ەلباسى تۋرالى فيلم

«وليۆەر ستۋون مىرزا بۇرىنعى كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىندا بولعان ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىن وسىعان دەيىن جان-جاقتى زەرتتەگەن. الەمگە ۇسىنۋعا لايىق تۇلعا ىزدەگەن. جاڭا زاماننىڭ جاڭا كوشباسشىسى رەتىندە تاڭداۋى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆقا ءتۇسىپتى»، دەدى قىرىمبەك كوشەرباەۆ ءوز سوزىندە.

مەملەكەتتىك حاتشى ەلباسىنىڭ مۇن­داي تۋىندىعا قاي جاعىنان دا لايىقتى ساياسي تۇلعا ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«بۇعان بايلانىستى مەن ءبىر-ەكى دۇنيە ايتايىن. بىزدە ۇلى دالادا، قازاق ەلىندە قالىپتاسقان ءبىر جاقسى ءداستۇر بار. ول – «ەلىڭدە كىمىڭ بار؟» دەپ سۇراق قويۋ. ويتكەنى ءار ەلدىڭ كەلبەتىن ونىڭ تابي­عا­تىنىڭ لاندشافتى ەمەس، جەراستى باي­لىعى ەمەس، تۇلعالارى، قابىرعالى ازاماتتارى قالىپتاستىرعان»، دەدى ول.

فيلم تانىستىرىلىمى بارىسىندا وليۆەر ستوۋن بۇل جولى ءوزىنىڭ فيلم پروديۋسەرى، پرەزيدەنتپەن سۇحباتتاسۋشى بولعانىن، ال رەجيسسەرى – ۋكراينالىق مامان يگور لوپاتەنوك ەكەنىن ايتىپ ءوتتى. «مەن پرەزيدەنتپەن سۇحبات جۇرگىزدىم جانە فيلمگە پروديۋسەر رەتىندە اتسالىس­تىم»، دەدى امەريكالىق رەجيسسەر.

يگور لوپاتەنوكتىڭ ايتۋىنشا،  «Qazaq. التىن ادام تاريحى» ءفيلمىن تۇسىرۋگە 19 اي كەتكەن.

 «فيلم جۇمىستارى 19 ايعا سوزىلدى، ءبىز بىرنەشە سۇحبات سەسسيالارىن وتكىزدىك. وسىدان كەيىن بۇكىل ەل كولەمىندە ەكسپەديتسيا جاساۋدى جوسپارلادىق. وكىنىشكە قاراي، ەكسپەديتسيا پاندەمياعا بايلانىس­تى ءۇزىلىپ قالدى. بىراق بۇل جايت ءبىزدى توقتاتا المادى. ينفەكتسيادان قورقۋ كەرەك، بىراق ءبىز ءوز مىندەتىمىزدى دە ورىنداۋىمىز قاجەت. مەنىڭ ويىمشا، ءبىز بۇل ءفيلمدى مۇمكىندىگىمىزدەن اسىرىپ تۇسىردىك. مۇنى ءوز ومىرىمدەگى ەڭ جاقسى جۇمىستاردىڭ ءبىرى دەپ سانايمىن»، دەدى فيلم رەجيسسەرى.

سونىمەن قاتار يگور لوپاتەنوك وليۆەر ستوۋندى ءوزىنىڭ ۇستازى دەپ سانايتىنىن ايتتى.

ءىس-شارا بارىسىندا امەريكالىق مامان­عا ء«سىز قاراپايىم امەريكالىق­تارعا قازاقستاندى قالاي سيپاتتار ەدىڭىز؟»، دەگەن سۇراق قويىلعان بولاتىن. ول: «سىزگە قازاقستاندى ءتۇسىنۋ قيىن بولۋى مۇمكىن، بىراق ول – الەمنىڭ بولا­شاعى ءۇشىن وتە ماڭىزدى ەل. قازاق­ستاندا تالانتتى ادامدار كوپ. بۇل – وتە پروگ­رەسسيۆتى ەل. وتكەن عاسىردىڭ 90-جىلدارىنان باستاپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قىتاي سياقتى، قازاقستاندا دا ۇلكەن وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. بۇل – ۇلكەن ۇلگى جانە الىپ ەل»، دەدى كينو مامانى.

ءفيلمنىڭ رەجيcسەرى يگور لوپاتەنوك كادرعا كىرمەي قالعان ساتتەر كىتاپ بولىپ شىعاتىنىن مالىمدەدى. «فيلمگە ەنبەگەن ساتتەر بار. سوندىقتان ءبىز كىتاپ شىعارامىز، ونىڭ 700-گە جۋىق بەتى وڭدەلمەگەن ماتەريالداردان تۇرادى. جۋىق ارادا وسى ءىستى قولعا الامىز»، دەدى ول.

رەجيسسەر تۋىندى بۇكىل الەم كورەر­مەندەرىنە ارنالعانىن، سول ارقىلى قازاقستان مەن ونىڭ كوشباسشىسىن تانىتۋ جوسپارلانعانىن اتاپ ءوتتى.

