بوكس • 30 قاڭتار، 2023

ەلەۋسىنوۆتىڭ ەكپىنىن كىم باستى؟

150 رەت كورسەتىلدى

كاسىپقوي بوكستا كۇش سىناسىپ جۇرگەن جەرلەستەرىمىزدىڭ ىشىندە دانيار ەلەۋسىنوۆتىڭ (11-0، 6 كو) دە وزىندىك الار ورنى بار. ريو وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى اينالدىرعان ءۇش-ءتورت جىلدىڭ ىشىندە ۇلكەن بوكس كەشتەرىندە ونەر كورسەتىپ، ايگىلى مامانداردىڭ كوزىنە ءتۇسىپ ۇلگەردى. ءتىپتى، ول ەكى جىل بۇرىن IBO نۇسقاسى بويىنشا الەم چەمپيونى دەيتىن اتاققا قول جەتكىزىپ، الاش جۇرتىن قۋانىشقا بولەگەنىن كوپشىلىك ءالى ۇمىتا قويعان جوق.

شارشى الاڭدا نەگە كورىنبەي كەتتى؟

وكىنىشكە قاراي، اتاعى الىسقا جايى­لا باستاعان دارىندى بوكسشىمىز بىل­تىر سول التىن بەلبەۋىنەن ايىرىلىپ قالدى. سەبەبى وتانداسىمىز IBO ۇيى­مى­نىڭ ەرەجەسىنە سايكەس، ءبىر جىل ىشىندە الەم چەمپيونى اتاعىن قور­عاۋعا ءتيىس ەدى. ال بىرەر جىل بۇرىن عانا ەكپىنى قاتتى بولعان ەلەۋسىنوۆتى بىلتىر بوكس جان­كۇيەرلەرى شارشى الاڭنان جو­عال­تىپ الدى. كوپشىلىك مۇنىڭ سىرىن جەرلەسىمىزدىڭ ايگىلى بريتانيالىق پروموۋتەر ەددي حيرن جەتەكشىلىك ەتەتىن Matchroom پرو­موۋتەرلىك كومپانياسىنان كەتكەنىمەن باي­لانىستىرادى.

بوكس جانكۇيەرلەرىنىڭ ەسىندە بولسا، دانيار ەلەۋسىنوۆ 2021 جىلى اتالعان كوم­پانيامەن ءۇش جىلدىق كەلىسىمشارتى اياقتالعانىن مالىمدەپ، وزىنە باسقا پروموۋ­­تەر ىزدەپ جاتقانىن ايتقان ەدى. سول كەز­دە بىرقاتار بوكس مامانى دانياردىڭ بۇل شەشىمىنە قاتتى تاڭعالىپ، «ەلەۋسىنوۆ ءوز كارەراسىندا ەڭ ۇلكەن قاتەلىك جاسادى» دەگەن بولاتىن. قازىر سول بوكس ساراپشىلارىنىڭ ايتقانى ءدال كەلدى. وتانداسىمىز كەيىنگى ەكى جىلدا ءبىر عانا جەكپە-جەك وتكىزىپ، بار اتاعىنان ايىرىلدى. بىلايشا ايتقاندا، ول سول شەشىمى ارقىلى ەكى جىلىن بوس وتكىزىپ الدى. ءالى قانشا ۋاقىت پروموۋتەرسىز جۇرەتىنىن كىم ءبىلسىن؟ ال وسى ەكى جىلدىڭ ىشىندە دانيارمەن دەڭگەيلەس بىرنەشە بوكسشى الەم چەمپيونى اتانىپ ۇلگەردى.

 

Matchroom-عا قالاي كەلدى؟

د.ەلەۋسىنوۆ 2016 جىلى اۋەسقوي بوكس­شى الۋعا ءتيىس بولعان بارلىق اتاق-داڭقتى يەلەنىپ بولعان سوڭ، باعىن كاسىپقوي بوكستا سىناپ كورۋگە بەل بۋدى. ازيا بىرىنشىلىگىنەن باستاپ، وليمپ شىڭىنا دەيىن جەتكەن الاش بالاسىنىڭ ارىنى مەن قارىم-قابىلەتىن مەنمىن دەگەن پروموۋتەرلىك ورتالىقتاردىڭ بايقاماي قالۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. بىراق دانيار ەش­كىمگە ەلەۋسىز جاتقان، اتى مەن اتاعى، داڭقى مەن دابىراسى جوق اۋستراليالىق كومپانيامەن كەلىسىمشارتقا وتىردى. الايدا شيكى كەلىسىمنەن اقىرى شي شىعىپ، سوڭىندا بوكسشى مەن پروموۋتەر ەكى جاققا كەتىپ تىندى. ءسويتىپ ەلەۋسىنوۆ «اۋەسقوي بوكستا الىنباعان ەنشىم بار»، دەپ ۇلتتىق قۇراما باسشىلىعىنان ەكىنشى مۇمكىندىك بەرۋىن سۇراپ، اۋەسقوي بوكسقا قايتا ورالدى.

