ەكى جاستىڭ ماحابباتى ارقىلى، ەكى رۋدىڭ ارا-قاتىناسى، سول ارقىلى حالىق ءومىرى مەن تاعدىرى بەينەلەنگەن سۇلتان قوجىقوۆتىڭ «قىز جىبەك» كوركەم ءفيلمى بۇگىندە قازاق كينوسىنىڭ التىن قورىنا اينالدى. «قىز جىبەك» ءفيلمىنىڭ ستسەناريىن جازۋ، ءفيلمنىڭ دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، ءفيلمدى ءتۇسىرۋ، مونتاجداۋ كەزىندەگى تولعانىس پەن قيىندىققا تولى ساتتەردەن قىزىق مالىمەتتەردى ۇسىنامىز.

«قىز جىبەك» ءفيلمىنىڭ العاشقى نۇسقاسى «اققۋ» دەپ اتالعان. فيلم ستسەناريى كينو تۇسىرىلگەنگە دەيىن ون جىل بۇرىن جازىلعان ەدى. 1967 جىلى جاڭا ستسەناريلەردى بەكىتۋ كەزىندە دايىن ستسەناري رەتىندە ەسكە ءتۇسىپ، تاڭدالعان-دى. ال ءتۇسىرىلىم ءۇشىن قازىرگى كۇنى كەزدەسپەيتىن 8-10 قاناتتى شاڭقان اق ۇيلەر ارنايى جاسالدى. ءتۇرلى ءتۇستى شي، تازا اق ءجۇن، كەرەگەنى تالدان يۋ ءۇشىن سولقىلداعان جاس بوزتالدار قولدانىلعان.
«كەبىسىنىڭ وكشەسى
بۇحاردىڭ گاۋھار تاسىندا-اي،
اق ماڭدايى جالتىلداپ،
تاناداي كوزى جارقىلداپ،
التىن شاشباۋ شاشىندا-اي»، دەپ كەلەتىن سۇلۋلىق پەن كەربەزدىكتىڭ نىشانى بولعان قىز جىبەكتىڭ بەينەسى ءۇشىن رەجيسسەرلىك ستسەناري بويىنشا 10 ءتۇرلى كوستيۋمى بولۋ كەرەك دەپ بەكىتىلدى. ءدال بۇگىنگى تاريحي فيلمدەردەگى كوستيۋم جۇپىنىلىعى ءالى كۇنگە دەيىن شەشىلمەي كەلە جاتقان ماسەلە ەكەنىن ەسكەرسەك، سول تۇستاعى ەتنوگرافيالىق تانىمعا دەگەن ۇقىپتى قادامعا سۇيسىنبەسكە امالىڭىز قالمايدى. ماسەلەن، جاساندى، بويالعان ماتەريال ەكراندا ءبىلىنىپ قالادى دەپ كوستيۋمدەرگە قاجەتتى ماقپال، جىبەك، ءشايى، باتسايى، ءپ ۇلىش، كويلەك-كامزولدى ادىپتەيتىن قۇندىز، سۋسار، ەلتىرى، كيىمدى وقالايتىن جاقۇت، ءىنجۋ-مارجاندار ارنايى قولدانىلعان.
ارنايى قاۋلى نەگىزىندە سول تۇستاعى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە فيلمگە كەرەك تاڭداۋلى 40 ات تاۋىپ بەرۋ جۇكتەلەدى. جەكە ادامداردىڭ قولىنان ەر-تۇرمان، ساۋىت-سايمان، كيىز ءۇي جيھازدارى جانە باسقا دا كىلەم، تەكەمەت، سىرماق سەكىلدى زاتتاردى ساتىپ الۋ ءۇشىن 10 مىڭ سومعا دەيىن اقشا جۇمساۋعا رۇقسات ەتىلگەن ەدى. بۇل رەتتە الماتىداعى «سۋۆەنير» فابريكاسى قاقتاعان كۇمىستەن، اق جالتىر تەمىردەن باتىرلار مەن قىزداردىڭ كيىمدەرىنە قاجەتتى جۇزدەگەن اشەكەي جاساپ شىعاردى.
