Екі жастың махаббаты арқылы, екі рудың ара-қатынасы, сол арқылы халық өмірі мен тағдыры бейнеленген Сұлтан Қожықовтың «Қыз Жібек» көркем фильмі бүгінде қазақ киносының алтын қорына айналды. «Қыз Жібек» фильмінің сценарийін жазу, фильмнің дайындық жұмыстарын жүргізу, фильмді түсіру, монтаждау кезіндегі толғаныс пен қиындыққа толы сәттерден қызық мәліметтерді ұсынамыз.

«Қыз Жібек» фильмінің алғашқы нұсқасы «Аққу» деп аталған. Фильм сценарийі кино түсірілгенге дейін он жыл бұрын жазылған еді. 1967 жылы жаңа сценарийлерді бекіту кезінде дайын сценарий ретінде еске түсіп, таңдалған-ды. Ал түсірілім үшін қазіргі күні кездеспейтін 8-10 қанатты шаңқан ақ үйлер арнайы жасалды. Түрлі түсті ши, таза ақ жүн, керегені талдан ию үшін солқылдаған жас бозталдар қолданылған.
«Кебісінің өкшесі
Бұхардың гауһар тасында-ай,
Ақ маңдайы жалтылдап,
Танадай көзі жарқылдап,
Алтын шашбау шашында-ай», деп келетін сұлулық пен кербездіктің нышаны болған Қыз Жібектің бейнесі үшін режиссерлік сценарий бойынша 10 түрлі костюмі болу керек деп бекітілді. Дәл бүгінгі тарихи фильмдердегі костюм жұпынылығы әлі күнге дейін шешілмей келе жатқан мәселе екенін ескерсек, сол тұстағы этнографиялық танымға деген ұқыпты қадамға сүйсінбеске амалыңыз қалмайды. Мәселен, жасанды, боялған материал экранда білініп қалады деп костюмдерге қажетті мақпал, жібек, шәйі, батсайы, пүліш, көйлек-камзолды әдіптейтін құндыз, сусар, елтірі, киімді оқалайтын жақұт, інжу-маржандар арнайы қолданылған.
Арнайы қаулы негізінде сол тұстағы Ауыл шаруашылығы министрлігіне фильмге керек таңдаулы 40 ат тауып беру жүктеледі. Жеке адамдардың қолынан ер-тұрман, сауыт-сайман, киіз үй жиһаздары және басқа да кілем, текемет, сырмақ секілді заттарды сатып алу үшін 10 мың сомға дейін ақша жұмсауға рұқсат етілген еді. Бұл ретте Алматыдағы «Сувенир» фабрикасы қақтаған күмістен, ақ жалтыр темірден батырлар мен қыздардың киімдеріне қажетті жүздеген әшекей жасап шығарды.
Фильм суретшісі Гүлфайрус Ысмайлова бастаған таңдаулы шеберлер қыздардың камзолдары мен көйлектеріне, жүздеген, мыңдаған моншақтарды бір-бірлеп өз қолдарымен қадап шыққан. Еңбек еш кеткен жоқ, тарихи фильмдер туралы айта қалсақ, алдымен ауызға ілігетін фильм қазақ киносының төлқұжатына айналды.
«Қыз Жібек» тобындағы жүзге жуық студия қызметкері екі жыл бойы әзірлік жұмыстарын орындап шықты. Жібек рөліне 400-ге жуық үміткерден ұсыныс хат келіп түскен еді. Олардың ішінде 15 қыз ғана іріктеуден өтіп, тек Жібектің серіктері ретінде бекітілді. Ал режиссерлер Жібек рөліне лайықты қызды таппай, ұзақ іздейді. Алматының №66 мектебінде 10-сыныпта оқып жүрген Мерурет Өтекешованы режиссер Ғазел Мағауина кездейсоқ көріп қалып, студияға ертіп әкелген.
Сонымен 1969 жылы 4 сәуірде көркемдік кеңес мәжілісі фильмнің алғаш түсірілген материалын талқылады. Жиында Төлеген Бекежанның қасында әлсіз, жасқаншақ көрінеді деп сыналды. Шәкен Айманов «Біздің көріп отырғанымыз – ойсыз алаңсыз жүрген біреу» десе, Ғабит Мүсірепов «Ол Бекежанның қасында бір бишара. Төлеген, қайталап айтайын, тым дәрменсіз, үміт аз...» деп сенімсіздік танытқан. Десе де сырбаз да, ізетті Төлеген рөлін Құман Тастанбеков өз деңгейінде алып шықты, биязы бейнесімен ел есінде мәңгі сақталыпты.
Айта берсек, фильм жайындағы қызықты деректер көп. Мәселен, «Сырлыбайдың ауылы» деп аталатын нысанды түсіру кезінде «Қырық көш» үшін ауылдардан 60 түйе әкелінгендігі айтылады. Тастың басына ескі таңбаларды қашап салу үшін екі үлкен көтергіш кран жөнелтілген, сол сияқты Іле жағасындағы «Сырлыбай ауылы» үшін 35 киіз үй тігілген. Ал Фрунзе (қазіргі Бішкек) қаласының хайуанаттар бағынан киноға түсіру үшін арнайы аққулар әкелінді. Сондағы Қаршыға мен Шегенің күй жарысында билей жөнелетін аққулардың көрінісін операторлар кеш батып бара жатқанда түсіріп үлгерген. Фильмдегі аққулар биін түсіру үшін оператор мен режиссер бір күн бойы тапжылмастан күткен екен.
