كىتاپحاناعا تۇسكەن بومبا

تابالدىرىعىن اتتاعان ادامزات بالاسىنىڭ اقىلى مەن ويىن تەرەڭدەتىپ، ساناسىنا ساۋلە تۇسىرگەن جۇرەگى بار ءۇيدى ۇنەمى باراتىن مەكەنى ەتكەندەردىڭ جەردە قالعانى جوق. بورحەستىڭ «مەن جۇماقتى كىتاپحانا كەيىپىندە ەلەستەتەمىن» دەگەنى مەن البەرت ەينشتەيننىڭ «سىزگە بىلۋگە ءتيىستى جالعىز ورىن – كىتاپحانالاردىڭ ورنالاسقان جەرى بولۋى كەرەك» دەگەن دانالىعى وسى وركەنيەت وشاعىنىڭ قادىرىن ودان ءارى اسىرماسا، كەمىتپەيدى.

وسى ورايدا ءبىزدىڭ ۇلى دالامىزدا كىتاپحانا بولدى ما دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. بولعاندا قانداي؟ باسقاسىن ايتپاعاندا، شىڭعىس قاعاننىڭ ساربازدارى التى كۇن بويى ورتەدى دەگەن وتىرار كىتاپحاناسىن دالەل ەتۋگە بولادى. مەيلى، بۇنى اڭىز دەرسىز. بىراق اڭىزدىڭ دا توركىنى بار ەكەنى شىندىق. ەگەر شىنىمەن سولاي بولسا، التى كۇن ورتەنگەن كىتاپحانانىڭ قانشاما ۇلكەن بولعانىن، ونىڭ ىشىندە قانداي قۇندى مۇرالار ساقتالعانىن ەلەستەتۋدىڭ ءوزى كوڭىلدى قۇزدان قۇلاتقانداي اسەر بەرەدى. كىتاپحانا تۋرالى ءسوز بولعاندا، ارينە، وقىرمان تۋرالى دا ايتا كەتكەن دۇرىس. ءار مەملەكەتتە، ءار ۇلتتا ءارتۇرلى وقىرمان بار. ولاردىڭ رۋحا­ني الەمگە دەگەن كوزقاراسى مەن تانىمى دا باسقاشا. ءبىر ەلدىڭ وقىرماندارى ءومىر بويى شەكسپيردىڭ شىعارمالارىن تامسانىپ وقىسا، ەندى ءبىر ەلدە دانتە مەن گومەردىڭ جۇلدىزى جارىق ەكەنى داۋسىز. بۇل وقىرماننىڭ ساپاسىنا بايلانىستى ماسەلەنىڭ ۇشىعى. ءبىز وقىرماننىڭ ساپاسىن ءسوز ەتۋگە لايىق ءبىر سۋرەتتىڭ تاريحى تۋرالى سويلەمەكپىز. وقيعا بىلاي باستالعان ەدى:

1944 جىلى 23 اقپاندا لوندون كىتاپ­حاناسىنا فاشيستەر بومبا تاستادى. ناتيجەسىندە، كىتاپحانا قيرادى. وركە­نيەتتىڭ، مادەني مۇرالاردىڭ بەتىن كۇيىك شالدى، وقىرماننىڭ، قالامگەرلەردىڭ جۇرەگىنە جارا ءتۇستى.  اتالعان كىتاپحانا ۇلكەن سوعىستىڭ باسىنداعى اۋە شابۋىل­دا­رى كەزىندە بىرنەشە رەت ساتسىزدىككە ۇشىرادى، بىراق اقپان ايىندا كوزدەل­گەن جارىلىستان امان قالمادى. گيتلەر ارمياسى ۇشا­عىنان تاستالعان جوعارى جارىلعىشتى 500 فۋنت بومبالاردىڭ نىسانى  ءبىرىنشى كىتاپحاناعا ءتيدى، سوسىن اۋليە دجەيمس سارايىنىڭ سىرتىنداعى جولدا جا­رىلىپ، كورول كاپەللاسىنىڭ تەرە­زەلەرىن قيراتتى. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، شىعىن وتە اۋىر بولدى. 16 000-نان استام كىتاپ ورتكە ورانىپ، كىتاپحانا قىزمەتكەرلەرى مەن مۇشەلەرى جاڭبىر مەن ءورت ءسوندىرۋ تۇتىكتەرىن الىپ،  قولدان كەلگەنىن جاساپ، وركەنيەت وشاعىن اپاتتان قۇتقارۋعا تىرىستى. سول كەزدەگى تانىمال جازۋشىلار دجەيمس ليس-ميلن جانە دجون پوپ حەننەسسي قۇتقارۋ وپەراتسياسىنا كومەكتەستى، كى­تاپ­­حاناشىنىڭ كومەكشىسى فرەدەريك كوكسقا: ء«بىز ءدىنىمىزدى جوعالتتىق»، دەپ ايقايلادى.

