قارجى سەكتورىندا قانداي وزگەرىس بولۋى مۇمكىن

بانكتەر بارمايتىن باستاما...

پرەزيدەنت بيىلعى جول­داۋىندا بيزنەستى نەسيەلەۋ بويىنشا ميكروقارجى ۇيىم­دارىنىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ كەرەگىن ايتتى. بۇل باستاما اتالعان ۇيىمدار ءۇشىن دە الەۋە­تىن بايىتاتىن، ءوزىن كور­سەتەتىن جاقسى مۇمكىندىك.

«جالپى سوماسى 6،3 ترلن تەڭگە جۇمسالعان داعدارىسقا قارسى شارالار جۇزەگە اسىرىل­عان­نان كەيىن ەكونوميكامىزدا ارتىق اقشا پايدا بولدى. الاي­دا بۇگىنگى تاڭدا بولىنگەن قار­جى ءالى بارماي جاتقان سالالار بار. ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانك­تەر شاعىن جوبالارعا، اسىرەسە اۋىل­عا ارناپ اقشا سالمايدى. سون­دىقتان ميكروقارجى ۇيىم­دارىنىڭ الەۋەتىن ىسكە قوسۋ كەرەك. ولار جەرگىلىكتى جەردە جۇمىس ىستەيدى. ءوزىنىڭ تۇتىنۋ­شىلارىن، ولاردىڭ بيزنەسى مەن مۇمكىندىكتەرىن جاقسى بىلەدى» دەگەن ەدى ق.توقاەۆ.

قارجىگەر راسۋل رىسمام­بەتوۆ ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ اۋىلدىق جەرلەردەگى جوبالارعا قارجى سالماۋىنا تۇسىنىستىكپەن قاراۋ كەرەك دەپ سانايدى.

– قارجىلىق قاداعالاۋ­شى­نىڭ بانكتەرگە قوياتىن شەك­تەۋلەرى بار. بۇل بويىنشا قار­جى ينستي­تۋت­تارى تاۋەكەلى جو­عارى جو­بالار­عا اقشا سالا المايدى. سو­ندىقتان بانكتەردىڭ شاعىن اۋىل جوبالارىنا بارا قويۋى ەكىتالاي. ويتكەنى اۋىل­دىق ايماقتاردا نەسيە كووپە­راتيۆتەرى جۇمىس ىستەيدى. «دامۋ» جانە «بايتەرەك» ۇيىم­دارىنا ارنايى فۋنكتسيا بەرىل­گەن. مەنىڭشە، بانكتەر شاعىن جوبالاردى قار­جى­لان­دىرۋى ءۇشىن تومەن رەزەرۆ­تى تالاپتار ازىرلەۋ كەرەك. ال بىزدە ونداي تالاپتار ونسىز دا تومەن، سون­دىقتان قارجى­لىق قادا­عالاۋشى مۇنداي قادامعا بارا قويماس، – دەيدى ر.رىسمامبەتوۆ.

بانك ماسەلەلەرى بويىنشا تاۋەلسىز ساراپشى نۇر­جان بياقاەۆتىڭ ايتۋىنشا، ميكرو­قارجى ۇيىمدارىنا باسىم­دىقتىڭ بەرىلۋى – ولاردىڭ ەل اۋماعىندا فيليالدار سانىنىڭ كوبەيۋىنە، جۇمىس ساپاسىنىڭ ارتۋىنا ايرىقشا اسەر ەتپەك.

– بانكتەردىڭ اۋىل-اي­ماق­تاعى جوبالارعا كوڭىل بول­مەي­­تىنى راس. ءتىپتى فيليالدار جەلىسى بۇكىل قازاقستاندى قام­تىپ جاتقان Halyk Bank-ءتىڭ ءوزى نە­گىزىنەن تۇتىنۋشىلىق ماق­­ساتتاعى نەسيەلەردى عانا بەرۋ­مەن شەكتەلەدى. سوندىقتان پرە­­زيدەنت جولداۋدا بۇل با­عىت­تاعى باسىمدىقتى مقۇ-لار الۋى ءتيىس دەپ اتادى. بۇل ورىن­دى دا. ەندى ولار قىزمەت كور­سەتۋ سپەكترىن كەڭەيتە ءتۇسۋ ءۇشىن اۋدان ورتالىقتارىندا ءوز وكىلدىكتەرىنىڭ سانىن، تيىسىنشە قىزمەت ساپاسىن دا ارتتىرا ءتۇسۋى كەرەك. مقۇ-لار جەكە قوسالقى شارۋاشىلىقتاردى وزدەرىنىڭ ماڭىزدى باعىتىنا اينالدىرا الادى جانە ناتيجە كورسەتەدى دەپ ويلايمىن، – دەيدى ساراپشى.

