قور نارىعى قوڭدانا باستادى

وسىلايشا، ءبىر ايدا اكتسيالار كاپيتالىنىڭ ءوسىمى 1،9 پايىز نەمەسە 533،5 ملرد تەڭگە بولعان. 2021 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە اكتسيامەن جاسالعان ساۋدا كولەمى 87،3 ملرد تەڭگەگە جەتتى. ياعني تامىزدان بەرى 7،3 ەسە ارتقان. ال جىل باسىنان بەرى ساۋدا كولەمى 187،5 ملرد تەڭگەنى قۇرادى.

قازاقستان قور بيرجاسىندا (KASE) ساۋدالانعان كورپوراتيۆتىك قا­رىز كولەمى 14،2 ترلن تەڭگەنى قۇراپ، قىركۇيەك ايىندا 5،6 پايىزعا تومەندەدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە قور بيرجاسى تىزىمىنەن مەم­لە­كەتتىك ەمەس وبليگاتسيالاردىڭ الىنىپ تاستالۋى­مەن بايلانىس­تى. قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ دەرەگىنشە، 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا قور بيرجاسىنىڭ رەسمي تىزىمىندە 122 ەميتەنتتىڭ 137 اكتسياسى جانە 74 ەميتەنتتىڭ 312 كورپوراتيۆتى وبليگاتسياسى بار. بيىل كۇزدىڭ العاشقى ايىندا KASE يندەكسى 6،7 پايىزعا نەمەسە 3 383،68 تارماققا جوعارىلاعان.

«قور نارىعىن دامىتۋ بويىنشا اگەنتتىك ينستيتۋتسيونالدىق جانە بولشەك ينۆەستورلاردىڭ ءرو­لىن كۇشەيتۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزۋدە. وسىعان بايلانىستى بروكە­رلەردىڭ ءموبيلدى قوسىم­شا­لارىن پايدالانا وتىرىپ بيو­مەتري­كالىق يدەنتيفيكاتسيا ارقى­لى بروكەرلىك كەلىسىمدەردى قا­شىق­­­تان ىستەۋ ءۇشىن جاسالاتىن جاع­­­دايلار اۋقىمى كەڭەيتىلدى. سو­نىمەن قاتار بانكتەردىڭ ءوز كليەنت­تەرىنە بروكەرلىك قىزمەت كور­سەتۋىنە تولىقتاي قۇقىق بەرىلدى»، دەپ جازادى Ranking.

قابىلدانعان شارالاردىڭ ناتي­جەسىندە قۇندى قاعاز نارىعىندا ينۆەستورلار سانىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى بايقالادى. قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، ورتالىق دەپوزيتاري ەسەبىنىڭ جۇيەسىندە قىركۇيەك ايىندا دەپونەنت كليەنتتەردىڭ 200،8 مىڭ قوسالقى شوتى اشىلعان. ال جىل باسىنان بەرى بولشەك ينۆەستورلار شوتتارىنىڭ سانى 47،6 پايىزعا نەمەسە 64 مىڭعا ءوسىپ، 198،5 مىڭ شوتقا جەتكەن.

قازىر وسى نارىققا جەكە ينۆەستورلاردى ءالى دە اكەلۋ ءۇشىن اگەنتتىك ينۆەستورلار قۇقىعىن قور­عاۋ بويىنشا جۇمىس جۇر­گىزۋدە. ول ءۇشىن زاڭنامالىق دەڭ­گەيدە رەتتەۋگە فورەكس نارى­عىندا قىزمەت كورسەتەتىن سۋبەك­تى­لەر­دى ەنگىزۋ جانە كليەنتكە دۇ­رىس ەمەس ينۆەستيتسيالىق رەكومەنداتسيا بەرگەن بروكەرلەر مەن باسقارۋشىلاردى ماتەريالدىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ۇسىنىلدى. اتالعان زاڭنامالىق وزگەرتۋلەر بلوگى قازىر پارلامەنت ءماجىلىسى تالقىلاۋىندا جاتىر.

جالپى، بيىلعى 1 قازانداعى احۋال بويىنشا وتاندىق قۇندى قاعاز نارىعىندا 37 بروكەر/ديلەر بار. ولاردىڭ 17-ءسى – بانك، 20-سى – بانكتىك ەمەس ۇيىم. سونداي-اق 10 بانك كاستوديان، 19 ينۆەستيتسيالىق پورتفەلدى باسقارۋشى، 3 ترانسفەر-اگەنت، 2 ينفراقۇرىلىم ۇيىمى – «قازاقستان قور بيرجاسى» اق جانە «باعالى قاعازدار ورتالىق دەپوزيتاريى» اق بار.

ۇلتتىق بانك توراعاسى ەربولات دوساەۆ مەملەكەتتىك باعالى قاعاز­داردى دامۋشى ەلدەردىڭ JPMorgan جاھاندىق وبليگاتسيالارى يندەك­سى­نە قوسۋ بويىنشا جۇمىستار جۇر­گىزىلۋدە دەيدى.