گيتلەر تاعى دا ۇلىلىق الىپپەسى اتان­عان كىتاپتاردى ورتەپ جىبەرۋگە قۇل­شىن­دى. ايتپەسە، ول ەكى كەشتىڭ ورتاسىندا 22 بومبا لاقتىرماس ەدى. جارىلعىش بومبالار مەن الاپات ءورت لوندونداعى تاريحي ورىننىڭ ءبىرى گوللاند ءۇيىن شىعىنعا ۇشىراتتى. كىتاپحاناشى دجەيمس پۋرنەلل: «ۇستىڭگى قاباتتاعى كونە با­سى­­­لىمدار، اسىرەسە ءالفاۆيتتىڭ ەكىنشى جار­­تىسىنداعى ارىپ­تەر­دەن باستالاتىن مۇ­رالار كوپ زارداپ شەكتى. سونداي-اق ع-دان ج-عا دەيىن جانە س-دان يا-عا دەيىنگى ارىپتەردەن باس­تا­لاتىن قالامگەرلەردىڭ بيوگرافيالىق شىعارمالارى دا جانىپ كەتتى» دەپ تۇسى­نىك­تەمە بەرگەن.

وسى شابۋىلدان بىرنەشە اپتادان كەيىن بريتان ۇكىمەتى وقيعا بولعان جەر­دىڭ­ سۋرەتىن جاريالادى. اتالعان سۋرەتتە جاقسى كيىنگەن ءۇش ادام لوندوننىڭ اشىق اسپان استىنداعى كىتاپحانا سورە­لە­رىن اقتارىپ، اينالادا بولىپ جاتقان داڭعازانى مۇلدە ەلەمەگەندەي كۇي كەشۋدە. ياعني تازا ويدىڭ، كىرشىكسىز نيەتتىڭ يەلەرى بومبا قۇلاپ جاتسا دا وقۋىن جالعاستىرا بەرەتىنىنە كۋا بولدىق. وسى وقيعا تۋرالى ۋينستون س.چەرچيلل «ەكىن­شى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس» اتتى شىعار­ما­سىندا: «وركەنيەت ورتالىعىنىڭ قا­بىر­عا­لارىنىڭ ار جاعىندا ءبىزدىڭ ەل «جاڭا قاراڭعى ءداۋىردىڭ تۇڭعيىعىنا» ءتۇسىپ بارا جاتتى»، دەپ جازادى. نەمىستەردىڭ شابۋىلىنا توتەپ بەرگەن بريتاندىق وركەنيەتتىڭ بەينەسىن ءتۇسىرۋ ءۇشىن وسى جولدان ءوتىپ بارا جاتقان وقىرماندار نەمەسە مينيسترلىك قىزمەتكەرلەرى جى­بە­­رىلدى مە دەگەن سۇراق ءالى دە وزەكتى. تازالاۋ وپەراتسياسىنا ۇلىبريتانيا مەن اقش اسكەري قىزمەتشىلەرى قوسىلدى جانە مىڭداعان كىتاپ ۇلتتىق گالەرەياعا ورنالاستىرىلۋ ءۇشىن اربامەن تاسىمالداندى. قالاي دەسەك تە، كىتاپحانانىڭ عۇمىرى – ماڭگىلىك. وعان وق تيسە دە، بومبا تۇسسە دە، ونىڭ قۇندىلىعى جو­يىلمايدى.