جاراسقان ءابدىراشتىڭ «كۇزى» مەكتەپكە اسىققان بالانىڭ كوڭىل كۇيىمەن بەرىلەدى.
«الاقاي-اۋ!
الاقاي!
الاقاي-اۋ!
الاقاي!
بۇدان بىلاي مەن ەندى
ەمەسپىن جاي «بالاقاي!»
وسىدان دا كولەمدى
وقي الام ولەڭدى...
باردىم بۇگىن مەكتەپكە,
«وقۋشىمىن!» مەن ەندى!».
اتالعان ولەڭدى وقىپ وتىرىپ ادامنىڭ ءبىر ساتتىك قۋانىشىنىڭ ءوزى مىڭ كۇندىك باقىتقا تەڭ ەكەنىن, ءتىپتى ودان دا قىمبات بولارىن باعامدايسىز. مۇنداي كوڭىل كۇيدى ءبىر تۇسىنسە, اقىندار عانا تۇسىنەتىن شىعار دەگەن ويعا قامالاسىز.
ال تابىلدى دوسىموۆ كۇزدى شەكارادان كەزدەستىرەدى. سول ءۇشىن دە ونىڭ ولەڭىنىڭ اتى «شەكاراداعى كۇز».
«جاپىراقتار...,
جەلگە ۇشقان جاپىراقتار,
ساعىنىشتى سولداتتىڭ حاتىن اپ بار.
ءمارت تابيعات ءبىلدىرىپ كۇز كەلگەنىن,
جەر بەتىنە جىبەرىپ جاتىر اقپار.
جاۋادى جاپىراقتار...
جاسىل باقتى, جايقالعان دالاداعى,
سۇرسىز الەم كەلەدى توناعالى.
كۇزدىڭ قوڭىر بەلگىسىن شەكارادان,
وتكىزبەۋگە سولداتتىڭ جوق امالى.
تولعاتادى دۇنيە, تولعاتادى,
مۇڭعا تولى نەلىكتەن سولدات ءانى؟!
تابيعاتتىڭ كيىپ اپ سۇر شينەلىن,
ءبىر قوڭىر كۇز كەلەدى جەرگە تاعى...».
ءيا, تابىلدى دوسىموۆ ايتقان سول كۇز كەلدى. تاعى سول سۇر شينەلىمەن. اينالاسىنا قارايدى, بارلايدى, جازدان قالعان جايدارى كوڭىل كۇيگە وزگەشە رەڭك بەرگىسى كەلەدى. «كۇز – ءاربىر جاپىراق گۇل بولاتىن ەكىنشى كوكتەم» دەيدى دانىشپاندار. بۇل دا ونىڭ باعاسىن ارتتىرعان ءسوزدىڭ ءبىرى.
اقىن سۆەتقالي نۇرجاننىڭ كۇزىن وقىلىق. ولەڭنىڭ نىسپى «كۇز اڭقىعان» دەپ اتالادى.
«اي استىندا بالقيدى بوزاڭ قىرىم,
جۇپار لەپتى اڭقىتىپ توزاڭ نۇرىن.
التىن ساعات بايلانعان نۇر شىنجىرعا,
ايدىڭ كۇمىس تىلىنەن, جىر, سىڭعىرلا.
اق ازۋلى ايازعا نە مۇرشا بار؟
جۇرە تۇرشى جانىمدا, قوڭىر سامال.
قوڭىر سامال قاعادى قوڭىراۋىن,
قوڭىر بوزداق مۇڭعا ۇيا ومىراۋىم.
تەرەڭىمدى تەربەيدى ءبىر مايسا كۇي,
تۇرعان سىندى جىر وقىپ سىرباي, ساعي.
كۇي سويلەيدى. مەن قالاي بۇزام كۇيدى؟
شي سويلەيدى... دەمىنەن كۇز اڭقيدى».
اقىن ءۇشىن كۇزدىڭ ءار دەمى جىردىڭ لەبى ىسپەتتى. ونىڭ بۇرقاعى, تاڭى مەن كەشى, ءتۇنى مەن كۇنى جىر تۋدىرۋعا ءبىر سەبەپ. ءتىپتى مەزگىلدىڭ ءوزى سۆەتقالي اقىنعا ولەڭ جازىپ بەرىپ وتىرعانداي. سوسىن اقىن بۇل ولەڭىن «كوزىم جەتىپ كۇزدىڭ دە وتكەنىنە, اباي شالدىڭ تىعىلام شەكپەنىنە», دەپ اياقتايدى.
اقىن قاستەك بايانباي ءۇشىن كۇز سارى بوياۋدان تۇرادى.
«سيپاپ وتكەن سامالعا
تەربەلەدى سارى الما.
شولىپ ەدىم باقشانى,
قاۋىن بىتكەن ساپ-سارى.
كورىنەدى شالعايدان
بەل-بەلەستەر سارعايعان.
جارقىراعان,
جايناعان
سارى بوياۋ اينالام.
جومارت كۇزدىڭ بوياۋى
ءدال وسىنداي بولادى».
بالالارعا ارنالعان كەرەمەت تۋىندىلاردىڭ اۆتورى قاستەك اقىننىڭ كۇزگى جىرى جاسوسپىرىمدەردىڭ تىلىنە, جاس ەرەكشەلىگىنە ساي جازىلعانىن بىردەن اڭعارامىز. باياعى كۇز بالا قيالىندا, جىر تىلىندە ەرەكشەلەنىپ تۇر.
مەيلى قاي اقىن قالاي جىرلاسا دا, كۇزدىڭ كەيپىن, بەينەسىن توگىلتە جىرلاي الدى. انا جەرگە قاراي قۇلاپ جاتقان سانسىز جاپىراقتار تاسقىنى شابىتتى اقىنداردىڭ ويىنان ۇزىلگەن جىر شۋماقتارى سياقتى. ال ونى لەزدە اق قاعازعا تۇسىرە قويۋ اقىننىڭ شەبەرلىگىنە بايلانىستى. تاعى دا ءبىر كۇز كەلدى. اقىندار قانداي جىر جازار ەكەن؟!