فيلم سۋرەتشىسى گۇلفايرۋس ىسمايلوۆا باستاعان تاڭداۋلى شەبەرلەر قىزداردىڭ كامزولدارى مەن كويلەكتەرىنە، جۇزدەگەن، مىڭداعان مونشاقتاردى ءبىر-بىرلەپ ءوز قولدارىمەن قاداپ شىققان. ەڭبەك ەش كەتكەن جوق، تاريحي فيلمدەر تۋرالى ايتا قالساق، الدىمەن اۋىزعا ىلىگەتىن فيلم قازاق كينوسىنىڭ تولقۇجاتىنا اينالدى.
«قىز جىبەك» توبىنداعى جۇزگە جۋىق ستۋديا قىزمەتكەرى ەكى جىل بويى ازىرلىك جۇمىستارىن ورىنداپ شىقتى. جىبەك رولىنە 400-گە جۋىق ۇمىتكەردەن ۇسىنىس حات كەلىپ تۇسكەن ەدى. ولاردىڭ ىشىندە 15 قىز عانا ىرىكتەۋدەن ءوتىپ، تەك جىبەكتىڭ سەرىكتەرى رەتىندە بەكىتىلدى. ال رەجيسسەرلەر جىبەك رولىنە لايىقتى قىزدى تاپپاي، ۇزاق ىزدەيدى. الماتىنىڭ №66 مەكتەبىندە 10-سىنىپتا وقىپ جۇرگەن مەرۋرەت وتەكەشوۆانى رەجيسسەر عازەل ماعاۋينا كەزدەيسوق كورىپ قالىپ، ستۋدياعا ەرتىپ اكەلگەن.
سونىمەن 1969 جىلى 4 ساۋىردە كوركەمدىك كەڭەس ءماجىلىسى ءفيلمنىڭ العاش تۇسىرىلگەن ماتەريالىن تالقىلادى. جيىندا تولەگەن بەكەجاننىڭ قاسىندا ءالسىز، جاسقانشاق كورىنەدى دەپ سىنالدى. شاكەن ايمانوۆ ء«بىزدىڭ كورىپ وتىرعانىمىز – ويسىز الاڭسىز جۇرگەن بىرەۋ» دەسە، عابيت مۇسىرەپوۆ «ول بەكەجاننىڭ قاسىندا ءبىر بيشارا. تولەگەن، قايتالاپ ايتايىن، تىم دارمەنسىز، ءۇمىت از...» دەپ سەنىمسىزدىك تانىتقان. دەسە دە سىرباز دا، ىزەتتى تولەگەن ءرولىن قۇمان تاستانبەكوۆ ءوز دەڭگەيىندە الىپ شىقتى، بيازى بەينەسىمەن ەل ەسىندە ماڭگى ساقتالىپتى.
ايتا بەرسەك، فيلم جايىنداعى قىزىقتى دەرەكتەر كوپ. ماسەلەن، «سىرلىبايدىڭ اۋىلى» دەپ اتالاتىن نىساندى ءتۇسىرۋ كەزىندە «قىرىق كوش» ءۇشىن اۋىلداردان 60 تۇيە اكەلىنگەندىگى ايتىلادى. تاستىڭ باسىنا ەسكى تاڭبالاردى قاشاپ سالۋ ءۇشىن ەكى ۇلكەن كوتەرگىش كران جونەلتىلگەن، سول سياقتى ىلە جاعاسىنداعى «سىرلىباي اۋىلى» ءۇشىن 35 كيىز ءۇي تىگىلگەن. ال فرۋنزە (قازىرگى بىشكەك) قالاسىنىڭ حايۋاناتتار باعىنان كينوعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن ارنايى اققۋلار اكەلىندى. سونداعى قارشىعا مەن شەگەنىڭ كۇي جارىسىندا بيلەي جونەلەتىن اققۋلاردىڭ كورىنىسىن وپەراتورلار كەش باتىپ بارا جاتقاندا ءتۇسىرىپ ۇلگەرگەن. فيلمدەگى اققۋلار ءبيىن ءتۇسىرۋ ءۇشىن وپەراتور مەن رەجيسسەر ءبىر كۇن بويى تاپجىلماستان كۇتكەن ەكەن.
كولەمى 3600 مەتر فيلم ءۇشىن 50 مىڭ مەتر پلەنكا جۇمسالدى. كەيبىر كادرلار 10-12 رەت قايتارا تۇسىرىلگەن. قازاقتىڭ كەڭ ولكەسىنىڭ كوركەم بەينەسىن بارىنشا اسەم كورسەتۋ ماقساتىندا ۇلىتاۋ، اقتاۋ، التاي، جايىق، ىلە جاعاسى، قارقارالى، بۋراباي، الاتاۋ تابيعاتى كوز سۇيسىندىرەر كورىنىسكە ارقاۋ بولدى. 1968-1970 جىلدارى تۇسىرىلگەن «قىز جىبەك» كوركەم ءفيلمىنىڭ تۇساۋى 1970 جىلى الماتى قالاسىنداعى «تسەليننىي» كينوتەاترىندا كەسىلگەن بولاتىن. بۇكىلوداقتىق تۇساۋ كەسەرى 1971 جىلى ماسكەۋ قالاسىندا ءوتىپ، كەلەسى جىلىندا باكۋدەگى بۇكىلوداقتىق كينوفەستيۆالدە كورسەتىلىپ، فيلم وڭ باعاعا يە بولدى. سودان بەرى اتتاي جارتى عاسىردىڭ بەدەرى وتسە دە تالايلاردى تاڭقالدىرعان تۋىندى قازاقتىڭ قازىنالى سالت-ءداستۇرى مەن سالتاناتتى تۇرمىسىن قيماستىقپەن، ەرەكشە تاڭدانىسپەن ساعىندىرا ەسكە سالىپ كەلەدى.
تەڭىز كەن ورنىنداعى جارىلىس نەدەن بولعانى انىقتالدى
وقيعا • كەشە
استانادا «ەلوردا بايگەسى» رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيرى ءوتتى
ەلوردا • كەشە
پەداگوگيكالىق عىلىمدارعا 11 مىڭعا جۋىق گرانت ءبولىندى
ءبىلىم • كەشە
ەلوردادا الاش تاس جولى بويىنداعى كوپىر اشىلدى
ەلوردا • كەشە
قازاقستاننىڭ بىرنەشە وڭىرىندە بۇرشاق جاۋادى
اۋا رايى • كەشە
استانادا 3 جاسار بالا 13-قاباتتان قۇلادى
قوعام • كەشە
الماتىنىڭ 199 تۇرعىنى كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان
كوروناۆيرۋس • كەشە
تەڭىز كەن ورنىندا وزىنە قول جۇمساعان جۇمىسشىنىڭ دەنەسى تابىلدى
ايماقتار • كەشە
تەڭىز كەن ورنىندا جارىلىس بولىپ، ەكى ادام قايتىس بولدى
قازاقستان • كەشە
ۇكىمەتتە كقك-داعى جاعداي تالقىلاندى
ۇكىمەت • كەشە
نۇر-سۇلتان «سارى» ايماققا ءوتۋى مۇمكىن
كوروناۆيرۋس • كەشە
وپەك-ءتىڭ باس حاتشىسى كوز جۇمدى
الەم • كەشە
اقش ەلشىسى قازاقستاندىقتاردى ەلوردا كۇنىمەن قۇتتىقتادى
ەلوردا • كەشە
الاكولدەگى ورتكە قاتىستى تەرگەۋ امالدارى باستالدى
ايماقتار • كەشە
استانا تۇرعىندارىنىڭ سانى 4 ەسە ءوستى
ەلوردا • كەشە
ءبىر تاۋلىكتە 360 قازاقستاندىق كوروناۆيرۋس جۇقتىردى
كوروناۆيرۋس • كەشە
وزبەكستانعا ەت ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتى ارتادى
ەكونوميكا • كەشە
ەلوردانىڭ 300-دەن استام تۇرعىنى پاتەرلى بولدى
ەلوردا • كەشە
6 شىلدەگە ارنالعان اۋا رايى بولجامى
اۋا رايى • كەشە
ەلوردا • كەشە
ەلوردا • كەشە
ايماقتار • كەشە
ۇلت ساۋلىعىن ۇلىقتاعان مەگاپوليس
ەلوردا • كەشە
ەلوردا • كەشە
تەاتر • كەشە
ساپا نارىعىندا باسەكەلەستىككە جول اشىلادى
ايماقتار • كەشە
ونەر • كەشە
«ورداباسى» كوشباسشىلار قاتارىنا قوسىلدى
فۋتبول • كەشە
تۇڭعىش رەت شيرەك فينالدا وينايدى
تەننيس • كەشە
قوعام • كەشە
مەرەيتويى تۋعان جەرىندە اتاپ ءوتىلدى
قوعام • كەشە
ىرىكتەۋدىڭ ەكىنشى كەزەڭىنە ءوتتى
سپورت • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار