100 جانە 99

ءبىرى – اقتوبە، ەكىنشىسى – اقمولا وبلىسىندا. العاشقىسىندا جاڭا بوسانعان انا ۇلىن قاعاز قوراپقا سالىپ، كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ بىرىنە تاستاپ كەتكەن. دۇنيە ەسىگىن اشپاي جاتىپ شەتىنەپ كەتكەن شاقالاقتىڭ ءمايىتىن تۇرعىندار تۇندە كەش قارايعاندا عانا كورىپ، پوليتسياعا حابارلاعان. ال سوڭعى وقيعا مۇلدە سوراقى. اقمولا وبلىسىنىڭ بۇلاندى اۋدانىنداعى ماكينسك اۋىلىنىڭ تۇرعىنى – 33 جاستاعى كەلىنشەك جۇكتىلىكتىڭ 24-اپتاسىندا جوسپارلى تەكسەرۋگە كەلگەن. اۋداندىق اۋرۋحانا دارىگەرى كەلىنشەكتىڭ ەكى كۇن بۇرىن بوسانعانىن سول كەزدە عانا بىلگەن ەكەن. سويتسە ۇيىندە قان كەتىپ ەرتە بوسانىپ قالعان ايەل تۇسىك تاستاپ، شالا تۋعان ءسابيىن پەشتە ورتەپ جىبەرگەن كورىنەدى.

بۇعان دەيىن قوقىس جاشىگى مەن دارەت­حانادان تابىلعان نارەستەلەر تۋرالى تالاي اقپارات تاراتىلدى. ەڭ وكىنىشتىسى، مۇنداي وقيعالاردا باستى قىلمىسكەر – سول ءسابيدى جۇرەگىنىڭ تۇسىندا كوتەرىپ جۇرگەن اناسى. ال قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس تۋماي جاتىپ نارەستەسىن ولتىرگەن انا ەڭ كوپ دەگەندە 4 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى. نارەستە ءولىمى ءۇشىن بۇل از با، كوپ پە؟

100-باپتاعى نورمانى تولىعىمەن ايتساق، «اناسىنىڭ ءوزiنiڭ جاڭا تۋعان بالاسىن بوسانۋ كەزiندە، سول سياقتى ودان كەيiنگi كەزەڭدە پسي­حيكاسىن كۇيزەلتەتىن احۋال بولعان جاع­داي­لاردا نەمەسە ەسiنiڭ دۇرىستىعى جوققا شىعارىلمايتىن پسيحيكاسىنىڭ بۇزىلۋى جاعدايىندا ءولتiرۋi» دەپ وقىلادى. وسى تۇستا زاڭگەرلەردى عانا ەمەس، قاراپايىم جۇرت­تى دا شاتاستىراتىن ەكى ۇعىم بار. بۇل – «پسيحيكاسىن كۇيزەلتەتىن احۋال» جانە «ەسiنiڭ دۇرىستىعى جوققا شىعارىل­ماي­­تىن پسيحيكاسىنىڭ بۇزىلۋى» دەگەن سوزدەر. جاڭا بوسانعان ايەلدىڭ پسيحيكالىق كۇيزەلىسى قالاي انىقتالادى؟ ال ەسى دۇرىس انا ىشىنەن شىققان شاراناسىن قالاي ولىمگە قيادى؟ شىنى كەرەك، باپتىڭ زاڭنامالىق انىقتاماسىنىڭ ءوزى ءسابي ءولتىرۋ فاكتىسىندە ايەلدىڭ ءىس-ارەكەتىن ساراپتاۋ كەزىندە كوپ­تەگەن پروبلەما تۋعىزادى.