ەكىنشى وليمپياداسىنا دايىندالىپ جۇرگەن دانياردى 2018 جىلدىڭ كوكتەمىندە داڭقتى پروموۋتەر ەددي ءحيرننىڭ ءوزى قازاقستانعا ىزدەپ كەلىپ، بوكسشىمىزبەن كەلىسىمشارتقا وتىردى. كاسىپقوي بوكس تاريحىندا بۇعان دەيىن قاي پروموۋتەر بوكسشىنى ءوزى ىزدەپ كەلگەنىن ەسىمە تۇسىرە المادىم، بىراق 2013 جىلى ەگيس كليماس (جانىبەك ءالىمحان ۇلى مەن مەيىرىم نۇرسۇلتانوۆتىڭ مەنەدجەرى) ۋكراينانىڭ داڭقتى بوكسشىسى ۆاسيلي لوما­چەنكونى كيەۆتەن مۇحيتتىڭ ارعى بەتىنە اتتاي قالاپ الىپ كەتكەنىن جاقسى بىلەمىز.

ءسويتىپ ەنتوني دجوشۋادان باستاپ، دەنيەل دجەيكوبس، تايسون فيۋرري، كەلل برۋك سىندى جىگىتتەردى جەتەلەپ جۇرگەن ەددي حيرن قازاق بالاسىن دا ءوز قاناتىنىڭ استىنا الدى. ء«ا» دەگەننەن ول دانياردى تالاي بوكسشى ءالى كۇنگە دەيىن جەكپە-جەك وتكىزسەم ەكەن دەپ ارماندايتىن «بوكس مەككەسى» اتالىپ كەتكەن Madison Square Garden ارەناسىنا شىعاردى. دەبيۋتتىك كەزدەسۋىندە جەرگىلىكتى بوكسشى نوا كيدد­تى تەحنيكالىق نوكاۋتپەن جەڭگەن وتانداسىمىز بىردەن بوكس ماماندارىنىڭ كوزىنە ءتۇستى. كەيىننەن ول موناكو مەن ۇلىبريتانيا شارشى الاڭدارىندا دا جەكپە-جەك وتكىزدى.

ونىڭ مانسابىنداعى ەڭ جارقىن وقيعالاردىڭ ءبىرى 2020 جىلدىڭ سوڭىندا وتكەن WBA، IBF جانە IBO نۇسقالارى بويىنشا جارتىلاي ورتا سالماقتاعى ەكس الەم چەمپيونى ناميبيالىق دجۋليۋس يندونگومەن جەكپە-جەگى بولدى. قازاقستان بوكسشىسى قارسىلاسىن نوكاۋتقا جىبە­رىپ، جارتىلاي ورتا سالماقتاعى IBF Intercontinental بوس بەلبەۋىن جەڭىپ الدى. وسى ناتيجەسىمەن ول ءوز سالماعىنداعى ەڭ ۇزدىك 15 بوكسشىنىڭ قاتارىنا قوسىلدى.

 

حيرننەن نە ءۇشىن كەتتى؟

دجۋليۋس يندونگونى جەڭگەننەن كەيىن دانياردىڭ كارەراسىندا ءبىراز ۋاقىت ءۇزىلىس بولدى. ال 2021 جىلدىڭ جازىندا ەلەۋسىنوۆ Matchroom پروموۋتەرلىك كومپانياسىنان كەتكەنىن مالىمدەدى. بىراق نە سەبەپتى كەتكەنىن اشىپ ايتقان جوق. تەك جاڭا كەلىسىمشارتقا كوڭىلى تولمايتىنىن مالىمدەدى.

ء«بىزدىڭ ءۇش جىلدىق كەلىسىمشارتىمىز اياقتالدى. قازىر باسقا پروموۋتەرلەردەن ۇسىنىس كۇتىپ جاتىرمىن. Matchroom كومپانياسىمەن كەلىسىمدى ءارى قاراي جال­عاستىرۋ تۋرالى ۇسىنىس بولدى، بىر­اق كەلىسىمشارتتاعى كەيبىر ەرەجەلەر بىزگە ۇنامادى. كوماندامداعىلار ەگەر كەلىسىمشارتقا قول قويساڭ، ەش جەتىستىككە جەتە المايسىڭ دەدى. مەن ءوزىم بۇل كەلىسىم­شارتتى كورگەن جوقپىن، بىراق ماعان سولاي جەتكىزدى»، دەپ اتاپ وتكەن ەدى ەلەۋسىنوۆ ءبىر سۇحباتىندا.

