ۇلتتىق بانكتىڭ بيزنەسكە ارالاسپاعانى ءجون

«بۇل ماسەلەدە مىندەتتى ەمەس بولسا دا ۇلت­تىق بانك كۆازيمەملەكەتتىك قىز­مە­ت­­­­پەن اينالىسىپ كەلدى. ۇب اقشا-نەسيە سايا­­­­­ساتىن قالىپتاستىرۋعا، باعا تۇراق­تى­­ل­ى­­عىن قولداۋعا مىندەتتى. بيۋدجەت ىسى­مەن بيۋدجەت ورگاندارى اينالىسۋى كەرەك. قازاق­ستان 2021 جىلى پاندەميادان تۋىن­دا­عان داع­دارىسپەن دۇرىس كۇرەس جۇرگىزدى. بۇل ءۇشىن ۇلتتىق قور قاراجاتى پايدا­لا­نىل­دى. قارجى حالىقتىڭ تابىسىن، ەل ەكونو­­مي­­كاسىن قورعاۋعا جۇمسالدى»، دەيدى ن.بلانشە.

ونىڭ ايتۋىنشا، حۆق فيسكالدىق جانە كەدەندىك اكىمشىلەندىرۋدى تسيفرلان­دىرۋ ءۇشىن ەل ۇكىمەتى قابىلداعان شارالار­مەن تانىس جانە بۇل شارالاردىڭ جۇزەگە اسۋى بيۋدجەتكە سالىق تۇسىمدەرىن ۇلعايتادى.

ء«بىز سالىق بازاسى كەڭەيىپ، سالىق كۆوتالارى قىسقارىپ، قوسىمشا قۇن سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسى كوتەرىلۋى كەرەك دەپ سانايمىز. بيۋدجەتتىڭ تابىس بولىگىنە سالىق ءتۇسىمىن كوبەيتۋ ءۇشىن مولشەرلەمەنى كوتەرۋ قاجەت. قازاقستاننىڭ رەسمي ورگاندارىندا سالىق ماسەلەسى بويىنشا ۇلكەن كولەمدە اقپاراتتار بار. ال ەگەر قازاق­ستان بيلىگى مولشەرلەمە ەسەبىن ازىرلەۋگە كومەك­تەسۋ ءۇشىن بىزگە جۇگىنسە، ارينە، كومەك­تەسۋگە دايىنبىز» دەيدى قور باسشىسى.

ول سونىمەن قاتار قازاقستان ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋ ماسەلەسىن ورتا جانە ۇزاقمەرزىمدى پەرسپەكتيۆاداعى ماڭىزدى اسپەكتى دەپ اتادى.

«بۇل ماسەلەدەگى ەڭ ماڭىزدى باعىت – جەكە سەكتوردى دامىتۋ ءۇشىن كەڭىستىك اياسىن كەڭەيتۋ بولماق. ول ءۇشىن مەملەكەت ەكونوميكاداعى ءرولىن قايتا قاراۋى كەرەك. ەل ەكونوميكاسىنداعى باسىم ۇلەس قازىر كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورعا تيەسىلى. سوندىقتان مەملەكەتتىك كاسىپورىندار سەكتورىن رەفورمالاۋ كەرەك. مۇنى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت ق.توقاەۆ تا ايتقان بولاتىن. ەل ۇكىمەتى دە پاندەميا اياقتالعان سوڭ كاسىپورىنداردى جەكەشەلەندىرۋ باستالاتىنىن ايتتى. باسەكەلەستىكتى قولداۋعا باعىتتالعان تاۋەلسىز اگەنتتىك قۇرۋ دا ءسوز بولدى. مەنىڭشە، بۇل مونوپولياعا، كاسىپ­كەرلىكتى دامىتۋداعى كەدەرگىلەرگە قا­تىستى ماسەلەلەردى شەشەتىن جانە جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ، حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەلەرىمەن اينالىساتىن كەلەشەگى زور رەفورما. ءبىز مۇنداي باستامالاردى جوعارى باعالايمىز»، دەيدى ن.بلانشە.

