كۇمىس شىڭدارى زەڭگىر كوكپەن تالاسقان تۇركىلەردىڭ التىن بەسىگى – التايعا ات شالدىراتىندار از ەمەس. بوساعاسى الا جازداي قوناقتاردان بوسامايدى. ءسوزسىز، سۇلۋ مەكەن. ءدال سول سياقتى سۋى شيپالى الاكولدى اڭساپ جەتەتىندەردىڭ دە قاراسى كوپ. حاكىم اباي وتكەن جيدەباي ءوڭىرىن ايتساق، ءار تاسى تۇنعان تاريح. تۇلعالار تۋعان كيەلى ءوڭىر.

بۇل جەرلەردى بىلمەيتىندەر، ءاي جوق-اۋ. بارىپ كورمەسە دە، حاباردار. سول ءۇشىن دە «Egemen Qazaqstan» جانە «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتتەرىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ءوتىپ جاتقان «اتامەكەن» ەكسپەديتسياسى كوپ ەشكىم بىلە بەرمەيتىن اتاقونىستارعا ات باسىن بۇردى. ءسويتىپ، قالبا سىلەمدەرىنىڭ قوس قاپتالىن جايلاعان كوكپەكتى مەن ۇلان اۋداندارىن ارالاپ شىقتىق.
ەرتىستەن تۇستىككە قاراي سوزىلىپ جاتقان قالبا جوتاسىنىڭ قويناۋى – كونەنىڭ كوزى، ساقتاردىڭ ءىزى قالعان كيەلى جەر. زيالى قاۋىم مەن جۋرناليستەردەن، فوتوگرافتار مەن بلوگەرلەردەن قۇرالعان توپتىڭ ساپارى كورىكتى كوكپەكتى جەرىنەن باستالدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ وتىز جىلىندا رۋحاني تولىسىپ، اسقان اسۋىمىز، شىققان بەلەسىمىز از ەمەس ەكەن. بىراق كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس كەزىندە قۇندى دەرەكتەردىڭ تونالىپ، كەيبىر داستۇرلەردەن قول ءۇزىپ قالعانىمىزدى دا بايقادىق.
كيەلى كوكپەكتى
قۇلقىن سارىدە جولعا شىققان ەكسپەديتسيامىز توعىز جولدىڭ تورابىندا تۇرعان كوكپەكتىگە ءتۇس بولماي ءىلىندى. «اتامەكەن» توبىن بۇدان ءارى ءوڭىردىڭ وتكەنىن زەرتتەپ جۇرگەن ولكەتانۋشى قايرات مالىكاجدار باستادى. قازىرگى كوكپەكتى اۋدانى قالبا جوتاسىنىڭ شىعىسىنان قاراكەزەڭ، ورتەڭتاۋعا قاراي سوزىلىپ جاتىر.
دالا جولى. سوڭىمىزدان ءتۇبىت شاڭ قالدىرىپ، كوكپەكتىنىڭ كونە كىتاپحاناسىن بەتكە الدىق. ول دەگەنىمىز، بيعاش اۋىلىنان 10-15 شاقىرىم جەردەگى جازىقتا. شوشايعان مۇناراسى مۇنارتىپ، الىستان كورىندى. ماڭايىندا ەل-جۇرت ءشوپ جيناپ ءجۇر. قۇبا بەلدىڭ ەتەگىندە جالعىز تۇرعان كەسەنەنى جەرگىلىكتى جۇرت ىقىلىم زاماننان بەرى اپىرىم بايدىكى دەپ كەتكەن. ولكەتانۋشى قايرات مالىكاجداردىڭ ايتۋىنشا، مازار 1850-جىلدارى وسى توڭىرەكتە ءومىر سۇرگەن اۋقاتتى شونجار – اپىرىمعا ورناتىلىپتى. اپرىم باي ءدىني ساۋاتتى، ءبىلىمدى ادام بولعان ەكەن. ءتىرى كەزىندە ءوزى وقىعان