ادەبيەت • 25 تامىز, 2022

الەمدەگى ەڭ العاشقى رومان

416 رەت كورسەتىلدى

كوركەم شى­عارمانىڭ كوك­جيەگى دەگەن ءسوز­دىڭ جانى بار سياقتى. كەي شى­عارمالار جازى­لادى, الايدا كوپ وتپەي ۋاقىت سى­نىنان, زامان تالابىنان, وقىر­­ماننىڭ نازارىنان وتپەي قالادى. ال كەيبىر تۋىندىلاردىڭ جىل­دار وتكەن سايىن سالماعى ارتا تۇسەدى. ماڭگىلىك شىعارمالار دەگەنىمىز انە سولار. 1000 جىل بۇرىن جازىلعان ءحى عاسىرداعى جاپونيانىڭ ەپيكالىق حيكاياسى «گەندزي تۋرالى حيكايانى» مۋراساكي شيكيبۋ ەسىمدى ايەل قالامگەر جازىپتى. ول اقىندىقپەن قاتار جاپون ەلىنىڭ حەيان داۋىرىندەگى يمپەراتور سارايىندا قىزمەت ەتكەن.

الەمدەگى ەڭ العاشقى رومان

اتالعان حيكاياتتان سىرت ول «مۋراساكي حا­نىمنىڭ كۇندەلىگى» جانە 128 ولەڭنەن قۇ­رالعان «پوەتيكالىق ەستەلىكتەر» دەپ اتالعان جيناقتىڭ اۆتورى. ونىڭ شىعارمالارى جاپون ءتىلىنىڭ اۋىز ەكى تىلدەن جازبا تىلگە اۋىسقان كەزەڭىندە جاپون جازۋىنىڭ جاسالۋى مەن دامۋىندا ماڭىزدى ءرول اتقارعان.

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان الەمدەگى ەڭ العاشقى رومان 1100 بەت, 54 تاراۋدان تۇرادى. اۆتور بۇل شىعارماسىن تاپجىلماي ون جىل جازىپتى. زەرتتەۋشىلەر بۇل ەڭبەكتىڭ العاشقى تاراۋلارىن قالامگەر نەكەدە تۇرعاندا نەمەسە كۇيەۋى قايتىس بولعاننان كەيىن, ال كەيىنگى بولىمدەرىن ساراي سوتىندا لاۋازىمدى قىزمەت اتقارىپ جۇرگەندە قاعازعا تۇسىرگەن دەپ جورامالدايدى. قانداي قىزمەت اتقارسا دا, جازۋىن تاستاماعان العاشقى رومان اۆتورى وسىنداي كولەمدى تۋىندىنى جارىققا شىعارۋ ءۇشىن وزگەلەردىڭ كومەگىنە مۇقتاج بولعانى شىندىق. جانكۇيەرلەرى وعان قىم­بات قاعاز بەن سيا, سونداي-اق كالليگرافتار الىپ بەرىپ تۇرادى. ال العاشقى قولجازبا تومدار­دى كۇتۋشى حانىمدار جيناپ, جىپكە تىزگەن ەكەن.

سىنشى كين ءوزىنىڭ «جاپون ادەبيەتىنىڭ عاجايىپتارى» اتتى ەڭبەگىندە مۋراساكي «جاپون فانتاستيكاسىنىڭ ەڭ كەرەمەت تۋىندىسىن» ۆاكا سوت كۇندەلىكتەرىنىڭ داستۇرلەرىنە سۇيەنە وتىرىپ جازدى دەگەندى ايتادى.

اتالعان روماننىڭ ەڭ سوڭعى اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارماسى 1300 بەتتى قۇرايدى. «بۇل – ادەبيەتتىڭ مونۋمەنتالدى تۋىندىسى», دەيدى گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جاپون ونەرى مەن مادەنيەتىنىڭ پروفەسسورى مەليسسا ماك­كور­ميك. ال بىلىكتى ادەبيەتتانۋشىلار 1000 جىل بۇرىن جازىلعان بۇل شىعارمانى الەمدەگى العاش­قى رومان دەپ اتادى.