ول سونداي-اق ەلدەگى ينفلياتسيا وسىمىنە بايلانىستى پىكىرىن دە ءبىلدىردى. «ينفليا­تسيالىق قىسىمعا قازاقستان عانا ەمەس، الەمنىڭ ءبىراز ەلى ۇشىرادى. قازاقستان ازىق-ت ۇلىك جانە باسقا دا تاۋارلاردى سىرتتان ساتىپ الاتىندىقتان ينفلياتسيا دەڭگەيى تىم قاتتى ءوستى. 2020 جىلى ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ 10 پايىزعا السىرەۋى دە ينفلياتسياعا اسەر ەتتى. رەسپۋبليكا ەكونو­ميكالىق قالپىنا كەلۋ كەزەڭىندە تۇر. ەكونوميكانى قولداۋعا ارنالعان ءتۇرلى شارالار قابىلدانۋدا، ونىڭ ىشىندە بيزنەس ءۇشىن سۋبسيديالار جانە فيسكالدىق شارالار دا بار» دەدى حۆق وكىلى.

ن.بلانشەنىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازاق­ستانداعى ينفلياتسيا قىسىمى ۋاقىتشا جانە ونى ۇلتتىق بانك پەن ۇكىمەت تەجەۋگە تىرىسادى. 2021 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ينفلياتسيا 8،5 پايىز دەڭگەيىندە بولماق. «2022 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا، جىل سوڭىنا تامان ينفلياتسيا 4-6 پايىز­دىق ماقساتتى دالىزگە ورالادى دەپ وتىرمىز. بۇل باعا قىسىمىنا تىكەلەي بايلانىستى» دەدى ول.

ميسسيا 10 ايدىڭ ناتيجەسى بويىنشا ناقتى ىشكى جالپى ءونىم ء(ىجو) ديناميكاسى 3،5 پايىز دەڭگەيىندە جانە ءوندىرىس كولەمى پاندەمياعا دەيىنگى كەزەڭگە جاقىنداپ قالعانىن مالىمدەدى. حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى ساراپشىلارىنىڭ بولجاۋىنشا، جىل قورىتىندىسى بويىنشا ەلدەگى ەكونوميكا ءوسىمى 3،7 پايىزعا جەتەدى. ال كەلەر جىلى ءىجو-ءنىڭ ناقتى ءوسىمى 3،9 پايىزعا، 2026 جىلى 5،2 پايىزعا جەتۋى مۇمكىن. ءىجو-ءنىڭ ورتاشا جىلدىق ءوسۋ قارقىنى 5 جىلدا 4،8 پايىزدى قۇرايدى. مۇنداي بولجامدى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى اسەت ەرعاليەۆ ايتتى. ءمينيستردىڭ سوزىنشە، شيكىزاتتىق ەمەس سەكتور ساپالى ءوسىمنىڭ نەگىزگى درايۆەرىنە اينالماق.

«نومينالدى ءىجو 2022 جىلى 87،1 ترلن تەڭگەنى، 2026 جىلى 119،9 ترلن تەڭگەنى قۇرايدى. جان باسىنا شاققانداعى ءىجو 2022 جىلى 10،7 مىڭ دوللاردان 2026 جىلى 14،2 مىڭ دوللارعا دەيىن وسەدى. وڭدەۋشى ونەركاسىپ ورتاشا ەسەپپەن 4،1 پايىز دەڭگەيىندە ءوسىم كورسەتەدى جانە وسى قارقىنىمەن تاۋ-كەن ونەركاسىبىن باسىپ وزادى» دەيدى مينيستر.

ەسكە سالايىق، حۆق ميسسياسى قازاق­ستان ۇكىمەتىمەن كەلىسىم اياسىندا جىلىنا ەكى مارتە قازاقستانعا كەلىپ، كونسۋلتاتسيا وتكىزۋمەن اينالىسادى.