كىتاپتارىن كەسەنە كۇمبەزىنە قويۋدى اماناتتاپتى. ونى كوشپەندى قازاقتار دالا كىتاپحاناسى رەتىندە قولدانىپ كەلگەن. وكىنىشتىسى، كەڭەس وكىمەتى ورناعان سوڭ قۇندى كىتاپتاردىڭ قيقىمىن دا تاپپاي قالدىق. بايقاعانىمىزداي، مۇنارانىڭ باسىنداعى ايدىڭ ءۇش-ءتورت جەرىن وق تەسىپتى. قىزىلدار مەرگەندىكتەرىن سىناسا كەرەك. بارىنەن دە كوز قۋانتارلىعى، كونە مازاردىڭ سىرتقى تاس دۋالى، كۇمبەزى ساقتالعان. التى قىرلى بەيىتتىڭ بيىكتىگى دە التى مەتردەي. قورعاننىڭ سىرتىنان قايتادان قورشاۋ سالىنعان. اي كۇمبەزدى كەسەنەنىڭ ساۋلەتى وزگەشە. كىسى جەرلەگەن جەردىڭ سىرتىنا بيىك تاستان قورعان سالىپ، ونىڭ ۇستىنە 2 مەتر اعاش دىڭگەكتەر ورناتىلعان. سودان سوڭ بارىپ شاتىرى جابىلعان. شاتىردىڭ ۇستىنە كۇمبەز تۇرعىزىلعان. ال استىڭعى جاعىنان كىتاپتى اپارىپ قويۋعا ارنالعان ەسىك جاسالىپتى. كەسەنەگە كەرەكتى تاس پەن اعاشتى الىستان تاسىعانى انىق. ويتكەنى اپىرىم باي جەرلەنگەن كەڭ جازىقتا ءتۇيىر تاس، بۇدىر اعاش جوق. قازىرگى ۋاقىتتا كونە كەسەنەنى تاريحي ەسكەرتكىشتەردىڭ قاتارىنا ەنگىزۋ بويىنشا قۇجاتتار جيناقتالىپ، جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر.
– جاز جايلاۋى التاي بولعاندىقتان الىسقا ادامدار كىتاپ ىزدەپ سابىلماسىن دەپ كەسەنە شاتىرىنا دالا كىتاپحاناسىن سالعىزعان. ۇرپاقتارى ەلگە كەرەكتى كىتاپتاردى كيىزگە وراپ، كەسەنە شاتىرىنا قويىپ كەتەدى ەكەن. ونى بىلەتىن وقىمىستىلار كىتاپحاناداعىداي كەرەگىن الىپ، قايتا اپارىپ قويىپ وتىرعان، – دەيدى قايرات مالىكاجدار.
كۇنى كەشە عانا وسكەمەننىڭ ورتالىعىنا ورناتىلعان بۋكشەرينگ دۇڭگىرشەكتەرى وتكەن عاسىرلاردا كوكپەكتى دالاسىندا پايدا بولىپتى. ءيا، اتاقونىسىمىزدىڭ زەرتتەلە قويماعان تۇستارى ءالى دە كوپ سەكىلدى. تاريحشىلاردىڭ پىكىرىنە سۇيەنسەك، ەلەكە سازىنان تابىلعان بۇيىمداردىڭ التىنى كوكپەكتى وڭىرىنەن جەتكىزىلگەن كورىنەدى.
– اناۋ بەلدىڭ ۇستىندە مۇرتتى قورعاندار بار. ارحەولوگ ابدەش تولەۋباەۆ كەلىپ، كورىپ كەتكەن. قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزسە، بەرەل مەن ەلەكە سازىنداعىداي قۇندى جادىگەرلەر تابىلۋى مۇمكىن، – دەيدى ءوڭىردىڭ وي-قىرىن جاقسى بىلەتىن قايرات مالىكاجدار.
ياعني تاۋدىڭ تابانى تولعان كەنىش. قالبا سىلەمدەرى التىن-كۇمىسكە عانا ەمەس، فلورا-فاۋناعا، اڭ-قۇسقا دا باي. قىزىل قۇمدى ساحاراسىمەن ايگىلى ق ۇلىنجون قورىعى دا وسى وڭىردە.
