اۋىل شارۋاشىلىعىن تسيفرلاندىرۋ: مەجە مەن مۇمكىندىك

قازىرگى كەزدە مەملەكەت تاراپىنان اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ، قولداۋ، ونىڭ تۇراقتىلىعى مەن تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا بايلانىستى بىرقاتار جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇل رەتتە تسيفرلاندىرۋ باعىتىنداعى جوبالاردىڭ ماڭىزى زور. ماسەلەن، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋدىڭ 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق جو­­باسى شەڭبەرىندە قولعا الىن­­عان شارالاردىڭ ءبىرى – «اگرو­ونەر­كاسىپتىك كەشەندە قاداعالاۋ جۇيە­سىن ازىرلەۋ جانە ەنگىزۋ» جوباسى. ونى 2025 جىلعا دەيىن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. جوباعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 930 ملن تەڭگە قاراستىرىلعان.

«نارىقتى «اعارتۋعا»، وندى­رىلەتىن ءونىمنىڭ ساپاسىن ارت­تىرۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىم­دەرىنىڭ قاداعالانۋىن اۆتومات­تاندىرۋعا باعىتتالعان ءىس-شا­را­لار پروتسەسكە تارتىلعان ۋاكى­لەتتى ۇيىمداردىڭ بارلىعىن قو­سادى جانە ساندىق-ساپالىق ەسەپ­كە الۋدى قامتاماسىز ەتۋگە، اگرو­ونەركاسىپتىك ءونىمنىڭ ءوندىرىلۋى مەن شىعارىلۋىنىڭ بۇكىل ومىرلىك تسيكلىن قاداعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قاداعالاۋ جۇيەسىن ىسكە اسىرۋ سالاعا ينۆەستيتسيالار تار­تۋعا جانە ەكسپورتتىق ءونىم جەلى­سىن دە، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىم­دەرى مەن تەرەڭ وڭدەلگەن ونىم­دەر تۇرلەرىن جەتكىزۋ گەوگرافيا­سىن دا كەڭەيتۋگە تىكەلەي اسەر ەتەدى. قاداعالاۋ جۇيەسى كەزىندە تولىق مونيتورينگتى ەنگىزۋ اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىنىڭ ساپا ستان­دارتتارىن ارتتىرۋعا جول اشا­­دى. بۇل قازاقستاندىق ءونىم­نىڭ سىرت­قى نارىقتارداعى تار­تىم­دى­لى­عى مەن باسەكەگە قابى­لەت­تى­لىگى­نە مۋلتيپليكاتيۆتى اسەر ەتەدى. وسى­عان بايلانىستى اۆتو­مات­تان­دىرىلعان جۇيەنى قۇرۋعا ار­نالعان تەحنيكالىق تاپسىرمانىڭ جوباسى ازىرلەندى. جوبا مۇددەلى تاراپتارمەن كەلىسۋ ساتىسىندا»، دەپ جاۋاپ بەردى مينيسترلىك ءبىزدىڭ جولداعان جۋرناليستىك ساۋالىمىزعا.

مينيسترلىكتىڭ حابارلاۋىن­شا، «تسيفرلاندىرۋ، عىلىم جانە ين­نوۆاتسيالار ەسەبىنەن تەح­نو­لوگيالىق سەرپىلىس» ۇلت­تىق جوباسىنا سايكەس، اۋىل شارۋا­شىلىعىن تسيفرلاندىرۋ بويىنشا بىرقاتار ءىس-شارا كوزدەلگەن. بۇل رەتتە، ۇلت­­تىق جوبانىڭ ءىس-شارالار جوس­پارىنا سايكەس، «فەرمەرلەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارى مەن ونەركاسىپتىك وبەكتىلەردە تسيفرلىق جابدىقتار مەن جاڭا تەحنولوگيالىق اۋىل شارۋا­شى­لىعى تەحنيكاسىن جانە بايلانىس قىزمەتتەرىن ساتىپ الۋى كەزىندە بايلانىس قىزمەتتەرىن سۋبسيديالاۋ» تەتىكتەرى كوزدەلىپ وتىر. جو­بانى ىسكە اسىرۋ مەرزىمى – 2025 جىل. قارجىنىڭ قاجەتتىلىگى جوق. بۇعان سايكەس، ونەركاسىپ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندا­رىن ولاردىڭ اۋماقتارىن بايلانىس قىزمەتتەرىمەن نەمەسە جاب­دىقتىڭ وزىمەن قامتاماسىز ەتۋگە جۇمسالعان قاراجاتتىڭ ءبىر بولىگىن وتەۋ جولىمەن مەملەكەتتىك قولداۋ كوزدەلگەن.

«ۆەدومستۆو تسيفرلىق دامۋ، يننو­ۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەر­كاسىبى مينيسترلىگىمەن بىر­لەسىپ قاراعاندى وبلىسى قار­قارالى اۋدانى اقتاستى اۋىلىندا بيىل قاناتقاقتى جوبانى جۇزەگە اسىردى. وعان وتاندىق باي­لانىس وپەراتورلارى تارتىل­دى. قاناتقاقتى جوبانىڭ قورى­تىندىسى بويىنشا ادام فاكتورىن بارىنشا ازايتا وتىرىپ، تسيفرلىق شەشىمدەر تەحنولوگيالارىن ماقساتتى پايدالانۋ ارقىلى ونىمدىلىكتى بىرنەشە ەسە ارتتىرۋعا قول جەتكىزۋگە بولاتىنى بەلگىلى بولدى. بۇگىندە مينيسترلىك اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارىندا بايلانىس قىزمەتتەرىن سۋبسيديالاۋ قاعيدالارىن ازىرلەپ جاتىر. بۇل باعىتتاعى جۇمىس جالعاسۋدا»، دەپ ناقتىلادى ۆەدومستۆو.