بۇل مالىمدەمەدەن كەيىن دانيار 2021 جىلدىڭ سوڭىندا IBO چەمپيوندىعى ءۇشىن ارگەنتينالىق حۋان ەرنان لەاومەن جەكپە-جەك وتكىزىپ، قازاق بوكسشىلارى اراسىندا التىن بەلبەۋ جەڭىپ العان ساناۋلى بوكسشىنىڭ قاتارىنا ەندى. بىراق كەيىنگى ءبىر جىلدا بەلبەۋىن قورعاۋعا ءتيىس بولعان وتانداسىمىز قارسىلاستارىمەن كەلىسە الماي، چەمپيوندىق بەلبەۋىنەن ايىرىلدى.

مىنە، دانيار ەلەۋسىنوۆتىڭ شارشى الاڭعا شىقپاعانىنا ءبىر جىلدان اسا ۋاقىت ءوتتى. جۋىردا ول جاپ-جاقسى كارەراسىنىڭ تومەن قاراي قۇلديلاۋىنا مەنەدجەرى زيا اليەۆتى ايىپتاپ، الەۋمەتتىك جەلىدە مالىمدەمە جاسادى.

«مەنىڭ بۇلاي جەكپە-جەكسىز جۇرۋىمە مەنەدجەرىم كىنالى. ول الدىمەن ەدديمەن كەلىسىمشارتتى ۇزارتقىسى كەلمەدى، كەيىن­نەن مەنى ەكى جىل بوس ۋادەلەرمەن شارشى الاڭعا شىعارماي ۇستاپ وتىردى. جاڭا كەلىسىمشارتتان مەن باس تارتقان جوقپىن، ءتىپتى ولاردىڭ ۇسىنىسىن مەن كورگەن ەمەسپىن. مەنەدجەرلەر مەنىڭ پىكىرىمدى بىلمەي-اق، باس تارتا سالعان. ەدديدىڭ ۇسىنىسىن مەن ءبىر جارىم جىلدان كەيىن عانا، ياعني كەلىسىمشارت جارامسىز بولعان كەزدە كوردىم. اۋەلدە ماعان اليەۆ ولار (Matchroom – ءا.ب) ساعان از اقشا تولەپ، «قۇلدىقتا» ۇستاعىسى كەلەدى دەپ ايتقان. بۇل جەردە مەنى «قۇلدىقتا» Matchroom ەمەس، مەنەدجەرىم ۇستاپ وتىر. ەكى جىل ۋاقىتىمدى بوسقا وتكىزگەنشە، از گونورارعا جۇدىرىقتاسقانىم الدەقايدا جاقسى ەدى. ءسىز قالاي ويلايسىز؟!»، دەپ جازدى.

مەنەدجەر زيا اليەۆتىڭ دە ءوز ايتارى بار: «كەلىسىمشارتتى قولىما العان­نان كەيىن ونى ءۇش زاڭگەرگە كورسەتىپ، ولاردىڭ ويىن سۇرادىم. ولار مۇنداي كەلىسىمشارتقا كەلىسۋگە بولمايتىنىن ايتتى. كاسىپقوي بوكسقا ەشكىم Matchroom-نىڭ قۋىرشاعى بولۋعا كەلگەن جوق. بۇل بوكسشىعا دا، مەنەدجەرگە دە وتە ءتيىمسىز كەلىسىمشارت بولعان سوڭ، ءبىز ودان باس تارتتىق. مەنەدجەر قايدان تابىس تابادى؟ ارينە، بوكسشىنىڭ گونورارىنان. سوندىقتان ءبىز Matchroom-عا كەي ەرەجەلەر بويىنشا تۇزەتۋدى ۇسىنعان ەدىك، بىراق ولار تۇزەتۋدەن باس تارتتى.

 

ءارى قاراي نە بولادى؟

قازىرگى تاڭدا دانيار اقش-تا جات­تىعىپ جاتىر. ازىرشە پروموۋتەرلەرمەن كەلىسىمگە كەلگەنى، جاقىن ۋاقىتتا رينگكە ورالاتىنى تۋرالى ناقتى مالىمەت جوق. ناۋرىزدا ەلەۋسىنوۆ 32 جاسقا تولادى. بىلاي قاراساڭىز، 32 جاس – ناعىز كاسىپقوي بوكس مايدانىندا قاينايتىن كەزەڭ. بىراق ءوتىپ جاتقان ءار كۇن دانيار ءۇشىن وتە قىم­بات. ەگەر وتانداسىمىزدا ءالى دە الەم چەم­پيونى اتانۋ دەيتىن ۇلكەن ماقسات بار بولسا، وندا تەز ارادا ماڭىزدى شە­شىم قابىلداپ، جەكپە-جەكتەر وتكىزە باس­تاۋى كەرەك. ايتپەسە، ەرتەڭ كەش بولادى.

 

ۇقساس جاڭالىقتار