ەندىگى توقتاعان جەرىمىز – بارماق باتىردىڭ مازارى. بابا باسىندا قول جايىپ، قۇران باعىشتادىق. قاراكەرەي قابانباي، اقبولات پەن ساتىپالدى سىندى باتىرلارمەن ۇزەڭگىلەس بولعان بارماق باتىر قىزىلبۇلاق شايقاسىندا ەرلىكپەن قازا تاۋىپتى. ول اقتابان شۇبىرىندى باستالماي-اق، ەل اراسىندا «باتىر» اتانعان. 1723 جىلى قازاق جەرىنە جوڭعارلار شاپقاندا بارماق نەبارى جيىرما-اق جاستا ەكەن... بۇگىندە ءۇش كۇمبەزدى كەسەنەسى قورشالىپ، الدىنا تاقتاتاسى ورناتىلعان. زيالى قاۋىمنىڭ اڭگىمەلەرىنە قۇلاق تۇرسەك، كوكپەكتى وڭىرىنەن شىققان بيلەر، باتىرلار از ەمەس. قۇنانبايدىڭ زامانداسى تانا تىلەمىس ۇلىنىڭ وسى وڭىردە مەشىت سالدىرعانىن ءبىرىمىز بىلسەك، ءبىرىمىز بىلمەيمىز. تانا مىرزا مەشىتى ق ۇلىنجون، بوكەن، تەنتەك وزەندەرىنىڭ توعىسىپ، ەرتىسكە قۇيعان جەرىندە بوي كوتەرىپتى. ول مەشىتتىڭ اشىلۋىنا قۇنانباي ون سەگىز جاستاعى ۇلى ابايدى ەرتە كەلىپ، قۇرمەت كورسەتكەن ەكەن.
...قاراكەزەڭنەن اسقاندا كوزىمىز تاڭبالى تاستارعا ءتۇستى. جول باستاۋشى قايرات مالىكاجداردىڭ ەسەپتەۋىنشە، ءتورت تاقتاعا قاشالعان ۇزىن سانى 119 سۋرەت بار ەكەن. مۇنداعى تاڭبالاردىڭ قۇندى بولاتىن ءبىر سەبەبى – ءۇش ءداۋىردى قامتيدى; نەوليت، ەرتە قولا جانە قولا. كورگەندەرىن جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر بلوكنوتتارىنا ءتۇرتىپ الىپ جۇرسە، وپەراتور، فوتوگرافتار ءساتتى راكۋرستان تاسپاعا تارتۋمەن بولدى.
كۇن ەكىندىگە تاياعاندا «اتامەكەن» ەكسپەديتسياسى تولاعاي تاۋىنىڭ باۋىرىنا ات باسىن تىرەگەن. كوكپەكتىنىڭ ەڭ بيىك نۇكتەسىنەن كوك بايراقتى جەلبىرەتپەك نيەتتە تولاعايدىڭ ۇشار باسىنا قامداندىق. ىرىمشىل حالىقپىز عوي. ەكسپەديتسيا تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا ارنايى ۇيىمداستىرىلعان سوڭ تۋىمىز بيىكتەن جەلبىرەۋى كەرەك بولدى.
«بەس ءجۇز جىلدار شاماسىندا
سوناۋ ەرتىس جاعاسىندا،
بولعان بىرەۋ سارجان اتتى.
داڭقى شىققان مەرگەن ەكەن،
تالاي جەردى كورگەن ەكەن،
ءسۇيىپتى جۇرت سول قازاقتى»، –
دەپ باستالاتىن ءابدىلدا تاجىباەۆتىڭ ايگىلى تولاعايى وسى بولسا كەرەك-ءتى. اڭىز تاۋ الىستان جاداعايلاۋ كورىنگەنىمەن، شاپشىما تىگىنە جەتكەندە، بىرقاتارى رايىنان قايتتى. بيىگىنە جەتكەندەرى بايراقتى تىك ۇستاپ، «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» ءانىن شىرقادى. ءيا، بۇل كۇنى اق تىلەكتەر اقتارىلدى. اۋدان باسشىلارى ساپارىمىزعا اق جول تىلەپ، جۇرەكجاردى لەبىزدەرىن بىلدىرۋمەن بولدى.