سونداي-اق بيىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ «سۋبسيديالاۋدىڭ مەم­لەكەتتىك اقپاراتتىق جۇيەسىندە» اگروونەركاسىپتىك كەشەندى سۋبسي­ديالاۋدىڭ جاڭا مەملەكەتتىك اقپاراتتىق جۇيەسى ازىرلەنىپ، ىسكە قوسىلدى. سۋبسيديالاۋدىڭ مەملەكەتتىك اقپاراتتىق جۇيەسى بيۋروكراتيالىق ولقىلىقتار مەن سىبايلاس جەمقورلىق سحەمالارىن بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق وسى جۇيەنىڭ بارلىق پايدالانۋشىسىنا تەگىن قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتە­دى. فەرمەرلەرگە سۋبسيديالاۋ قىزمەتتەرى قوسىمشا اقى الىنباي، تەگىن كورسەتىلەتىن بولادى. بۇدان باسقا، كورسەتىلەتىن قىز­مەتتى الۋشىلاردان (فەرمەرلەر­دەن) سۋبسيديالار الۋدىڭ ورىن­دىلىعىن راستاۋ ءۇشىن قوسا بەرە­تىن قوسىمشا انىقتامالاردى تالاپ ەتۋ قاجەتتىلىگى بولمايدى. ويت­كەنى تالاپ ەتىلەتىن اقپارات ينتەگراتسيالار ارقىلى مەملەكەتتىك اقپاراتتىق جۇيەلەردەن الىنادى. بۇل شارالار الەۋمەتتىك شيە­لەنىستى ايتارلىقتاي تومەندەتەدى. سەبەبى فەرمەرلەر جىل سايىنعى ابونەنتتىك تولەمدى تولەمەيدى ءارى قوسىمشا قۇجاتتاردى ۇسىنبايدى.

سونىمەن قاتار مينيسترلىك «اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن بىردەيلەندىرۋ» دەرەكتەر بازاسىنىڭ e-ISZH Mobile ءموبيلدى قوسىمشاسىن ازىرلەۋ جۇمىستارىن اياقتادى. «اۋىل شا­رۋاشىلىعى جانۋارلارىن بىردەيلەندىرۋ» اقپاراتتىق جۇيە­سىنىڭ فۋنكتسيونالىنا سايكەس، ءموبيلدى قوسىمشانى ازىرلەۋ ونلاين/وفلاين فورماتتا (كەشكە ساقتاي وتىرىپ) جانۋارلاردى تىركەۋدى جانە ۆەتەرينارلىق-پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار بويىنشا تىزىمدەمە جانە باسقا دا ءىس-شارالار جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وسىعان بايلانىستى ءمو­بيلدى قوسىمشانى ىسكە قوسۋ جو­نىندەگى قاناتقاقتى جوبا وسى جىل­دىڭ 25 قازانىندا باتىس قازاقستان وبلىسىنان باستاۋ الدى. جوبا قاراشا ايىنىڭ 25-ىنە دەيىن جۇر­گىزىلەدى. ءمو­بيلدى قوسىمشانى قولدانۋ ۆەتەرينارلىق دارىگەردىڭ جۇمى­سىن جەڭىلدەتىپ قانا قويماي، ۋاقىتىن ۇنەمدەۋگە، ءارتۇرلى ادا­مي فاكتوردىڭ سەبەبىنەن تۋىن­دايتىن قاتەلىكتەردىڭ الدىن الۋ­عا كومەكتەسەدى دەپ كۇتىلۋدە.

«اۋىل شارۋاشىلىعى ءمي­نيس­ترىنىڭ 2021 جىلعى 25 ماۋسىمدا­عى بۇيرىعىمەن «ۇلتتىق اگرارلىق عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» با­زاسىندا اگروونەركاسىپتىك كەشەندە تەحنولوگيالىق قۇزىرەتتەر ورتالىعى قۇرىلدى جانە ورتالىق AgriTech اگروتەحنولوگيالىق پلات­فورماسىنىڭ وپەراتورى بو­لىپ ايقىندالدى. سونىمەن قا­تار ونىڭ ەنشىلەس كومپانياسى «اگروونەركاسىپتىك كەشەندەگى ەكو­نوميكالىق ساياساتتى تالداۋ ور­تالىعى» جشس بازا­سىن­دا اگروونەركاسىپتىك كە­شەن­نىڭ تەحنولوگيالىق قۇزىرەت­تىلىك­تە­رىنىڭ سالالىق ورتالىعى – Agritech قۇرىلدى. وعان ءۇش مو­دۋل كىرەدى: e-Seeds، e-Plem، e-ەxtension. ول مينيسترلىك جا­­نىنداعى ە-agriculture اگرو­ونەر­كاسىپتىك كەشەن سالالارىن باسقارۋدىڭ بىرىڭعاي اۆتو­ماتتاندىرىلعان جۇيەسىمەن ينتەگ­راتسيالانادى. وسى جىلى كوپ­تەگەن ۆ2ۆ قوسىمشاسى (اگرو­بيزنەسكە ارنالعان جەكە كوم­پانيالاردىڭ قوسىمشالارى)، ونىڭ ىشىندە ماركەتپلەيستەر ءۇشىن قولجەتىمدىلىك بەرەتىن جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ مەملەكەت­تىك دەرەكقورىمەن ينتەگراتسيالاۋ جوسپارلانۋدا»، دەپ حابارلادى مينيسترلىك.