يكەمدى جوبالاردىڭ يگىلىگى

قاۋىپسىزدىك ءجىتى قاداعالانادى

استاناداعى «اقىلدى» جوبالار تۇرعىندارعا بارىنشا جاعداي جاساۋعا، قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋگە، ۋاقىت تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا قىزمەت ەتەدى. بۇل جوبالار العاش ەنگىزىلە باستاعاندا كوپشىلىك ونىڭ ءبىرىن وڭ قابىلداسا، ال كەيبىرىنە ايتارلىقتاي قارسىلىق تانىتقان جاعدايلار بولدى. بىراق مۇنىڭ بارلىعىنىڭ ىڭعايلىلىعىن ۋاقىت وتە كەلە ءتۇسىندى. مىسالى، قوعامدىق كولىكتەر تۇگەل ەلەكتروندى تولەم جۇيەسىنە اۋىسقان شاقتا، كوشە قوزعالىسىن رەتتەيتىن جاڭا تەتىكتەر پايدا بولىپ، «اقىلدى» باعدارشامدار ىسكە قوسىلعاندا جۇرتتىڭ ءبارى بۇل جاڭالىقتاردى جاپپاي قولداپ كەتە قويعان جوق. ال جولداعى قاۋىپسىزدىكتى نازاردا ۇستايتىن «سەرگەك» كامەرالارىنا كوڭىلى تولمايتىندار ءالى دە تابىلادى. اينالىپ كەلگەندە، وسىناۋ قادامداردىڭ ءبارى تۇرعىنداردىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاسالىپ جاتقانى ۋاقىت وتكەن سايىن تۇسىنىكتى بولىپ كەلە جاتىر. ويتكەنى بۇلاردىڭ وڭ ناتيجەسىن بايقاماۋ قيىن.

قالا قولايلىعىن قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيتىن قانداي باستاما بولسىن، الدىمەن قاۋىپسىز­دىك ماسەلەسى باسشىلىققا الىنادى. بۇل رەتتە «اقىلدى» كامەرالاردىڭ قاتارى ارتقان سايىن، كەلەڭسىز جاعدايلاردىڭ سانى دا سيرەي ءتۇستى. دەرەككە سۇيەنسەك، ەلوردادا بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن قولعا الىنعان جوبالار اياسىندا 30 مىڭعا جۋىق بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلىپ، ءبىر ورتالىققا بىرىكتىرىلگەن. ناتيجەسىندە، قوعامدىق ورىنداردا قىلمىس 73%-عا، قالا جولدارىندا جول-كولىك وقيعالارى 36%-عا، جول-كولىك وقيعالارىنان ءولىم-ءجىتىم 50%-عا، جول-كولىك وقيعالارىنان جاراقاتتانۋ كورسەتكىشى 24%-عا تومەندەدى. سونداي-اق تىركەلگەن قىلمىستار دەڭگەيىنىڭ 78%-عا تومەندەۋى، قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك سيپاتتاعى قىلمىستاردى اشۋدىڭ ەكى ەسەگە ارتۋى بايقالادى.

ەلوردانىڭ كوشە-جول جەلىسىن باسقارۋ جۇيەسىن وڭتايلاندىرۋ جانە كەڭەيتۋ ءۇشىن ينتەللەكتۋالدى كولىك جۇيەسى ەنگىزىلدى. بۇنىڭ دا وڭ اسەرى سەزىلىپ، تاسىمالداۋ جىلدامدىعى 18%-عا، كولىكتەردى وتكىزۋ 40%-عا ارتىپ، ورتاشا جول ءجۇرۋ ۋاقىتى 20%-عا قىسقاردى. ديسپەتچەرلىك جۇيەگە مىڭنان اسا اۆتوبۋس قوسىلعان. وندا مارشرۋتتاردىڭ قوزعالىسى، جولاۋشىلار اعىنىنىڭ ديناميكاسى باقىلانادى. وسىنداي اقپاراتقا ۇزدىكسىز جالعانعان قالاداعى مارشرۋتتىق جەلى تۇراقتى نەگىزدە وڭتايلاندىرىلۋدا.