– «اتامەكەن» ەكسپەديتسياسى ساپارىن ءبىزدىڭ اۋداننان باستايدى دەگەندە قۋاندىق. تانىلماي جاتقان جەرلەرىمىزدى تانىتىپ، ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرىپ جاتساڭىزدار، اۋداننىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەستەرىڭىز بولار ەدى. ەلىمىزدىڭ كيەلى، قاسيەتتى جەرلەرىن كورسەتۋ ماقساتىندا جولعا شىققان سىزدەرگە العىسىمىز شەكسىز، – دەدى كوكپەكتى اۋدانىنىڭ اكىمى رادجان سەيىتقانوۆ.
ءبىزدىڭ ەندىگى باعىتىمىز قالبا جوتاسىنىڭ ارعى بەتىن جايلاعان ۇلان اۋدانى ەدى...
ۇلاننىڭ ۇلى دالاسى
تاريحي تامىرى تەرەڭنەن باستالاتىن ۇلان اۋدانىنىڭ التىن بوساعاسىنداي بولىپ كەتكەن اقباۋىرعا كەلىپ توقتاعانىمىزدا شىعىستىڭ بەلگىلى اقىنى، ءانشى نۇرتاي تىلەۋجان ۇلى دومبىراسىن قاعىپ-قاعىپ جىبەرىپ;
ال بۇگىن كەزى كەپ تۇر
شاتتانۋدىڭ،
تاريحي قۇندىلىقپەن
ماقتانۋدىڭ.
كونەنىڭ كوزى قالعان
جەر قوينىندا،
بەلگىسى ساقتالىپتى
ساق ءداۋىردىڭ، –
دەپ ارناۋ ايتىپ، قارسى الدى. اق كيمەشەكتى انالارىمىز شاشۋ شاشتى. اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى قۋات وقاسوۆ پەن ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ باسشىسى نۇرحات سادىقوۆ اقباۋىرداعى تاڭبالى تاستارعا قاراي جول باستادى. 63 گەكتار جەردى الىپ جاتقان اقباۋىر مۋزەي-قورىعىندا تاڭبالى تاستار عانا ەمەس، كەيىنگى جىلدارى ساقتاردىڭ قونىستارىنا دەيىن تابىلعان.
– اقباۋىرداعى قازبا جۇمىستار اتا-بابالارىمىزدىڭ مادەنيەتى جوعارى بولعاندىعىن تاعى ءبىر مارتە دالەلدەپ وتىر. مەكەن ەتكەن قونىستارىنىڭ ورنىنان قىش قۇمىرالاردىڭ سىنىقتارى كوپتەپ تابىلدى. كادىمگى وشاقتىڭ ورنىنا دەيىن ساقتالعان. ول جەردەن ۇساق داندەر دە شىقتى. ونى زەرتتەۋگە جىبەردىك. قازبا جۇمىستارىنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، سۇيەكتەن جاسالعان پىشاق، ءبىز سەكىلدى بۇيىمدارعا تاپ بولدىق، – دەيدى عىلىمي قىزمەتكەر شۇعىلا مەدەلبەك.
دەمەك، بەرەل جازىعىنان ساقتاردىڭ جەرلەۋ ءداستۇرىن كورسەك، اقباۋىردان قونىستارىن، سوعان قاراي تىرشىلىكتەرىن دە كورۋگە بولادى. مال باققان، ەگىن ەككەن، قىش قۇمىرا جاساۋمەن اينالىسقان. ءتىپتى تاستان مەتالل ءوندىردى دەگەن دە بولجام بار. ءبىزدىڭ بايقاعانىمىز – ءۇيدىڭ بۇرىشىنداعى ءۇش وشاقتىڭ ورنى. ياعني قىشتان قۇمىرا جاساعان پەشتەرى بولۋى ىقتيمال. سەبەبى قىش قۇمىرا شەتتەن اكەلىنبەگەن. زەرتتەۋ جۇمىستارى دالەلدەگەندەي، قىشتىڭ قۇرامىنا جەرگىلىكتى جەردىڭ تابيعاتىنا ءتان وحرا قوسىلعان. اراسىنا كۆارتس تاستى ۇگىتىپ، بالشىقپەن بىرىكتىرگەن. كەيىننەن وسى پەشتەردە كۇيدىرگەن كورىنەدى. بارلىق تابىلعان جادىگەرلەر ساقتاردىڭ وتىرىقشىلىقپەن اينالىسقانىن ايشىقتايدى. زەينوللا ساماشەۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن اقباۋىرداعى قازبا جۇمىستارى اياقتالعانشا، تاريحي تىڭ دەرەكتەردىڭ بەتى اشىلارى انىق. سونىمەن قاتار قاراباستىڭ ەتەگىندەگى قىزىلتاس قورىمىندا ارحەولوگتەر 100 مەترلىك مۇرتتى قورعانداردى زەرتتەي باستايدى. الداعى ۋاقىتتاردا بۇل ماڭايدىڭ ءبارى تۋريستەردىڭ تانىمىن ارتتىراتىن تاريحي كەشەن بولادى.
