قانىش ساتباەۆتان كەيىن ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن باسقارعان, ەلدەگى ەنەرگەتيكا عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالىپ, قازاقستانداعى ءبىرتۇتاس ەنەرگيا جۇيەسىن جاساپ كەتكەن اكادەميكتىڭ ەسىمىن جەرلەستەرى ءاردايىم ماقتان تۇتادى. سونىڭ ءبىر كورىنىسى – باياناۋىلدىڭ ءماشھۇر ءجۇسىپ اۋىلىندا اشىلعان شاپىق شوكين اتىنداعى ولكەتانۋ مۋزەيى. نەگىزى عالىمنىڭ شىن ەسىمى – يمام شافيع ەكەن. كەڭەس وكىمەتى تۇسىنداعى اتەيستىك كوزقاراستار ۇلى تۇلعانى ەسىمىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر ەتكەن.
اكادەميكتىڭ قامقورلىعىن كورگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرى, اقىن, شىعىستانۋشى باعدات دۇيسەنوۆ وسى يگىلىكتى ىسكە باستاماشى بولىپ, مۋزەيدى اشتى. قالامگەر ستۋدەنت شاعىندا عالىمنىڭ ۇيىندە ۇزاق جىلدار تۇرىپ, ەڭبەككە ارالاسقانعا دەيىن شاپىق اتانىڭ شاپاعاتىنا بولەنگەنىن ۇنەمى ەسىنە الىپ جۇرەدى. اعا الدىنداعى بورىشىنىڭ وتەۋى رەتىندە تۋعان جەردە مۋزەي اشۋ كوپتەن بەرگى ارمانى بولعان ەكەن.
– اۋىلدا كەزىندە ءماشھۇر ءجۇسىپ اتامىزدىڭ مۇراجايى بولدى. ونى ماشەكەڭنىڭ تۇڭعىش نەمەرەسى تولەباي شاراپيەۆ اۋىل ازاماتى ناعي احمەتبەكوۆپەن بىرلەسىپ 1968 جىلى اشقان عوي. تولەبايدى كەزىندە اۋليە اتامىز «جۇرسەم – اياعىم, تۇرسام – تاياعىم», دەپ ەركەلەتكەن ەكەن. مۇراجاي اۋەلى تولەباي اعانىڭ ۇيىندە ورنالاسىپ, كەيىن اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىنە, مەكتەپتەگى كابينەتتەرگە كوشىرىلەدى. 1993 جىلى جەكە نىسان سالىنىپ, تولىققاندى مۋزەي بولدى. ال 2017 جىلى ەسكەلدىدەگى كەسەنە جانىنان جاڭادان زامانعا ساي عيمارات سالىنىپ, عۇلامانىڭ مۋزەيى تۇگەلدەي سوعان ورنالاستى. وسىلايشا, اۋىلداعى الگى عيمارات بوس تۇرىپ قالعان ەدى. اۋىلدىق مەكتەپتىڭ بالانسىنا بەرىلگەن سوڭ وقۋ ورنىنىڭ ديرەكتورى ءسابيت كەنجەلين حابارلاسىپ, مەنىڭ يدەيامدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ وڭتايلى ءساتى تۋعانىن ايتتى. ءسويتىپ قارجى تاۋىپ, قاجەت جادىگەرلەردى جيىستىرىپ, شاپىق اتامىزدىڭ اتىنداعى وسى مۋزەيدى اشتىق, – دەيدى باعدات دۇيسەنوۆ.
ءوزى مۋزەيگە الماتىدان عالىمنىڭ جازۋ ۇستەلى مەن ورىندىعىن, شكافىن الىپ كەلگەن. سونداي-اق مۇندا تۇڭعىش ەنەرگەتيكتىڭ ءبيۋستى, جەكە پورتفەلى, كوستيۋم-شالبارى, شلياپاسى, كوزاينەگى, تاسپيىعى, تاقياسى, قالامسابى, راديوقابىلداعىشى, قولجازبالارى مەن كىتاپتارى قويىلعان.
جالپى, ءماشھۇر ءجۇسىپ اۋىلىنان مۇقىم ەرتىس-بايان وڭىرىنە عانا ەمەس, ەلىمىزگە تانىمال تاريحي تۇلعالار شىققان. اتاقتى ايتباقيندەر اۋلەتى (امىرە ايتباقين قازاقتان شىققان تۇڭعىش ديپلومدى دارىگەر), بولىستار – بوشتاي, قۇسايىن مەن ءابىتۇسىپ, پاۆلودار ۋەزدىك سوتىنىڭ توراعاسى بولعان مۇقىش بوشتاەۆ, عالىمدار ەرمۇحان بەكماحانوۆ, قابيبوللا وسپانوۆ, قۋاڭدىق ءماشھۇر ءجۇسىپ, مەرۋەرت ابۋسەيىتوۆا, ونەر يەلەرى قۋات جانە سۋات ابۋسەيىتوۆتەر, ءابجالاپ ديۋانا, ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ جانازاسىن شىعارعان ءابايدىلدا قاجى سەكىلدى ءدىني تۇلعالار جانە تاعى دا باسقا ازاماتتار جايلى تاريحي دەرەكتەر مەن جازبالار ارحيۆتەردەن جيناستىرىلىپ, مۋزەيگە كوشىرمەلەرى قويىلعان. ماتەريالداردىڭ كوبى ورتالىق مەملەكەتتىك ارحيۆتەن الىنىپتى. الداعى ۋاقىتتا ونداعى قوردى ەل ازاماتتارى تولىقتىرا تۇسپەك نيەتتە.
مۋزەيدىڭ جابدىقتالۋىنا «ەۋروازياتتىق ەنەرگەتيكالىق كورپوراتسياسى», «ولجاباي باتىر» قورى قارجىلاي كومەك كورسەتكەن. ال اشىلۋ سالتاناتىنا كوپپەن بىرگە عالىمنىڭ قىزى مارال شوكينا, شاكىرتى باقىتجان توباياقوۆ, باياناۋىل اۋدانىنىڭ اكىمى سەرىك باتىرعوجينوۆ قاتىستى.
ءبىر اتتەگەن-ايى, بۇگىندە شاپىق اتامىزدىڭ اتىندا الماتىدا مۇراجاي جوق. وتاندىق ەنەرگەتيكانىڭ نەگىزىن سالىپ قانا قويماي, قازاقستانداعى بولاشاق ەنەرگيا قۋاتىنىڭ ءبىرتۇتاس جۇيەسىن ەنگىزىپ كەتكەن تۇلعانىڭ ەسىمىن قادىرلەي الماۋ – ەلدىگىمىزگە سىن. عۇلامانىڭ كوزى تىرىسىندە قازاق ەنەرگەتيكا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىندا اشىلعان مۇراجاي-كابينەت وقۋ ورنى ساتىلىپ كەتكەن سوڭ جابىلىپ قالعان. باعدات دۇيسەنوۆتىڭ ايتۋىنشا, قازىر سونى قالپىنا كەلتىرۋ ويلاستىرىلۋدا. الايدا دەمەۋشىلەردىڭ تابىلماۋىنان جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ازىرشە مۇمكىن بولماي تۇر.
پاۆلودار وبلىسى,
باياناۋىل اۋدانى,
ءماشھۇر ءجۇسىپ اۋىلى