بانككە اينالۋى مۇمكىن بە؟

وسىعان دەيىن كەيبىر ميكرو­قارجى ۇيىمدارىنىڭ بانككە اينالۋى تۋرالى ايتىلىپ قال­عان ەدى. ماسەلەن، KMF پەن Solva باسشىلارى وزدەرىنىڭ ۇلكەن بانككە اينالۋ مۇمكىندىگى بار ەكەنىن جانە جاقىن ۋاقىتتا بۇل پروتسەستى جۇزەگە اسىرۋلارى مۇمكىن ەكەنىن مالىمدەگەن.

– KMF-تىڭ ماقساتتى نارى­عى – شاعىن جانە ورتا بيزنەس. الايدا كومپانيا بولشەك سەگ­مەنتتە، اتاپ ايتساق، اۆتو جانە تاۋار نەسيەسى بويىنشا دا قا­دامدار جاساپ جاتىر. ءبىز بۇ­عان ەۆوليۋتسيالىق دامۋ جولىمەن كەلدىك. جالپى، 20 جىلدا قازاق­ستاندىق ميكروقارجى ۇيىم­­دارى ەداۋىر پروگرەسس كور­سەتتى: قارىز الۋشىلار سانى، نەسيە­­لەۋ كولەمى بويىنشا ءوستى، حالىقارالىق سەرىكتەستەر، ينۆەستورلار مويىندادى، اسىرەسە ميك­روكاسىپكەرلەردى بەلسەندى نەسيە­لەۋ ارقىلى كليەنتتىك بازا كەڭەيە ءتۇستى. مقۇ بويىنشا قازاقستاندا زاڭدىق جانە قادا­عالاۋ بازاسى بار. نارىق دامۋىن باقىلاپ وتىراتىن قاۋىمداستىق تا جۇمىس ىستەيدى. سەكتوردىڭ ءارى قاراي دامي ءتۇسۋى ءۇشىن زاڭنان باسقا شەكتەۋ جوق. مەنىڭشە، مقۇ كليەنتتەرىنە شوت اشىپ، اۋدارىم جاساپ، ۆاليۋتا ايىرباس­تاپ، نەسيە كارتالارىن پايدالانۋ بويىنشا كەيبىر زاڭنامالىق شەكتەۋلەر الىنىپ تاستالۋى كەرەك، – دەيدى KMF ميكروقارجى ۇيىمىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى داليدا داۆلياتشينا.

بانككە اينالۋدان ءۇمىتتى ۇيىمنىڭ ءبىرى – Solva. بۇل ۇيىم حالىقارالىق IDF Eurasia قارجىلىق توبىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى. اتالعان توپتىڭ نەگىزىن سالۋشى بوريس باتين وتاندىق ميكروقارجى ۇيىمدارى جۇيەلى جۇمىس پەن كاسىبيلىك، نەسيەلەۋ ادىستەرى مەن پورتفەل ساپا­سى بويىنشا بانكتەردەن قالىسپاي­تىنىن جەتكىزدى.

– ءتىپتى كەيبىرىنىڭ رەيتينگى كەي بانكتەردەن ءتاۋىر. ءمان بەرسەك، مقۇ-لار بانككە قاراعاندا ءتيىمدى شارتتار ۇسىنادى. ەگەر ءۇش-بەس جىلدىق نەسيە كور­سەت­كىشىن الار بولساق، بىزدىكى بانك­تەردەن ارزان. كوپتەگەن كليەنتتەر بىزگە كەلىپ بانكتەگى نەسيەسىن قايتا قارجىلاندىرىپ جاتادى. سەنىمدىلىك تۇرعىسىنان بانك­تەردەن كەم تۇسپەيتىنىمىزدى نەسيە رەيتينگىمىز دە راستايدى. سوندىقتان ءىرى مقۇ-لار بانككە اينالۋعا دايىن. بىزدە دە ونداي جوسپار بار. قىزمەتتەر سپەكترىن كەڭەيتە تۇسكىمىز كەلەدى. اسىرەسە، شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن. ەسەپتەۋ شوتىن اشىپ، بۋحگالتەريا جۇرگىزىپ، سونداي-اق كارتا شىعارىپ، تولەم پروتسەسىن جۇزەگە اسىرىپ، اينالىم قارجىسىمەن نەسيە بەرسەك دەيمىز. بۇل ءۇشىن بانكتىك ليتسەنزيا قاجەت. قازىر وسى ماسەلە بويىنشا قارجىلىق قاداعالاۋشىمەن كەلىسىپ جاتىرمىز. بۇل جوسپار 12 ايدا ىسكە اسادى دەگەن ءۇمىت بار. بىراق ءبارى ترانسفورماتسيانىڭ فورماسىنا بايلانىستى، – دەيدى ب.باتين.