ۇلاننىڭ تابيعاتى دا كوركەم. قالانىڭ قىم-قۋىت تىرشىلىگى شارشاتسا، دەمالىس كۇندەرى تاۋ-تاسىن، وزەن-كولىن، تاريحي-تانىمدىق ورىندارىن ارالاپ كەلۋگە بولادى. دەمالىس كۇندەرى دەپ وتىرعانىم، ۇلان جەرى وبلىس ورتالىعىمەن قاناتتاسىپ جاتىر. ىشكى ءتۋريزمدى دوڭگەلەتۋگە وتە قولايلى اۋدان. تۋريزم دەمەكشى، وڭىرگە بەلگىلى كاسىپكەر مۇحتار تويبازاروۆ، ايگەرىم ابەدجانوۆالار ۇلاننىڭ كورىكتى جەرلەرىنە «التاي ءدامى» اتتى ءبىر كۇندىك ساياحات ۇيىمداستىرۋدى قولعا العان. تۋريستەر كورىكتى تابيعاتقا تامسانىپ قانا قويمايدى، تانىمىن كەڭەيتىپ، بۇركىت باپتاۋ، تازى جۇگىرتۋ، سىرماق سىرۋ سەكىلدى قازاقتىڭ سالت-داستۇرلەرىنەن دە حاباردار بولادى. ول ءۇشىن بوزانباي اۋىلىندا اتا ءداستۇردىڭ قايماعىن بۇزباي وتىرعان ماركس نايتبان اۋلاسىنا كيىز ءۇي تىگىپ قويعان. ءوزى بۇركىت باپتاپ، تازى جۇگىرتۋدىڭ قىر-سىرىن ايتىپ بەرسە، جولداسى شاكەرمان وشان ۇلتتىق تاعامداردى الدىڭىزعا توسادى. كەرەك دەسەڭىز، ءجۇن ءتۇتىپ، كيىز باسۋعا دەيىن كورسەتەدى.
«اتامەكەن» ەكسپەديتسياسى وتباسىلى ماركس پەن شاكەرماننىڭ كيىز ۇيىنە دە باس سۇقتى. ورتاداعى جەر وشاقتا قۇرت قايناپ تۇر. دالادا قار قاپالاقتاپ تۇرعانىمەن، ءۇي ءىشى جىپ-جىلى. توردەگى تۇلكىنىڭ تەرىسىمەن قاتار ءىلىنىپ تۇرعان كىرپىنىڭ تەرىسىنە كوزىمىز ءتۇستى. سويتسەك، كىرپىنىڭ يىسىنە جىلان جۋىمايدى ەكەن. بۇرىنىراقتا بالانىڭ بەسىگىنە دە بايلاپتى. «بىلەرىمىز ءبىر توعىز، بىلمەيتىنىمىز توقسان توعىز» دەگەن وسى شىعار. ەلىمىزدىڭ قاسيەت تۇنعان كيەلى جەرلەرىن ماقسات ەتكەن ەكسپەديتسيا مۇشەلەرى قاناتىن قومداپ وتىرعان بۇركىتتى قىزىقتاپ، سۋرەتكە ءتۇستى. ۇمىت بولىپ بارا جاتقان ۇلتتىق تاعامداردان ءدام تاتتى. جەتپىس جىل ىشىندە اتا داستۇردەن الىستاپ كەتكەنىمىزبەن، تاعانىمىز بەكىپ، كوك بايراعىمىز جەلبىرەگەن سوڭ ساعىمدانعان سالتىمىزدى قايتا جاڭعىرتتىق، جاڭارتتىق.
