مۇڭ مەن قۋانىشتىڭ ايناسى

وبلىستىق تەاتردىڭ ۇجىمى پرەمەرالار اپتاسىن وتكىزدى. العاشقى كۇنى اكتەرلەر ن.پتۋشكينانىڭ «كۇزگى ماحاب­بات» ساتيرالىق كومەدياسىن، ودان سوڭ جاس دراماتۋرگ مەرەي قوسىننىڭ «مەن جوق جەردەگى «مەنىڭ ءومىرىم» اتتى ەكسپە­ري­مەنتتىك دراماسىن جانە سوڭعىسى ا.ءۆولو­ديننىڭ «كەزدەسۋ مەن قوشتاسۋ» پسي­حو­لوگيالىق دراماسىن ۇسىنىپ، كورەر­مەندەردىڭ زور قوشەمەتىنە يە بولدى.

جانرلارى ءۇش ءتۇرلى، قوعامداعى ءتۇرلى ماسەلەلەردى قاۋزايتىن سپەكتاكلدەر انشلاگپەن وتكەنىن بايقادىق.

كەرەكۋلىك قويۋشى رەجيسسەرلەر مەن اكتەر­لەردىڭ ونەرىن ونەرتانۋ دوكتورى، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلت­تىق ونەر اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى باقىت نۇر­پەيىس جانە ونەر ماگيسترى، اتالعان اكا­دەميانىڭ اعا وقىتۋشىسى ايجان احمەت ارنايى كەلىپ كورىپ، كاسىبي تۇرعىدان باعا بەردى.

– ارينە، بىردەن ءۇش شىعارمانىڭ پرەمەراسىن وتكىزۋ وڭاي شارۋا ەمەس. مۇنداي قادامعا اكتەرلىك قۇرامى مىقتى تەاتر ۇجىمى عانا تاۋەكەل ەتىپ بارادى. ءبىر مەزەتتە قاتارىنان ءۇش بىردەي جاڭا قويىلىمنىڭ تۇساۋىن كەسۋى ەلىمىزدىڭ مادەني ومىرىندەگى ايتۋلى وقيعا دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. جالپى، ارمان تەمىربەك ۇلى وسى تەاترعا ديرەكتور بولىپ كەلگەننەن باستاپ مادەنيەت ورداسىنىڭ جاڭا تىنىسى اشىلىپ، تىڭ ىزدەنىستەرىمەن كوزگە ءتۇسىپ ءجۇر. ايتا­لىق، ونىڭ تىكەلەي باسشىلىعىمەن تەاتر سوڭعى جىلدارى رەسپۋبليكالىق فەستيۆالدەرىنە بەلسەنە قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىندارعا قول جەتكىزدى. ول جاس رەجيسسەرلەرگە قولداۋ كورسەتىپ، «پرەمەرالار اپتالىعىن» وتكىزۋدى قۇپتاعاندىقتان دا بۇكىل ۇجىم بۇل ءىس-شاراعا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، جۇمىلا كىرىسكەنى بايقالدى. ءار قويىلىمنان كەيىن كاسىبي تەاتر سىنشىلارىنىڭ پىكىرىن تىڭداپ، وي ءبولىستى. شىعارماشىل ۇجىمنىڭ شەبەرلىك شىڭداۋعا دەگەن ۇمتىلىستارى مەن بۇگىنگى تەاتر ۇدەرىسىنەن قالىسپاۋعا دەگەن تاۋداي تالاپتارى ولاردىڭ تىڭ ىزدەنىستەرىن پاش ەتەدى، – دەيدى ب.نۇرپەيىس.

تەاتر سىنشىسى جانر ەرەكشەلىگىنە تەرەڭ ءۇڭىلۋ، ءسوز استارىن اشۋ مەن سويلەم سالماعىن بايىپتاۋ، اكتەرلەرگە كەيىپكەر دارالىعىن ۇعىندىرۋ ماسەلەسى ءۇش رەجيسسەردە دە كەمشىن ءتۇسىپ جاتقانىن تىز­بەلەدى. ايتالىق، ن.پتۋشكينانىڭ «كۇزگى ماحابباتىندا» سوفيا يۆانوۆنا ءرولىن ويناعان قارلىعاش جەكسەمباەۆا­نىڭ بەينە تۇزۋدەگى ويلىلىعى، كەيىپكەر­دىڭ جان دۇنيەسىندەگى ارپالىستاردى داۋىس ماقامىن قۇبىلتا وتىرىپ جەتكىزۋى ونىڭ اكتەرلىك تەحنيكاسىنىڭ مىقتىلىعىن كورسەتەدى. «مەن جوق جەردەگى «مەنىڭ ءومىرىم» سپەكتاكلىندە جاس اكتەرلەر وز­دە­رىنىڭ پلاستيكالىق يكەمدىلىكتەرى­مەن كوز­گە ءتۇستى. ال «كەزدەسۋ مەن قوشتاسۋ» قو­يىلىمىنداعى بۇرىن تالاي رولدەردە ويناپ، ابدەن ىسىلعان ساحنا مايتال­ماندارى ب.ءشانىم، گ.وماروۆا، د.ءادىل، گ.قايىربەكوۆا، ق.مۇسانوۆا ءوز كەيىپ­كەر­لەرىنىڭ جان دۇنيەسىنە تەرەڭ بويلاپ، كورەر­مەندەر ساناسىنا ساليقالى وي سالا ءبىلدى.

