. مونوپوليالىق دۇكەندەر، مىنە، وسىدان پاي­دا بولادى. ماسەلەن، «مەلومان» كى­تاپ دۇكەنىن الايىق. مۇندا كىتاپ تەز ءارى كوپ وتە­تىندىكتەن، بەدەلدى سانالىپ وتىر. مونوپوليا بولعان سوڭ، تاۋارلارىنىڭ باعاسى دا جو­عارى. وسىدان شامامەن ءۇش جىل ۋاقىت بۇرىن «مەلوماندا» قازاق كىتاپتارىنا ارنالعان بۇرىش اشىلدى. سول كەزدەرى قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكالىق تۋىندىلارى ساتىلىمعا قويىلعان ەدى. الايدا بۇل كورسەتكىش وتاندىق كىتاپ دۇكەنىنىڭ قازاق اۆتورلارىنا كەندە ەكەنىن بايقاتادى. ال كەيىنگى اۆتورلاردىڭ «مەلومانعا» دەگەن بازىناسى بولەك. ياعني وعان كىتاپ وتكىزۋ ءۇشىن قالامگەردىڭ جك نەمەسە جشس بولۋى ءتيىس. بۇدان بولەك كىتابىنىڭ ديزاينى مەن ساپاسىنا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. ال كەلىسىمشارتى بويىنشا كىتاپتىڭ باعالانۋىنا بايلانىستى 50-70 پايىزعا دەيىن ۇستەمەاقى قوسىلادى.

زەرتتەسەك، قازاقستان باسپالارىنان شىعا­تىن كىتاپ ونىمدەرىنىڭ 80 پايىزىن وقۋلىقتار قۇرايدى. ال نارىقتاعى وزگە كىتاپ­تاردىڭ 80 پايىزى – رەسەي باسپالا­رىنان شىققان كىتاپتار. وتاندىق كىتاپتار از تارالىممەن شىعاتىندىقتان، ساتى­لىمدا كوپ كەزدەسپەيدى. ويتكەنى كوممەر­تسيالىق باعىتتا كىتاپ نارىعى دامىماي وتىر. ال جاڭا شىعىپ جاتقان قازاقشا كىتاپ­تاردىڭ كوپ بولىگى مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە ۇلەستىرىلەدى. بۇل دا – ءتۇيىنى تارقاماعان بولەك ماسەلە.

دەسە دە كەيىنگى ۋاقىتتا قازاق تىلىندەگى ونلاين كىتاپ دۇكەندەرى كوبەيىپ جاتقانىن دا ايتۋ كەرەك. «Qazyna»، «Akel.kz»، «Ziyat» ينتەرنەت-دۇكەندەرىنىڭ تاۋارلارى وقىرمان اراسىندا جاقسى ساتىلىپ جاتىر. بۇل – استانالىق وقىرمانعا تاپتىرماس مۇمكىندىك. بۇدان بولەك ەلوردادا جىل سايى­ن ۇيىمداستىرىلىپ كەلە جاتقان ءداس­تۇرلى كىتاپ جارمەڭكەسى دە وقۋشى قاۋىمنىڭ سورەسىن تولتىرادى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ استانا قالاسىن دامىتۋ ماسەلەلەرى جو­نىندە وتكىزگەن كەڭەستە كىتاپحانالاردىڭ تىم از ەكەنىن اتاپ وتكەن بولاتىن. سونداي-اق ءار اۋداندا زامان تالابىنا ساي كىتاپحانا اشۋدى تاپسىرعان ەدى. كىتاپ دۇكەندەرى از قالادا وقىرماندى قۇتقاراتىن قولجەتىمدى ءھام ىڭعايلى كىتاپحانا ەكەنىن ەسكەرسەك، پرەزيدەنت تاپسىرماسىنىڭ تەزىرەك ورىن­دالعانىن كۇتەمىز. دەسەك تە باس قالاداعى كىتاپ دۇكەندەرىنىڭ ازدىعى وزەكتى بولىپ قالا بەرمەك.