ء«بىز ەۋروپا مەن ازياداعى، امەري­كا­داعى بىرنەشە فەستيۆالگە قاتىسا­مىز. مەن قازىر ءبارىن الدىن الا ايت­قىم كەلمەيدى. بىراق بايقاۋلارعا قاتىس­پايمىز دەپ شەشتىك. ويتكەنى كادردا وليۆەر ستوۋن مەن نۇرسۇلتان نازارباەۆ كورىنگەندە جەتىستىككە جەتۋ وڭاي. ال ونداي بايقاۋلارعا فيلم بيۋدجەتىنە اقشانى ارەڭ تاۋىپ جۇرگەن تاۋەلسىز كينەماتوگرافيستەر قاتىسۋى مۇمكىن. مەن ولاردىڭ ەڭبەگىن ەش ەتكىم كەلمەيدى»، دەدى يگور لوپاتەنوك.

ودان كەيىن فيلم كورسەتىلىمى بولدى. ءفيلمنىڭ العاشقى كورسەتىلىمىن اۆتورلارمەن بىرگە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالاەۆا، مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اقتوتى رايىمقۇلوۆا، «قازاقفيلم» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى اقان ساتاەۆ، ءماجىلىس دەپۋتاتتارى جانە مادەنيەت پەن ونەر مايتالماندارى تاماشالادى.

اقتوتى رايىمقۇلوۆا: «وسى تاماشا فيلم ءۇشىن وليۆەر ستوۋن، يگور لوپاتەنوك، يگور كوبزەۆ، كومپوزيتور كارلو مىرزالارعا، بۇكىل ءتۇسىرىلىم توبىنا، وسى جوباعا اتسالىسقان ءاربىر ادامعا ءوز اتىمنان، مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ اتىنان ايرىقشا العىس ايتقىم كەلەدى»، دەدى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، بۇل – تۇڭعىش پرەزيدەنت تۋرالى تۇسىرىلەتىن سوڭعى فيلم ەمەس.

«ەلباسىنىڭ تۇلعاسى تۋرالى ءالى تالاي فيلم تۇسىرىلەدى، كوپتەگەن كىتاپتار جازىلادى دەپ ويلايمىن. وليۆەر ستوۋن مىرزا ايتقانداي، الەم كوشباسشىسى – بۇل ءبىزدىڭ نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازار­باەۆ. ەلباسى تۇلعاسىنىڭ اۋقىمىن تانۋ ارقىلى تاۋەلسىزدىگىمىزگە 30 جىل تول­عا­نىن ماقتان تۇتامىز»، دەي كەلە، ول ەل­با­سىنىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى ەڭبەگىنە دە توقتالدى.

ء«بىز وتە باقىتتى حالىقپىز، وسىنداي عاجاپ ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ءبىز – ۇلى تاريحتىڭ، ۇلى مادەنيەتتىڭ مۇرا­گەرلەرىمىز. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازارباەۆ مەملەكەت باسشىسى رەتىندە بىزگە تاۋەلسىزدىك اكەلدى»، دەدى مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى.

ء «بىزدىڭ مادەني، رۋحاني ومىرىمىزدە تاعى ءبىر ۇلكەن جوبا ىسكە استى. تاۋەل­سىز­دىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىندا ارقايسىمىزدىڭ تاريحىمىز وسى ءبىر كىشكەنتاي تۋىندىدا كوز الدىمىزدان ءوتتى. سوندىقتان مۇنداي تۋىندىلار كوپ بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ويتكەنى بۇل – تانىمدىق، ۇلكەن ماتەريال. تۋىندى ەلباسىمىزدىڭ تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىندەگى، قالىپتاسىپ نىعايۋىنداعى ءرولىن اسا ايقىن كورسەتىپ ءوتتى. سوندىقتان مۇنداي تۋىندىلاردى تەك ىشكى اۋديتورياعا عانا ەمەس، شەتەلدە ناسيحاتتاپ، كورسەتۋ وتە ماڭىزدى»، دەدى اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالاەۆا. ول تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاعدىرشەشتى وقيعالارعا تولى اۋقىمدى تاريحىنان فيلم جيناقتاپ شىعارۋ وڭاي بولماعانىن ايتتى.

«شىعارماشىلىق توپقا وسى ەڭبەگى ءۇشىن العىس ايتقىم كەلەدى. مەن مۇنىڭ وتە اۋقىمدى ماتەريال بولعانىن، ونى جيناقتاۋ وتە قيىنعا تۇسكەنىن بىلەمىن. ويتكەنى تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى ءاربىر ءساتتى، ءاربىر وقيعانى ءوز بويىنان وتكى­زىپ قابىلداعان تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ اۋزى­نان شىققان ءاربىر مالىمەت ماڭىز­دى، قىزىق بولدى دەپ ويلايمىن. وسىن­شا اۋقىمدى ماتەريالدىڭ اراسىنان تا­ماشا فيلم ىقشامداپ الىپ شىعۋ – ۇل­كەن ەڭبەك. فيلم وتە ءساتتى شىققان. سون­دىقتان اۆتورلارىنا العىسىمدى جەتكىزە وتىرىپ، ءارى قاراي دا شىعارماشىلىق تابىس­تار­عا جەتە بەرۋىن تىلەيمىن!»، دەدى ايدا بالاەۆا.