ساراپشىلار پىكىرى قانداي؟

راسۋل رىسمامبەتوۆ ميكرو­قارجى ۇيىمدارىنىڭ بانككە اينالۋ باستاماسىن قولدايدى. «مەنىڭ ويىمشا، ميكروقار­جى ۇيىمدارىنىڭ بانككە اينالۋى جاقسى ءۇردىس. ويتكەنى ونداي بانكتەردىڭ تاجىريبەسى مول جانە جەكە تۇلعالار مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە قىزمەت كورسەتۋ بو­يىنشا ابدەن جۇمىس ىستەپ شىڭ­دالعان پروتسەدۋرالار بولادى. ميكروقارجى ۇيىمدارى شىعىندى ازايتۋمەن تۇراقتى تۇردە جۇمىس ىستەيتىندىكتەن ميني-بانك بولا الادى، تيىسىنشە، وڭىرلەردە كىشىگىرىم جوبالارمەن ءتيىمدى تۇردە اينالىسادى. سوندىقتان بۇل رەتتە ميكرو­قارجى ۇيىمدارىنىڭ تاجىريبەسى ءبىز ءۇشىن اسا قاجەت» دەيدى ول.

بيىل جولداۋدا پرەزيدەنت «مەملەكەت بۇدان بىلاي بانك­تەرگە كومەكتەسپەيدى» دەگەن ەدى. شىنى كەرەك، بۇل كوپشىلىك كۇت­كەن ءسوز بولدى. ويتكەنى وسى­عان دەيىن مەملەكەتتىڭ قانشا بانكتى اياعىنان تۇرعىزعانىنان بۇرىن، قۇيىلعان قاراجاتتى ساناۋ قيىنعا سوعارى ءسوزسىز.

– ەگەر مەملەكەت بانكتەرگە شىنىمەن كومەكتەسپەيتىن بولسا، وندا الداعى ءۇش جىلدا 5-6 بانك جابىلادى دەپ كۇتۋگە بولادى. ولاردىڭ 2-3-ەۋى شىنىمەن دە جۇمىستارىن توقتاتادى، قالعاندارى ميكروقارجى ۇيىم­دارىنا اينالادى. ال قازىر مەم­لە­كەتتىك باعدارلامالار قار­­جى­سى بانكتەر ارقىلى تاراتى­لىپ وتىر­­عان­دىقتان مەملەكەتتىڭ بانك­­تەرگە بەلسەندى تۇردە كومەك­تەسىپ وتىرعانى بەلگىلى، – دەيدى ر.رىسمامبەتوۆ.

ساراپشىنىڭ بانكتەردىڭ ميكروقارجى ۇيىمى دارەجەسىنە تو­مەندەۋىنە قاتىستى ويىن ميك­رو­قارجى ۇيىمدارى قاۋىم­داستىعىنىڭ باسشىسى ەربول ومارحانوۆ تا قوستايدى. ول قازىر بىرقاتار مقۇ مەنشىك كاپيتالى جانە اكتيۆتەرى بويىنشا كەي بانكتەرمەن تەڭەسكەنىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازىر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ قولداۋىمەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا كونۆەرتاتسيا جولىمەن بانك اتانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ جاتىر.

– ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مقۇ-لار­دىڭ بانككە اينالۋى بانكتەر­دىڭ دە مقۇ-عا اينالۋ مۇم­كىندىگىن ءبىلدىرۋى ءتيىس. ياعني بۇل كەرى قوزعالىسى بار پروتسەسس. سون­دىقتان بانك سەكتورىن­داعى كەي ويىنشىلار مقۇ مارتەبە­سىنە كوشىپ جاتسا، بۇعان تەك قۋا­نامىز، – دەدى ە.ومارحانوۆ.

تەلەگرامداعى RiskTakersKZ كانالىنىڭ جازۋىنشا، شوب-تى نەسيەلەۋ بويىنشا مقۇ-لار بانككە قاراعاندا ساپالى ەكسپەرتيزا جاساي الادى.

ء«بىز ميكروقارجى ۇيىمدارىن دامىتۋ جانە ولاردىڭ الەۋەتىن پايدالانۋ يدەياسىن قولدايمىز. شەتەلدىك بانكتەردىڭ قازاق­ستان­نان كەتۋىنە قاراماستان Solva سياقتى حالىقارالىق كومپا­نيانىڭ كەلگەنى قۋانتادى. شىن مانىندە مقۇ-لارعا نازار اۋدارۋ ارقىلى قارجىلىق قاداعالاۋشى دۇرىس قادام جاسادى، اتالعان يدەيانى پرەزيدەنت تە قولداپ وتىر. شەنەۋنىكتەر مەن بانك لوب­بي­لەرى بۇل باستامانى اياقتان شال­­مايدى دەپ سەنەمىز» دەپ جازا­دى كانال اۆتورلارى.