جاڭا ەلەكتر ستانساسى سالىنادى

«سامۇرىق-ەنەرگو» اق-نىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى تاراتقان بۇل اقپارات ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ ماماندارىن ەلەڭ ەتكىزگەن بولار دەپ ويلايمىز. سەبەبى قازاقستاندا كەيىنگى جىلدارى ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇ­تى­نۋ ءۇستى-ۇستىنە وسكەنىمەن، جاڭادان ىس­كە قوسىلىپ جاتقان ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ۇلەسى وتە از. بىلتىر جەلتوقسان ايىندا ەلدەگى ەنەرگيا تۇتىنۋدىڭ تاريحي ماك­سيمۋمى تىركەلىپ، 1200 مۆت ەلەكتر قۋاتى جەتىس­پەي­تىنى ءمالىم بولدى. تاپشىلىق رەسەي­دەن كەلەتىن جوسپاردان تىس ەلەكتر قۋاتى ەسەبىنەن جابىلىپ وتىر. ءارى بۇل كەلەڭ­سىزدىك الداعى جىلدارى جالعاسا بەرە­تىن ءتۇرى بار. ەكىباستۇزدىڭ وتىن-ەنەرگە­تي­كا­لىق كەشەنىندەگى تىڭ جوبالار بۇل مۇق­تاجدىقتان قۇتقاراتىنىنا سەنگىمىز كەلەدى.

كومپانيانىڭ مالىمەتىنشە، الداعى جىلدارى ەكى جاڭا ەنەرگيا بلوگىن ورناتۋ ارقىلى ەكىباستۇز ماەس-2-ءنى كەڭەيتۋ بويىنشا جۇمىستار جالعاسادى. كومپانيادا سونداي-اق ەكىباستۇز ماەس-3 ستانساسىنىڭ قۇرىلىسى بويىنشا جوبالاۋ الدىنداعى ءىس-شارالارى باستالدى.

اكتسيونەرلىك قوعامنىڭ باس­قارما توراعاسى سەرىك تۇيتە­باەۆتىڭ ايتۋىنشا، وتاندىق ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى نەگىزگى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار – ەكىباستۇز بەن الماتىنىڭ ەنەر­گيالىق كەشەندەرىندە ومىرشەڭ باعىت. بىرقاتار جاڭا نىسان قازىر­دىڭ وزىندە پايدالانۋعا بەرىل­دى، وزگەلەرى بويىنشا جوبالاردى ىسكە اسىرۋ مەرزىمى 2030 جىلعا دەيىن اياقتالادى دەپ بولجانىپ وتىر. Samruk-energy.kz سايتى حا­بار­لاعانداي، الداعى ۋاقىتتا ىسكە اسىرىلاتىن ءىرى جوبالار جايىندا كومپانيا مەنەدجەرلەرىنىڭ قاتى­سۋىمەن وتكەن القالى جيىن­دا تالقىلانعان.

وسى جىل­­دىڭ جەلتوقسان ايىندا ەكىباس­تۇز ماەس-1-دەگى قالپىنا كەلتى­رىل­گەن №1 ەنەرگيالىق بلوك ىسكە قوسىلادى دەپ كۇتىلىپ وتىر. جا­ڭار­تىلعان كەشەندە جاڭا ەلەكتر سۇزگىلەرى ورناتىلادى. جاڭ­عىر­تۋ ناتيجەسىندە كاسىپورىن­نىڭ ەلەكتر ءوندىرۋ گەنەراتسياسى جوبالىق قۋاتىنا شىعادى، ياعني 4000 مۆت-عا دەيىن وسە تۇسپەك.

ال 2026 جىلعا دەيىن ەكىباس­تۇز №2 ماەس-ىندا قۇرىلى­سى ونداعان جىلدار بويى تال­قى­لانىپ كەلگەن ءۇشىنشى ەنەر­گيالىق بلوك قويىلادى دەپ جوس­پارلانىپ وتىر. زامانعا ساي بلوك ىسكە قوسىلسا، مۇندا جاڭادان 636 مۆت ەلەكتر ەنەرگياسى پايدا بولادى ءارى جىلىنا قوسىمشا 4،8 ملرد كۆت/ساعات قۋات وندىرىلەدى. ەنەرگەتيكالىق نىسان مۇنىمەن توقتاپ قالماي 2027 جىلى ءدال سونداي قۋاتتىلىققا يە №4 ەنەر­گيالىق بلوكتى، ال 2029 جانە 2030 جىلدارى قوسىمشا تاعى ەكى بلوكتى ىسكە قوسامىز دەپ قۇل­شىنىپ وتىر. ءسويتىپ الداعى 7 جىل­دا ەنەرگيالىق بلوكتار سانى التاۋعا جەتەدى دەپ كوزدەلگەن.

جوسپارعا سايكەس، №3 ايماق­تىق ەلەكتر ستانساسى 2029 جىلعا دەيىن پايدا بولادى. مامان­دار­دىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، ول قولدا بار ينفراقۇرىلىمنىڭ بازاسىندا تۇرعىزىلادى. قۇرىلىس بارىسىندا قورشاعان ورتاعا تۇسەتىن قالدىقتاردى بارىنشا ازايتاتىن زامانعا ساي تەحنولوگيالار قولدانىلادى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل ستانسانىڭ قۋات­تىلىعى شامامەن 1200 مۆت-تى باعىندىرادى. ياعني ەلىمىزدە قازىرگى كۇنى جەتىسپەيتىن جارىق كوزىن ءبىر عانا ستانسا تولىق وتەۋ­گە قاۋقارلى.

KEGOC كومپانياسىنىڭ دە­رەك­تەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستان بويىنشا ءبىرتۇتاس ەلەكتر ەنەر­گ­ەتيكالىق جۇيە (بەج) نە­گىز­گى ءۇش ايماقتان تۇرادى. ەلەكتر ستانسالاردىڭ، ەلەكتر جەت­كىزۋ جەلىلەرى مەن قوسالقى ستان­­سالاردىڭ جيىنتىعىنان تۇرا­تىن بۇل جۇيەدە پاۆلودار وبلىسىنداعى ايماقتىق ەلەكتر ستانسالار ايرىقشا مانگە يە ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. جۇيەنىڭ «سولتۇستىك ايماعىنا» شىعىس قازاقستان، اباي، پاۆلودار، اقمولا، قوستاناي، سولتۇستىك قازاقستان، اقتوبە، قاراعاندى جانە ۇلىتاۋ وبلىستارى ەنە­دى. ال «وڭتۇستىك ايماققا» – الماتى، جەتىسۋ، جامبىل، تۇركى­ستان جانە قىزىلوردا وب­لىس­تارى، «باتىس ايماققا» باتىس قازاقستان، اتىراۋ جانە ماڭ­عىس­تاۋ وبلىستارى بايلاۋ­لى. بۇعان قاراپ ەلىمىزدەگى ونەر­كاسىپتى ايماقتار مەن اۋىر ءوندىرىسى دامىعان وڭىرلەر نەگىزىنەن ەكىباستۇزداعى ەلەكتر ستانسالارىنىڭ قۋاتىنا تاۋەلدى ەكەنىن بايقاۋعا بولار. ونىڭ ۇستىنە وتاندىق ەلەكتر قۋاتىنىڭ 40 پايىزدان استامى ەرتىس-بايان جەرىندە وندىرىلەتىنىن ەسكەر­گەن ابزال. ەلدەگى ۇلتتىق ماڭىزى بار 8 ەلەكتر ستانساسىنىڭ ۇشەۋى پاۆ­لودار وبلىسىندا ورنا­لاس­قان (ەكىباستۇز ماەس-1، ەكىباس­تۇز ماەس-2 جانە «ەەك» اق ەلەكتر ستانساسى). ولاردىڭ بەلگىلەنگەن جيىن­تىق قۋاتى – 7035 مۆت.

KEGOC كومپانياسىنىڭ جۇيەلىك قىزمەتتەر جانە ۇلت­تىق ەلەكتر تورابىن دامىتۋ جو­نىن­­دەگى باسقارۋشى ديرەكتو­رى بەكجان مۇقاتوۆتىڭ پىكىرىن­شە، سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ەلەكتر قۋاتىنىڭ جەتىسپەۋى ۇلكەن ماسەلەگە اينالىپ وتىر. تاپ­شىلىقتىڭ پايدا بولۋى­نىڭ نەگىزگى فاكتورلارى – ەلەكتر ستان­­سالارىنداعى اپات­تىق جاع­­دايلاردىڭ جيىلەپ كەتۋى (جاب­­دىقتاردىڭ توزۋ كورسەت­كىشى شامامەن 60 پايىز) جانە ەلى­مىز بو­يىنشا ەنەرگيا تۇتىنۋ دەڭ­گەيىنىڭ كۇرت ءوسۋى. 2021 جىلى تۇتى­نۋ كولەمى 6 پايىزعا وسكەن. بۇل ال­دىنداعى جىلدارداعىدان 3 ەسە ارتىق. مىسالى، 2020 جىلى ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنۋدىڭ ءوسىمى 2 پايىزدى، 2019 جىلى 1،9 پايىزدى قۇراعان.

– ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ بۇيرىعىنا سايكەس، 2022 جىلى 119،7 ملرد كۆت/ساع ەلەكتر ەنەر­گيا­سى قاجەت دەلىندى. بىل­تىر ەنەرگيا تاپشىلىعىن تومەن­دەتۋ جانە حالىقتى، وتاندىق ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن ەلەكترمەن تۇراقتى قامتۋ ماقساتىندا قازاقستاندا تسيفر­لىق ماينينگتى جۇزەگە اسىراتىن تۇتىنۋشىلارعا شەكتەۋلەر ەنگىزىلدى. ەلىمىزدە ءبىرتۇتاس ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق جۇيەلەر بويىنشا قۋات تەڭگەرىمىن باس­قارۋ تاۋلىكتىك كەستەلەر نەگىزىندە ۇيىم­داستىرىلادى. بۇل رەتتە «ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى تۋرالى» زاڭعا سايكەس، ەلەكتر ەنەرگياسى تاپشى بولعان جاعدايدا ەل اۋماعىنان تىس جەرلەردەن، ياعني رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ءبىر­تۇتاس ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق جۇيە­سىنەن نەمەسە قازاقستاننىڭ ەنەرگيا جۇيەسىمەن قاتار جۇ­مىس ىستەيتىن ورتالىق ازيا ەل­­­دەرىندە وندىرىلەتىن ەلەكتر ەنەر­­گياسىن ساتىپ الۋعا بولادى. نەگىزى باي­قاپ وتىرعانىمىزداي، «ارسەلور ميتتال تەمىرتاۋ» اق، ء«اموز» جشس، «قاز­تسينك» جشس جانە سول سەكىل­دى ەل ەكونوميكاسىنىڭ دراي­­ۆەرى بو­لىپ سانالاتىن وزگە دە ءىرى كا­سىپ­ورىندارعا ەلىمىزدە تۇتى­نىلاتىن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 32 پايىزى تيەسىلى. قازىرگى ۋاقىتتا وندىرىستىك كاسىپورىندار سانى ءۇستى-ۇستىنە ءوسىپ كەلە جاتىر. سون­دىقتان بۇل تاپشىلىق ال­دا­عى ۋاقىتتا ۇلعايا تۇسەتىنى اي­قىن. ال بۇل تىعىرىقتان جاڭا ەنەرگيالىق كوزدەردى قۇرۋ ار­قىلى عانا شىعا الامىز، – دەيدى بەكجان مۇقاتوۆ.

ستاتيستيكالىق دەرەكتەر بو­يىنشا، 2021 جىلى ەكىباستۇز­داعى ماەس-1 ستانساسى 22،8 ملرد كۆت/ساعات، ماەس-2 – 6،4 ملرد كۆت/ساعات، ال اقسۋ ەلەكتر ستان­ساسى 15،2 ملرد كۆت/ساعات ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرىپتى. ءۇش ەنەر­گەتيكالىق كەشەن ءبىرتۇتاس ەلەكتر ەنەرگەتيكالىق جۇيە­نىڭ سولتۇستىك ايماعى بويىن­شا ءبىر جىلدا وندىرىلگەن قۋات­تىڭ 44،4 پايىزىن بەرگەن. جاڭا ەنەرگيالىق بلوكتاردىڭ ارقا­سىندا بۇل كورسەتكىش 2024 جىل­دان باستاپ وسە باستايدى. مامان­دار 2030 جىلعا قاراي ەكى­باس­تۇزداعى ەنەرگەتيكالىق كەشەندەر سىرتتان ساتىپ الىنىپ وتىرعان ەلەكتر قۋاتىنىڭ (جەتىس­پەيتىن قۋات) ورنىن تولىق­تاي جابادى دەپ بولجاپ وتىر. قازاق­ستان ازىرشە كومىر­مەن جۇمىس ىستەيتىن ەلەكتر ستان­سالارى­نان باس تارتا المايتىنى انىق. قازىرگى كۇنى ەل اۋما­عىن­دا مۇنداي 29 كاسىپورىن بار. ولار بۇرناعى جىلى 78،9 ملرد كۆت/ساعات قۋات وندىرگەن. بۇل – رەس­پۋبليكا بويىنشا وندىرىلەتىن جالپى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 70 پايىزى.

پاۆلودار وبلىسى،

ەكىباستۇز قالاسى