قازاق مۇنايى بالاما جول ىزدەيدى

سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا، اقش قازاقستاندىق مۇنايدى تاسىمالداپ وتىرعان كاسپي قۇبىر جەلىسى كونسورتسيۋمىنا سانكتسيا سالمايتىنىن مالىمدەگەن. اقش قارجى مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، 2022 جىلدىڭ 8 ناۋرىزىندا قابىلدانعان رەسەيلىك مۇناي يمپورتىنا سالىنعان تىيىم قازاقستاندىق مۇنايعا اسەر ەتپەيدى. كاسپي قۇبىر جەلىسى كونسورتسيۋمى – قازاق مۇنايىنىڭ نەگىزگى ەكسپورتتىق مارشرۋتى سانالادى جانە وعان بۇكىل ەكسپورتتىڭ 80 پايىزى تيەسىلى. ياعني قۇبىر ءبىر جىلدا 67 ملن توننا «قارا التىن» تاسىمالداۋعا قاۋقارلى.

ساراپشىلاردىڭ دەرەگىنشە، قازاق مۇنايىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن (25 ملن توننا) امەريكالىق كومپانيالار وندىرگەنىمەن اقش ءبىزدىڭ مۇنايدىڭ نەبارى 1،4 پايىزىن عانا ساتىپ الادى. بۇل دەگەنىڭىز ءبىر جىلداعى يمپورتى 1 ملن تونناعا دا جەتپەيدى. جالپى، ءبىزدىڭ مۇنايدىڭ بارلىق مارشرۋتى رەسەي جەرىن باسىپ وتەدى. ءدال قازىرگى باستى تۇيتكىلىمىز دە سول بولىپ تۇرعانى جاسىرىن ەمەس. جوعارىدا اتاپ وتكەندەي، باستى مارشرۋت – كاسپي قۇبىر جەلىسى. بۇل جەلى 2021 جىلى 57 ملن توننا (ەكسپورتتىڭ 79 پايىزى) مۇناي ەكسپورتتاعان. بۇل مۇنايدىڭ سورتى – CPC Blend. ءبىزدىڭ مۇنايدى شەتكە شىعاراتىن ەكىنشى مارشرۋت – اتىراۋ-سامارا مۇناي قۇبىرى. قۋاتتىلىعى جىلىنا 17،5 ملن توننانى قۇرايدى. بىلتىر قۇبىر جەلىسى 12 ملن توننا مۇناي (ەكسپورتتىڭ 18 پايىزى) تاسىمالداعان. مۇنداعى مۇنايدىڭ سورتى – Urals.

ال ءۇشىنشى مارشرۋت – قازاقستان-قىتاي قۇبىر جەلىسى. قۋاتتىلىعى – جىلىنا 20 ملن توننا. 2019 جىلدان باستاپ بۇل باعىت بويىنشا ەكسپورتتالعان مۇناي كولەمى 1 ملن تونناعا دا (ەكسپورتتىڭ 1 پايىزىن دا قۇرامايدى) جەتپەگەن. تاعى 2 ملن تونناعا جۋىق مۇناي اقتاۋ پورتى ارقىلى شەكارا اسادى.

بىلتىر ءبىزدىڭ مۇناي نەگىزىنەن قاي ەلدەرگە ەكسپورتتالدى دەگەنگە كەلسەك، ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە يتاليا اۋىزعا ىلىگەدى. بۇكىل ەكسپورتتىڭ 27،3 پايىزى وسى ەلدىڭ ەنشىسىندە. جالپى، قازاق مۇنايى الەمنىڭ 25 ەلىنە ساتىلادى. تەلەگرامداعى Energy Monitor كانالىنىڭ جازۋىنشا، سونداي قازاق جەرىندە وندىرىلگەن مۇنايدى يمپورتتاۋ تۇرعىسىنان نيدەرلاندى مەن فرانتسيا دا ۇزدىك ۇشتىككە كىرەدى.

ساراپشىلار قازاقستان جەدەل تۇردە مۇناي ەكسپورتتاۋدىڭ باسقا مارشرۋتتارىن تابۋ كەرەگىن ايتادى جانە بۇل رەتتە ازەربايجاندى، انىعىندا باكۋ-تبيليسي-دجەيحان (بتد) ءتيىمدى بالاما كورەدى. مۇنى ەنەرگەتيكا ءمينيسترى بولات اقشولاقوۆ تا راستايدى.

«ەكسپورت مارشرۋتى بويىنشا ءتۇرلى نۇسقالار قاراستىرىلىپ جاتىر. بىزدە ءتۇرلى مۇمكىندىكتەر بار، اقتاۋ پورتى، باكۋ-تبيليسي-دجەيحان قۇبىر جەلىسى دەگەن سەكىلدى. دەگەنمەن ءبىز ولاردى ازىرگە قاراستىرمايمىز»، دەدى مينيستر.

2006 جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن بتد جىلىنا 50 ملن توننا مۇناي تاسىمالداي الادى. بۇل جەلى ارقىلى ازەربايجان مۇنايى گرۋزيا مەن تۇركيانى باسىپ ءوتىپ الەمدىك نارىققا شىعادى. «قازاقستان بتد ارقىلى از كولەمدە مۇناي ەكسپورتتايدى. ارا-تۇرا ىركىلىس بولىپ تۇرادى. مىسالى، سونداي تەجەلۋدىڭ ءبىرى 2008 جىلى رەسەي-گرۋزيا سوعىسى كەزىندە بولعان ەدى. تاسىمالداۋ كولەمىنىڭ ازدىعى – بتد مەن اقتاۋ پورتى اراسىنداعى بايلانىستىڭ جوقتىعىنان. 2006 جىلى قاشاعان اكتسيونەرلەرى 4 ملرد دوللارعا جوبا ۇسىندى. ترانسكاسپي مۇناي تاسىمالداۋ جۇيەسى جوباسى اقتاۋ پورتىن بتد-مەن بايلانىس­تىرۋى كەرەك ەدى. سودان بەرى جوبا بويىنشا ناقتى قادام جاسالعان ەمەس، تەك جۇك كەمەلەرى عانا مۇناي تاسىپ جاتىر»، دەپ جازادى Energy Analytics ساراپشىلارى.