وسى ورايدا قوعامدىق كولىكتەردىڭ بارلىعى ەلەكتروندى تولەم جۇيەسىمەن جابدىقتالعانى كولەڭكەلى اينالىمنان قاراجاتتىڭ 40%-عا دەيىنىن تازا جولمەن الۋعا مۇمكىندىك بەرگەنىن ايتا كەتكەن ءجون.

سونىمەن قاتار «اقىلدى قالانى» باسقارۋ ماقساتىندا «iKOMEK-109» ورتالىعىنا 13 703 بەي­نە­باقىلاۋ كامەراسى ورناتىلسا، جىل سو­ڭىنا دەيىن بالاباقشا، مەكتەپ، ەمحانا جانە باسقا نى­سانداردان قوسىمشا 21 781 كامەرانى بىرىك­تىرۋ جوسپارلانۋدا. نەگىزىنەن، كامەرالار ساۋدا ورتا­لىقتارى، مەشىتتەر، ۇلكەن ايالدامالار، ۆوكزال سياق­تى كوپشىلىك جەرلەردى قامتيدى. بۇل رەتتە وپە­راتورلار قالالىق بەينەباقىلاۋ جۇيەسى ار­قىلى قاردى ۋاقتىلى تازالاماۋ جانە جاڭبىر مەن سۋ تاس­قىنى كەزىندە سۋ باسۋ سياقتى فاكتىلەردى انىقتاپ، قالالىق كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ جەدەل ارەكەت ەتۋىنە ىقپال ەتەدى. وپەراتورلار GPS-مونيتورينگ جانە بەينەباقىلاۋ جۇيەلەرىن پايدالانا وتىرىپ، قالانى سانيتارلىق تازالاۋعا ارنالعان مامانداندىرىلعان تەحنيكانىڭ جۇمىسىن ۇيلەستىرەدى. بۇل كولىكتەردىڭ تۇرىپ قالۋ دەڭگەيىن تومەندەتۋگە، كولىك ءجۇرىسىن قىسقارتۋعا جانە سونىڭ ناتيجەسىندە كولىكتەردىڭ ءجۇرۋىن، وتىن جانە جوندەۋ شىعىندارىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

استانا قالاسىنىڭ تسيفرلاندىرۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر باسقارماسىنىڭ باسشىسى مەيرامبەك اشىربەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، قاۋىپسىزدىككە جان-جاقتى ءمان بەرىلگەننەن كەيىن اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى دە قاپەردەن تىس قالمايدى. ويتكەنى تسيفرلاندىرۋ ارقىلى ىسكە اسىپ جاتقان جوبالاردىڭ بارلىعىندا اقپاراتتان شاشاۋ شىعارماۋ ماڭىزدى. بۇل رەتتە اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا وپەراتسيالىق ورتالىق جوباسى قولعا الىندى. بۇعان بارلىق ستراتەگيالىق نىسان قوسىلدى.

قىزمەت كورسەتۋ تيىمدىلىگى ارتتى

قالادا الەۋمەتتىك سالالاردى جانە قىزمەت كورسەتۋ سالالارىن تسيفرلاندىرۋ باعىتىندا ءبىراز جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر ەكەن. اتاپ ايت­ساق، ءاربىر تۇرعىنعا ەلەكتروندى دەنساۋلىق پاس­پورتى جاسالدى. وسى ارقىلى زەرتحانالىق زەرت­تەۋلەردىڭ ناتيجەلەرى، ەلەكتروندى رەتسەپتەر، ەڭبەك­كە جارامسىزدىق پاراقتارى ەلەكتروندى فور­ماتتا بەرىلەدى. بۇگىندە دامۋمەد ءموبيلدى قوسىم­شاسىن پايدالانۋشىلار سانى 300 مىڭنان اسا ادامدى قۇرايدى.