«قازىر ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك باعالى قاعازدار وسى يندەكسكە قوسىلۋدىڭ ءبىرىنشى ساتىسىندا تۇر. 2022 جىلى مەملەكەتتىك باعالى قاعازدار FTSE Frontier Emerging Markets ين­دەكسىنە قوسىلادى دەگەن جوسپار بار. ينۆەستورلاردىڭ قازاقستاندىق نارىققا قول جەتكىزۋىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن Clearstream حالىقارالىق كليرينگتىك ۇيىمىمەن ورتالىق دەپوزيتاري جەلىسى شەڭبەرىندە قازاقستاننىڭ ساۋدا-ساتتىقتان كەيىنگى ينفراقۇرىلىمى الەمدىك ستاندارتقا دەيىن جاقساردى. كASE ساۋدا-كليرينگتىك جۇيەلەرىن تەحنو­لوگيالىق جاڭعىرتۋ اياقتالدى. بارلىق نارىقتاردا ورتالىق كونترا­گەنتتىڭ فۋنكتسيونالى ەنگىزىلدى، بۇل بارلىق ساۋدا-سات­تىققا قاتىسۋشىلار ءۇشىن تاۋە­كەل­­دەردى تومەندەتەدى، بيرجا نا­رىعىنداعى وتىمدىلىكتى ارتتىرۋعا جانە تيىسىنشە جاڭا قۇرالداردى ىسكە قوسۋعا ىقپال ەتەدى. جاقىن ۋاقىتتا قور نارىعىنا شاعىن جانە ورتا بيزنەس كومپانيالارىن تارتۋعا، جەكە كليەنتتەردىڭ بەلسەندىلىگىن ودان ءارى ارتتىرۋعا جانە ورنىقتى دامىتۋ سالاسىنداعى جوبالاردى قارجىلاندىرۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا باسا كوڭىل بولىنەدى»، دەدى ۇلتتىق بانك توراعاسى.

قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ باسشىسى ءمادينا ابىلقاسىموۆانىڭ ايتۋىنشا، بولشەك ينۆەستورلار سانىنىڭ ار­تۋى ولاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇد­­دەلەرىن قورعاۋ تەتىكتەرىن جاق­سارتۋدى تالاپ ەتىپ وتىر.

«وسىعان بايلانىستى رەتتەۋ اياسىنا قارجى دەلدالدارى ەنگىزىلەدى. ينۆەستيتسيالىق ۇسىنىمداردىڭ ساپاسى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك ايقىن­دالدى، ينۆەستورلاردىڭ تاۋە­كەل بەيىنىن ايقىنداۋ بويىنشا تاسىلدەر وزگەرتىلدى. ۇجىمدىق ينۆەستيتسيالاردى رەتتەۋ بولىگىندە بيرجاعا تاۋەكەلدى ينۆەستيتسيالاۋ قورلارىن جىبەرۋگە شەكتەۋلەر الىپ تاستالدى. قابىلدانعان شارالار ينۆەستيتسيالىق قورلار اكتيۆتەرىنىڭ جىل باسىنان بەرى 47 پايىزعا نەمەسە 627 ملرد تەڭگەگە دەيىن وسۋىنە الىپ كەلدى. جاڭا ەميتەنتتەردىڭ نارىققا شىعۋىن ىنتالاندىرۋ ءۇشىن رۇقسات بەرۋ راسىمدەرىنىڭ سانىن وڭتايلاندىرۋ جانە قىسقارتۋ ارقىلى ولاردىڭ قولجەتىمدىلىگى جەڭىلدەتىلدى»، دەيدى.

قازاقستان قور بيرجاسىنىڭ (KASE) باسقارما توراعاسى الينا الدامبەرگەننىڭ سوزىنشە، 2021 جىلدىڭ ون ايىندا 73 مىڭ بولشەك ينۆەستور تىركەلگەن. بۇل 2020-نىڭ ون ايىمەن سالىستىرعاندا 2 ەسە كوپ.

«بۇعان قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ بەل­سەندى جۇمىسى كوپ سەبەبىن تيگىزدى. بروكەرلىك ۇيىمداردىڭ ءوز كليەنتتەرىمەن ونلاين قارىم-قاتىناس ورناتۋىنا جول اشقان پروفيلدىك زاڭنامانىڭ وزگەرۋى، سونداي-اق بروكەرلىك ۇيىمداردىڭ تسيفرلى سەرۆيستەردى جەدەل ەنگىزۋى، ونىڭ ىشىندە ءتۇرلى ءموبيلدى قوسىم­شا­لار ينۆەستور بولعىسى كەلگەن ازاماتتارعا جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىپ بەردى. ارينە كليەنتتەردىڭ قاجەتتىلىگى مەن قىزىعۋشىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ KASE-ءنىڭ جاڭا قۇرالدار ەنگىزۋى دە ماڭىزدى اسەر ەتۋشى فاكتور»، دەيدى الينا الدامبەرگەن.

KASE باسشىسى بۇل رەتتە الدەقايدا ءوتىمدى شەتەلدىك اكتسيا­لار ساۋداسىنا ارنالعان KASE Global سەكتورىنىڭ دا اشىلۋىن اتاپ وتەدى.