بۇعان قوسا جاس بۋىن اكتەرلەردىڭ ويىنىندا كەيىپكەر جانىنىڭ قىر-سىرىن، وي تولعامدارىن، ىشكى سەزىمدەرى مەن تەبىرەنىس­تەرىن پسيحولوگيالىق دالدىكپەن جەتكىزۋ ولقى ءتۇسىپ جاتقانىن، الداعى ۋاقىتتا جاس اكتەرلەر رولمەن جۇمىس ىستەۋگە جاۋاپ­كەرشىلىكپەن قاراپ، كاسىبي تۇرعىدا شىڭ­دالا تۇسسە كوپ ۇتار ەدى دەگەن ويىن قوستى.

ال ايجان احمەت پاۆلودار وبلىستىق تەاترى بۇگىنگى كۇن سۇرانىسىنا جاۋاپ بەرە الاتىنداي شىعارماشىلىق ىزدەنىس ۇستىندە ەكەنىن اتاپ ءوتتى. پرەمەرالار اپتالىعى – ونەر ۇجىمىنىڭ جاڭالىق پەن جاڭاشىلدىققا ۇمتىلىسى.

– ءۇش قويىلىم، ءۇش رەجيسسەر، تەاتر­دىڭ بارشا اكتەرلىك قۇرامى جۇمىل­عان. بۇل تەاتردىڭ بۇگىنگى مۇمكىندىگىن كورسەتىپ وتىر. اپتالىق اياسىندا كور­گەن قويىلىمدارىمىز ءوزىنىڭ رەجيس­سەرلىك شەشىمدەرىمەن، ساحنالىق بەزەندى­رىلۋىمەن ەرەكشەلەندى. رەجيسسەر ە.قاۋ­لانوۆ ساحنالاعان «كۇزگى ماحاب­بات» قويىلىمىندا كورەرمەننىڭ سەزىم قىلىن تەبىرەنتەرلىك سپەكتاكل جاساۋعا ۇمتىلىسى باسىمىراق. جاڭا جىل قار­سا­ڭىنداعى وقيعانى ارقاۋ ەتەتىن بۇل شىعارما ءار كەز ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جو­عالتپاق ەمەس. ال م.قوسىننىڭ «مەن جوق جەردەگى «مەنىڭ ءومىرىم» دراماسى ادام جانىنىڭ كەڭىستىكتە ءوزىن ىزدەۋىنە نە­گىزدەلگەن. رەجيسسەر ج.سادىقوۆ ءداستۇرلى شەشىمدەردەن قاشا وتىرىپ، جاڭا فور­ما تابۋعا تالپىنىس جاساعانى قۋانتادى.

ءارتۇرلى جانرداعى سپەكتاكلدەر بۇ­گىنگى كۇن تالابىنان تۋىنداپ وتىرعا­نى بەلگىلى. الداعى تەاتر فەستيۆالدەرىن­دە ايماۋىتوۆتىقتاردىڭ جارق ەتىپ كورى­نۋ­گە مۇمكىندىكتەرىن كورىپ وتىرمىز، – دەيدى ­تەاتر سىنشىسى.

ونەرتانۋشىلار ءدال قازىرگى كەزدە كەرەكۋلىك تەاتر قورجىنىندا الەمدىك كلاس­­سيكا مەن زاماناۋي پەسالار جەتكىلىكتى ەكەنىن بايقاپتى. ەلىمىزدىڭ وتكەن تاريحىنان سىر شەرتەتىن تاريحي دۇنيەلەر، ۇلتتىق كلاسسيكالىق پەسالار دا بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي قويىلىپ وتىرسا، اكتەرلەر­دىڭ شەبەرلىگىن شىڭداۋعا ۇلكەن مەكتەپ بولارى ءسوزسىز. وسىدان ون شاقتى جىل بۇ­رىن وپەرا، وپەرەتتا مەن مۋزىكالىق سپەكتاكلدەر بۇل تەاتر رەپەرتۋارىنىڭ سەك­سەن پايىزىن قۇراعان ەكەن. زامانمەن ۇندەس­كەن ۇلتتىق كلاسسيكا جاڭاشا ينتەرپرەتا­تسيا تاۋىپ جاتسا، بۇل تەك ۇجىمنىڭ ەمەس، جالپى قازاق تەاتر ونەرىنىڭ جەتىستىگى بولماق.

پاۆلودار