سونىمەن قاتار قالا مەكتەپتەرىندە اتا-انالار بالالارىنىڭ تاماقتانۋىن باقىلاي الاتىن «مەكتەپتەگى تاماقتى قولما-قول اقشاسىز تو­لەۋ» جوباسى ەنگىزىلدى. مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ تا­ما­عىن ساتىپ الۋ اۆتوماتتاندىرىلدى، بۇل ءوز كە­زەگىن­دە مەكتەپتەگى تاماقتاندىرۋ ساپاسىن ارتتىردى.

«801 شارشى شاقىرىم كولەمىندە ەلوردانىڭ جەر تەلىمدەرى 1 پيكسەلگە 3 سم دالدىكپەن تسيفر­لاندى. ەلوردانىڭ تسيفرلىق رەلەف مودەلى مەن جەرگىلىكتى مودەلى تولىعىمەن سالىندى. قالا اۋماعى 100% تسيفرلاندىرىلىپ، 2D كارتاسى ءتۇزىل­دى. بۇل قاتاردا نەگىزگى ينجەنەرلىك جەلى­لەر دە بار. تسيفرلانعان ينجەنەرلىك جەلى­لەر كولەمى 16 مىڭ شاقىرىمنان اسادى. سون­داي-اق جەر قاتىناستارى، ساۋلەت جانە قالا قۇرى­لىسى بويىنشا 15 مەملەكەتتىك قىزمەت تسيفر­لىق فورماتقا كوشىرىلدى. ينجەنەرلىك-گەودەزيا­لىق جۇمىستاردىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا ماگيسترال­دىق جانە اۋلاىشىلىك جەلىلەردىڭ 205 مىڭ ۇڭعىماسى زەرتتەلدى. بۇگىنگى تاڭدا گەوپورتال اقپا­راتتىق قاۋىپسىزدىك بويىنشا اتتەستاتتاۋدان ءوتىپ جاتىر»، دەدى م.اشىربەكوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، اكىمدىك 164 مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتەدى. قازىر بارلىق مەملەكەتتىك قىز­مەتتى تۇگەل ەلەكتروندى فورماتتا الۋعا بولادى. اكىمدىك مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋدەن تۋىندايتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ فۋنكتسيالارىن اۆتوماتتاندىرۋ بويىنشا بولىمدەر اراسىنداعى جۇمىستى باستادى. بىلتىر 850 فۋنكتسياعا تالداۋ جۇرگىزىلىپ، ونىڭ ىشىنەن 10 فۋنكتسيا تاڭدالىپ، اۆتوماتتاندىرىلعان. الداعى ۋاقىتتا اكىمدىككە باعىنىستى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ فۋنكتسيالارىن اۆتوماتتاندىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.

«ەلوردادا تۇرعىندارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن iQala ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى. وندا ءبىر تەرەزە قاعيداتى بويىنشا تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق سەكتوردى ۇيىمداستىرۋ بويىنشا قىزمەتتەردى الۋعا بولادى. بۇرىن قىزمەت كورسەتۋدىڭ رەگلامەنتى بولماعان. ماسەلەن، ازامات پاتەر ساتىپ العاننان كەيىن مونوپوليستەردى ارالاپ، ارقايسىسىمەن جەكە-جەكە كەلىسىمشارت جاساسىپ، سان مارتە تەلەفون سوعىپ، قۇجاتتارىنىڭ دايىندىعىن ءبىلىپ وتىرۋى كەرەك ەدى. بۇل ءۇردىس ءبىر ايعا سوزىلاتىن. ەندى تۇرعىندار iqala.kz سايتىندا ءوتىنىش بەرىپ، 3-5 كۇن ىشىندە قۇجاتتارىنىڭ دايىندىعى تۋرالى سمس-حابارلاما الادى. iQala ەلدەگى بىرەگەي جوبا بولدى. بيىلدان باستاپ iQala ۇلگىسىمەن ەل ايماقتارىندا «كوممۋنالدىق حقو» اشىلا ­باستادى. ورتالىق اشىلعاننان بەرى بارلىعى 133 قىزمەت ءتۇرى جۇزەگە اسىرىلدى، 450 مىڭنان اسا قىزمەت كورسەتىلدى»، دەدى تسيفرلاندىرۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر باسقارماسىنىڭ باسشىسى.