ماسەلەن، زاڭگەرلەر ناقتى تاجىريبەدە ءدال وسى قىلمىسقا بارعان قىز-كەلىنشەك­تەر­دىڭ ءوز ءىس-ارەكەتتەرىنىڭ سەبەبىن تۇسىن­دىرە المايتىنىن ايتادى. سول سەبەپتى كوبىنە سوت ۇكىمى ارنايى دارىگەرلەردىڭ سا­راپ­تامالىق قورىتىندىسىنا سۇيەنە وتىرىپ شىعارىلادى. بىراق كوبىنە-كوپ سوت 100-باپتا كوزدەلگەن جازانىڭ جەڭىلدەتىلگەن جاعدايىن قاراستىراتىنى بەلگىلى. سەبەبى؟ «سەبەبى مۇنداي قادامعا باراتىن ايەلدەر ەموتسيونالدى جەتىلمەگەن، ءوز ارەكەتتەرى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋگە داعدىلانباعان ادامدار»، دەيدى پسيحولوگ زارينا شتەەر. ماماندار ەموتسيونالدىق شيەلەنىس جاعدايى، بوسان­عاننان كەيىنگى دەپرەسسيا، قورقىنىش، قو­عامنىڭ قىسىمى، اكەسىنىڭ بالادان باس تار­تۋى – وسىنىڭ بارلىعى جاس بوسانعان ايەل­دىڭ مىنەز-قۇلقىنا اسەر ەتۋى مۇمكىن ەكە­نىن العا تارتادى. الايدا بۇل سەبەپ پەن سالدار نارەستەلەرىن ولتىرۋشىلەردى اقتاپ الماسى انىق.

ءبىر ايتا كەتەرلىگى، 100-باپ سانكتسياسى تەك جاڭا تۋعان نارەستەنى اناسىنىڭ ولتىرۋىنە قاتىستى. بۇل اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىسقا جا­­تادى. ال ەگەر بالا ءبىر كۇننەن ارتىق ءومىر سۇرسە، تاعىلعان ايىپ «ادام ءولتىرۋ» 99-باپقا اۋىسادى. سەبەبى جاڭا تۋىلعان نارەستەلەردىڭ ءۇش ساناتىن پەدياتريالىق، اكۋشەرلىك جانە سوت-مەديتسينالىق بويىنشا ساراپتاساق، پەديات­­­­­­ريادا ول ءتىرى تۋىل­عان­­د­ىعىن انىقتاعان ساتتەن باستاپ ەكى ايعا، اكۋشەرلىكتە بۇل كەزەڭ ءبىر اپتاعا، سوت مەديتسيناسىندا ءبىر كۇنگە تەڭ. كودەكستىڭ بۇل بابى بويىنشا كىنالى دەپ تانىلعان ادام 20 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى نەمەسە ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا دەيىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋى مۇمكىن. ەكى باپتى «اجىراتىپ» تۇرعان مەرزىم 1 كۇن بولعانىمەن، ەكەۋىنىڭ دە سالماعى اۋىر، سالدارى تەرەڭ. الايدا زاڭگەرلەر 100-باپتىڭ سانكتسياسى جۇمساق، ءسابيىن ولتىرگەن انالارعا جازا قاتال بولۋى كەرەك دەگەندى ايتادى. شىندىعىن ايتقاندا، وسى ۋاقىتقا دەيىن ەلىمىزدە جاڭا تۋعان نارەستەلەردى ولتىرگەنى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋ تۋرالى ماسەلە وتكىر كوتە­رىل­گەن جوق. ءتىپتى بالاسىن ولتىرگەن جاڭا بوسانعان اناعا پسيحولوگيالىق كومەك كور­سەتۋ، ەمدەۋ تۋرالى دا ناقتى تالاپ-ەرەجە ەش جەردە جازىلماعان. ويتكەنى جازانى قاتاڭداتۋ ارقىلى 100-باپتىڭ ءتۇپ سەبەبىن تامىرىمەن جويىپ جىبەرە المايتىنىمىز تۇسىنىكتى. ونىڭ ۇستىنە جوعارىدا ايتقان ەكى وقيعانىڭ ەكى ءتۇرلى تاعدىرى مەن تامىرى تىرشىلىكتىڭ كۇيبەڭىمەن تەرەڭدەپ كەتەر سەبەبى بار.