ونەر • 08 قىركۇيەك, 2022

پەيزاج پەرنەسىن ءدوپ باسقان...

272 رەت كورسەتىلدى

ول اۋەلدە, بالا جاسىندا ۇشقىش بولۋدى ارمانداپتى. سول زامانداعى اۋىل بالالارى ءۇشىن ۇشقىش بولۋ باقىتتى بولۋمەن بىردەي تۇسىنىك بولسا كەرەك, ونىڭ ۇستىنە ولجاس سۇلەيمەنوۆ «ادامعا تابىن, جەر ەندى» دەپ ۇلكەن پوەما ارناعان گاگاريننىڭ اسەرى دە شىعار. سول اۋىل بالالارىنىڭ كوبى كەيىن باسقا سالانىڭ مامانى بولىپ كەتتى. سولاردىڭ ءبىرى جامبىل ناتباەۆ ەدى. ول كەيىن كەلە سۋرەتشى بولۋدى ارماندادى. ارمانىنا جەتتى دە. ونى بۇل بەلەسكە كوتەرگەن اسقاق تالانتى مەن ەڭبەكقورلىعى دەر ەدىك.

پەيزاج پەرنەسىن ءدوپ باسقان...

بەسىنشى سىنىپتىڭ وزىندە ۇلكەن قالا ماسكەۋدى كورگەن ول سول ءساتىن, كەرەمەت ونەر تۋىندىلارىن كورگەندەگى قۋانىشىن بىلاي باياندايدى: «1979 جىلى اكەم مەنى ماسكەۋگە الىپ باردى. ترەتياكوۆ گالەرياسىنا اپاراتىن بولدى. مۋزەيگە كىردىك, ونداعى كارتينالاردى كورىپ, كوزىم شىعىپ كەتە جازدادى. ول كەزدە اۋىل بالاسى ۇزاسا كەي كارتينالاردى كىتاپتاردان كورەتىن شىعار, ال ء«تىرى» سۋرەتتەردى كورگەندە, ءوزىمدى ۇمىتتىم. سولاردىڭ ىشىندە يۆانوۆ دەي­تىن ورىس سۋرەتشىسىنىڭ «يسا پاي­عامباردىڭ حالىققا كورىنۋى» دەي­تىن تۋىندىسى بار ەدى, ول بۇل سۋرەتىن 24 جىل سالىپتى». ونەرگە, اسىرەسە كوركەم­سۋرەت سالۋعا دەگەن قۇلشىنىس, اڭسار انە سول كەزدە شىنداپ وياندى.

ونىڭ «باقىت» اتتى كارتي­ناسىن تىنىش ءومىردىڭ, جاي­باراقات كوڭىل كۇيدىڭ تۋىندىسى دەر ەدىك. قىزىل كەرىشتى تاۋ­دىڭ بالاعىندا قامسىز جايىلىپ جۇرگەن ەكى ات باقىتتىڭ سيمۆولى رەتىندە بەينەلەنگەن. بۇل تۋىندىدا تاۋ ءوز ورنىن­­دا, ال باسىنداعى مۇنار ءوز بەي­نەسىندە, ءتىپتى ەتەكتەگى قوس جىل­قى دا ءوز كۇيىندە تۇر. شەبەر قول­مەن سالىنعان كارتينا ءبىر قاراعاندا سىرىن بەرە قوي­ماي­تىنداي. ال ءۇڭىلىپ, تەرەڭىرەك كوز سالساڭىز, ءبارىن ايتىپ تۇر­عان سياقتى. مۇنداعى تاۋ بەي­نەسى – تابيعاتتىڭ, كەرىش – كەڭ دالا­نىڭ, ال ات ءومىر تىنىسىن استا­ر­لاعانىن اڭداۋ كەرەك. سيقىرلى الەمگە تولى سۋرەت ونەرىنىڭ جان دۇنيەسىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن دە وعان وي كوزىمەن قاراعان ءجون.

پەيزاج جانرىندا ءجيى قا­لام تەربەيتىن سۋرەتشى جامبىل ناتباەۆتىڭ تۋىندىلارىنىڭ كو­بى تابيعاتپەن ەتەنە بايلا­نىس­تى. سان قىرىنا تەرەڭ بويلا­ساڭ تابيعات انانىڭ ءوزى ۇلكەن سۋرەتكەر ەمەس پە؟! ال ودان الۋ دا, وعان بەرۋ دە ۇلكەن ويدىڭ, سىرشىل جۇرەكتىڭ جۇمىسى. قىلقالام يەگەرىنىڭ «اساۋلار. سايرام اسۋى» اتتى كارتيناسى دا قازاقى ءومىردىڭ قالپىن كەنەپ بەتىندە سويلەپ بەرەدى. اساۋ, ويحوي, اساۋلار! كەڭ دالانىڭ توسىندە ويقاستاعان, جەلدەن جۇيرىك, قۇستان ۇشقىر دالا جىلقىلارى. ەندى ولاردىڭ بەينەسىن الاقانداي اق ماتانىڭ بەتىنە سالۋ قيىننىڭ قيىنى بولماق. ال سۋرەتشى ناتباەۆ بۇعان دا شەبەرلىگىن پايدالانىپتى. بۇل تۋىندىدا دا تاۋ, اسپان, بۇلت جانە جىلقى بار. وسى ءتورت ۇعىم ول ءۇشىن تىم قاستەرلى ەكەنىن كارتينالار ارقىلى سەزىنە الامىز. تاۋ ەتەگىندە تۇرعان كيىزۇي اتالعان تۋىندىنىڭ كوركىن اشقانداي. تىرشىلىكتىڭ قايناپ جاتقان كۇيى, ءومىر اعىسى ءبارى-ءبارى ءوز دەڭگەيىندە سىر شەرتكەنىن جاسىرمايمىز.

سۋرەتشىنىڭ بۇدان باسقا تۋىندىلارى دا «مەن تابيعات تۋرالىمىن» دەپ ايقايلاپ ايتىپ تۇرادى. مۇنىڭ سەبەبى جامبىل ناتباەۆ بالا جاسىنان اۋىل تىرلىگىن, ماڭعاز دالا, اساۋ جىلقىلار مەن اق شاڭقان كيىز­ۇيلەردى, مەيىرلى اۋىل ادامدارىن كورىپ وسكەندىگىندە.

قارشادايىنان كوكەيىنە جيعان قۇندىلىقتار ەسەيگەندە كوركەمسۋرەت بولىپ ويىنا ورالعانى شىندىق. تاۋداي اسقاق رۋح, بۇلتتاي اپپاق پەيىل, دالاداي كەڭ كوڭىل, جىلقىداي جۇي­رىك قيال جامبىل ناتباەۆ­تىڭ شىعارماشىلىق الەمىن ودان ء­ارى بيىكتەتە ءتۇستى. ول ءۇشىن سۋرەت – دالا, دالا – سۋرەتتىڭ ءوزى.