ايتا كەتەرلىگى «اتامەكەن» ەكسپەديتسياسى شىعىستا مۇنىمەن توقتاعان جوق. وزگە دە اۋدانداردىڭ ۇسىنىس-تىلەكتەرىنە بايلانىستى الداعى ۋاقىتتاردا جالعاسىن تاپپاق.
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
كوكپەكتى – ۇلان اۋداندارى
بيىل ەسىرتكىگە قاتىسى بار 1 400 قۇقىق بۇزۋشى ۇستالدى
قوعام • كەشە
كولىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى
قازاقستان • كەشە
وڭتۇستىك كورەيا ەلشىسى قوستانايعا جۇمىس ساپارىمەن كەلدى
ەكونوميكا • كەشە
پەتروپاۆلدا جاس جىگىتتى كاماز قاعىپ كەتتى
ايماقتار • كەشە
اقمولا وبلىسىن دامىتۋعا 118 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان
ۇكىمەت • كەشە
تۇلكىباس اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ۇستالدى
ANTIKOR • كەشە
ەرلان قارين سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى
ايماقتار • كەشە
تارازدا 84 ۇيىرمەسى بار وقۋشىلار سارايى اشىلدى
ايماقتار • كەشە
بالالاردىڭ ساۋىقتىرۋ ءىس-شارالارىنا 26،1 ملرد تەڭگەگە شارت جاسالدى
مەديتسينا • كەشە
بىرقاتار وڭىردە اۋا رايىنا بايلانىستى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
پرەزيدەنت جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىنا قاتىستى
پرەزيدەنت • كەشە
قازاقستان-ارمەنيا ۇكىمەتارالىق كوميسسياسىنىڭ وتىرىسى وتەدى
قازاقستان • كەشە
الماتىدا «ءال-فارابي - يقبال» حالىقارالىق فورۋمى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
پرەزيدەنت مادەنيەت قايراتكەرى ايتجان توقتاعانعا العىس حات جولدادى
پرەزيدەنت • كەشە
ەلوردادا ۆەلوسيپەدشىلەر شەرۋى وتەدى
ەلوردا • كەشە
232 ماڭعىستاۋلىق كولىك جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرىلدى
ايماقتار • كەشە
قارجى • كەشە
قاسىم-جومارت توقاەۆ پولشا پرەزيدەنتىمەن سويلەستى
پرەزيدەنت • كەشە
دەمالىس كۇندەرى 33 گرادۋسقا دەيىن ىستىق بولادى
اۋا رايى • كەشە
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
اقتوبە وبلىسىندا جول اپاتىنان ەكى ادام قازا تاپتى
وقيعا • كەشە
رەفەرەندۋمعا لاتۆيالىق باقىلاۋشىلار كەلەدى
رەفەرەندۋم-2022 • كەشە
اۋىر اتلەتيكادان قازاقستان چەمپيوناتى باستالدى
سپورت • كەشە
ەلدەگى قىلمىس جاساعانداردىڭ 80 پايىزى جۇمىسسىزدار
قازاقستان • كەشە
قازاقستاندا ەلەكتروندى تەمەكىگە تىيىم سالىنۋى مۇمكىن
قوعام • كەشە
ارمەنيا العاشقى عارىش سپۋتنيگىن ۇشىردى
الەم • كەشە
شاردارادا بالىق اۋلاۋدان رەسپۋبليكالىق جارىس ءوتتى
ايماقتار • كەشە
دوسىن پىشاقتاعان قىلمىسكەرگە سوت ۇكىمى شىقتى
ايماقتار • كەشە
مۇناي تيەلگەن 17 ۆاگون وزەنگە قۇلادى
الەم • كەشە
ساياجايدان ەسىرتكى زەرتحاناسى تابىلدى
ايماقتار • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار