قازاق بەينەلەۋ ونەرىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقان سۋرەتشىنىڭ ءبىرى – ابۋباكىر ىسمايىلوۆ. ونىڭ قىلقالامى كوبىنەسە قازاق ەپوستارىنداعى باتىرلاردىڭ بەينەسىن سالۋدى وزىنە مىندەت ەتتى. بۇعان ونىڭ كەنەسارى حان, قامبار, قوبىلاندى باتىرلاردى سالۋى دالەل. وسى ۇلت باتىرلارى ونىڭ ونەر قورجىنىن تولتىرىپ قانا قويماي, جاس ۇرپاققا تۇلعالاردى تانىتۋدا ەرەكشە ءرول وينادى. قازىر ءبارىمىز ءار باسىلىمنان كورىپ جۇرگەن كەنەسارى حان بەينەسى ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان سۋرەتشى ابۋباكىر ىسمايىلوۆتىڭ ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. بۇل تۋرالى سۋرەتشىنىڭ ءوزى بىلاي دەپ تولعانادى: «– بۇل پورترەتتى مەن وسىدان 50 جىل شاماسى بۇرىن سالدىم (اڭگىمە 90-جىلداردىڭ باسىندا جازىلىپ الىنعان). 1941–46-جىلدارى بىرنەشە رەت دەربەس كورمەمە قويىلدى. سوناۋ جىلدارى تۇپنۇسقاسى ماسكەۋدە مە, ءبىر تۇستا قالىپ قويدى. بىراق قولىمدا كۋاگەر قۇجاتتار بار. ق.ساتباەۆ, ءى.وماروۆ, ە.ىسمايىلوۆ قاتىسقان كوميسسيا قابىلداپ, وڭ باعاسىن بەرگەن. پورترەتتى سالۋ وڭايعا تۇسپەدى. ۇلكەن كىسىلەر كەنەكەڭنىڭ تاشكەنتتەگى نەمەرەسى, گيدروگەولوگيانىڭ ءىرى مامانى, اكادەميك ناتاي كەنەسارين ايتقاندارىنان كوپ نارسە تۇيۋگە بولادى دەگەن ەدى, سونىڭ كوپ كومەگى ءتيدى. بۇل پورترەت ول كەزدە قازاق كسر تاريحىندا كەنەسارىعا بايلانىستى ماتەريالمەن بىرگە باسىلىپ شىقتى. ال قازىر الدەكىمدەر ونىڭ باسىنا دۋلىعا كيگىزە سالعان. تەك ءىشىنارا وزگەرىستەر جاساعان. بىراق ءتۇر-ءتۇسى, بەت-الپەتى سول قالپى. مەن جەز تەلپەك كيگىزىپ سالعان ەدىم. «كيىز قالپاق, جەز تەلپەك, حاندار كيسە جاراسار» دەپ جىرلاعان عوي ەجەلگى جىراۋلارىمىز. ماعان ساكەننىڭ اكەسى سەيفوللانىڭ ايتقان اڭگىمەسىنىڭ اسەرى ەرەكشە بولدى». ارينە, كوركەمدىك ويلاۋ مەن ۇلتتىق دۇنيەتانىمنىڭ ناتيجەسىندە دۇنيەگە كەلگەن بۇل تۋىندىدا قازاقتىڭ سوڭعى حانىنىڭ كەنەپ بەتىندەگى ء«ومىرى» بار. ال ءبىز سول بەينە ارقىلى كەنەسارى حاندى جادىمىزدا ساقتايمىز.
سۋرەتشى ءۇشىن ءبىر تۋىندىدان ءبىر تۋىندىعا ۇزدىكسىز ءوسىپ وتىرۋ جاقسى قاسيەت, ءتىپتى بۇل تالانتتىڭ تەڭدەسسىز ەكەنىن مويىنداتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ىسمايىلوۆتىڭ قىلقالامى ۇلتتىق تۇسكە باي تۋىندىلارعا كوبىرەك دەن قويعانىنىڭ سىرى دا بار سياقتى. ونىڭ شەبەرلىگىن بايقاتقان تۋىندىنىڭ ءبىرى «قامبار باتىر مەن نازىم قىز» اتتى كارتيناسى ەدى. بۇل دا تۇنىپ تۇرعان ۇلتتىق دۇنيەتانىمعا باي شىعارما. قاراپ وتىرىپ, ەرتەدەگى قازاقتىڭ كوركەم ءومىرى, ەركىندىگى مەن ورلىگى ويعا ورالادى. ءبىز اتا-بابالارىمىزدىڭ رۋحتى, نامىستى بولعانىن اڭىزدارعا تولى كىتاپتاردان وقىپ وستىك, ەندىگى جەردە ىسمايلوۆ سياقتى سۋرەتشىلەردىڭ تۋىندىلارى ءبىزدىڭ وي كوكجيەگىمىزدى ونان ءارى كەڭەيتە بەرەرى داۋسىز.
«قامبار باتىر مەن نازىم قىزدى» سالۋ يدەياسى ويىنا قالاي كەلگەنى جونىندە سۋرەتشى 1943 جىلى «قازاقستان سۋرەتشىسى» («حۋدوجنيك كازاحستانا» №2) جۋرنالىنا بەرگەن سۇحباتىندا بىلاي دەيدى: «قازاق حالقىنىڭ ەپوسىنا مەن بالا كەزىمنەن قىزىقتىم. ءبىزدىڭ رۋ قاراعاندى وبلىسى, نۇرا دالاسىندا كوشىپ-قونىپ ءومىر ءسۇردى. ءبىز قىس مەزگىلىن ءبىر جەردە, جازدى وزگە جەردە وتكىزدىك, بىراق قاي جەردە بولساق تا ەرتەگى مەن ءان ءبىزدىڭ تۇرمىسقا ەنىپ, ۇنەمى قۇشاعىنا بولەدى. مەنىڭ ەسىمدە قالعانى ۇزاق قىستىڭ كەشتەرى, دالادا قارلى بوران تۇرعان كەزدە, انام قوبىلاندى مەن الپامىس باتىردىڭ ەرلىكتەرى جانە سۇلۋ قىز جىبەك جايلى اندەر شىرقايتىن. جول بويىنداعى وت جارىعىمەن قاھارمان باتىرلار جايلى اڭىزدار تىڭدادىم. ولاردى اق ساقالدى قارتتار اسىقپاي, باپپەن اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرەتىن. جاستار قىزىعا جانە ۇلكەن قۇرمەتپەن قۇلاق سالىپ تىڭدايتىن. كەيدە اقىندار ءبىزدىڭ اۋىلعا كەلىپ تۇراتىن. ولاردىڭ كەلۋى توي-مەرەكە بولاتىن. جان-جاقتان حالىق جينالىپ, اندەر ەرتەگى جانە ويىندارمەن الماساتىن. سول ۋاقىتتار كوڭىلدى دە شۋلى كەزدەر ەدى...». دەمەك ۋاقىتتىڭ ءوزى قىلقالام يەسىنە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر دەسەك ارتىق بولماس. ونىڭ ءومىر جولى, وقۋى, ءتىپتى اينالاسى تاريحتىڭ, وتكەن شاقتاردىڭ بەينەسىن كوز الدىنا ەلەستەۋگە, سوسىن ونى كەنەپ بەتىندە سالۋعا جەتەلەدى. سۋرەتشى رەتىندە ۇنەمى ىزدەنىستە جۇرەتىن ول ۇلتىمىزدىڭ وتكەن تاريحىن, باتىرلار تۋرالى جىرلاردى كوپ وقۋدى ادەتكە اينالدىرسا كەرەك. جاستايىنان وسى ونەرگە قۇشتار بولعان ابۋباكىر ىسمايىلوۆ ويىنا نە كەلسە سونى سالا بەرمەي, ءوزىن, جۇرتتى تولعاندىراتىن تاماشا تۋىندىلار سالۋدى مۇرات ەتكەنىن اڭدادىق. بۇعان ونىڭ ەڭبەكتەرى ايقىن دالەل.
ال ونىڭ «قوبىلاندى باتىر باسقىنشىلاردى تالقانداۋدا» اتتى كارتيناسى باتىردىڭ ۇرىس الاڭىنداعى بەينەسىن ءساتتى بەينەلەگەن. قوبىلاندىنىڭ رۋحى دا ءۇنسىز سويلەپ تۇرعانداي. باتىرعا سەرىك بولعان استىنداعى اتى مەن قولىنداعى نايزاسى, باسىنداعى دۋلىعاسى ءبارى-ءبارى شەبەر قولدان شىققانىن تانىتىپ تۇر. ءبىز بۇل تۋىندىلار ارقىلى سۋرەتشى ابۋباكىر ىسمايلوۆتىڭ تالانتىن تاني الدىق.
سۋرەت – ولمەيتىن ونەر. ال سۋرەتشى سول ولمەيتىن ونەردىڭ ماڭگىلىك ەلشىسى.