Көлемі 3600 метр фильм үшін 50 мың метр пленка жұмсалды. Кейбір кадрлар 10-12 рет қайтара түсірілген. Қазақтың кең өлкесінің көркем бейнесін барынша әсем көрсету мақсатында Ұлытау, Ақтау, Алтай, Жайық, Іле жағасы, Қарқаралы, Бурабай, Алатау табиғаты көз сүйсіндірер көрініске арқау болды. 1968-1970 жылдары түсірілген «Қыз Жібек» көркем фильмінің тұсауы 1970 жылы Алматы қаласындағы «Целинный» кинотеатрында кесілген болатын. Бүкілодақтық тұсау кесері 1971 жылы Мәскеу қаласында өтіп, келесі жылында Бакудегі Бүкілодақтық кинофестивальде көрсетіліп, фильм оң бағаға ие болды. Содан бері аттай жарты ғасырдың бедері өтсе де талайларды таңқалдырған туынды қазақтың қазыналы салт-дәстүрі мен салтанатты тұрмысын қимастықпен, ерекше таңданыспен сағындыра еске салып келеді.
Мефедрон сатқан екі петропавлдық ұзақ жылға сотталды
Аймақтар • Бүгін, 15:41
«Egemen Qazaqstan» газетінің бас редакторы тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 15:27
Экс-депутат бас басылымға қызметке келді
Тағайындау • Бүгін, 15:16
Қостанайда сирек кітаптар көрмесі ашылды
Әдебиет • Бүгін, 15:08
Шымкентте қоғамдық көлік жүргізушілерінің мәдениетін қалыптастыратын курс ашылады
Аймақтар • Бүгін, 14:59
Әлеуметтік желі арқылы жарылғыш зат сатпақ болған Ресей азаматы ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 14:47
Биыл Шымкентте 36 маршрут субсидияланады
Аймақтар • Бүгін, 14:30
«Almaty Business-2025» аясында 8 млрд теңгеге 40-тан астам жобаның қаржыландырылуы мақұлданды
Экономика • Бүгін, 14:20
Үстел теннисінен ел чемпиондары анықталды
Спорт • Бүгін, 14:05
Бокстан ел біріншілігі басталды
Спорт • Бүгін, 13:46
Алматыда 500-ден астам бизнес нысандары тексерілді
Қоғам • Бүгін, 13:38
Қызылордада есірткі тасымалдаған тұрғын ұсталды
Аймақтар • Бүгін, 13:14
Сенаторлар жол қозғалысына қатысты заң жобасын қарайды
Үкімет • Бүгін, 13:00
Үйді бөлісе алмаған балалары анасын соққыға алған
Қоғам • Бүгін, 12:53
Елордада 18 қаңтардан бастап кафелер мен мейрамханалар қалай жұмыс істейді
Елорда • Бүгін, 12:47
Петропавлда полицейге шабуыл жасаған ер адам қолға түсті
Оқиға • Бүгін, 12:42
Димаш АҚШ президентін ұлықтау апталығының ашылу салтанатында өнер көрсетті
Әлем • Бүгін, 12:32
Анықтамасыз келген 431 қазақстандықтың ПТР-талдаулары теріс нәтиже көрсетті
Қазақстан • Бүгін, 12:20
Телемұнарадан түсе алмай қалған жігіт құтқарылды
Аймақтар • Бүгін, 12:09
Қапшағайдағы мұз жамылғысы желі қолданушыларының назарын аудартты
Фотогалерея • Бүгін, 11:59
Бір адам қайтыс болған: Қостанай облысында тұрғын үй өртеніп кетті
Оқиға • Бүгін, 11:55
Балаларға арналған жәрдемақы дауынан кейін Нидерланд үкіметі отставкаға кетті
Әлем • Бүгін, 11:50
«Almaty Business-2025» аясында 8 млрд теңгені құрайтын 40 жоба қаржыландырылады
Қоғам • Бүгін, 11:45
Covid-19: Вакцина салдырған 13 адамның беті сал болып қалған
Әлем • Бүгін, 11:40
Шымкентте карантин талаптарын бұзғандарға айыппұл салынды
Аймақтар • Бүгін, 11:35
Теміржол билеттері қымбаттайды
Қазақстан • Бүгін, 11:19
Түркі елдері халықаралық ұйымдары Әзербайжанға барды
Руханият • Бүгін, 11:13
Әлемге танымал үш ірі компания Беларусьтегі әлем чемпионатынан бас тартты
Әлем • Бүгін, 11:03
Ауа райы • Бүгін, 10:56
Көлсай мен Қайыңдыда коньки тебуге бола ма?
Экология • Бүгін, 10:48
Су тасқыны кезеңіне дайындық жоспарлы түрде жүріп жатыр - Қазсушар
Экология • Бүгін, 10:47
ШҚО-да зейнеткердің сандығына ұры түсті
Аймақтар • Бүгін, 10:35
ХҒС Қазақстанның ғарыштан түсірілген фотосын жариялады
Қазақстан • Бүгін, 10:33
Сирияда лаңкестердің шабуылынан екі сарбаз қаза тапты
Әлем • Бүгін, 10:28
Әлемде 95 миллионнан астам адам коронавирус жұқтырды
Әлем • Бүгін, 10:18
Елімізде 1000-нан астам жүргізуші жауапқа тартылды
Аймақтар • Бүгін, 10:12
ЕАЭО елдері өсімдіктер карантині саласындағы заңнаманы жаңартуды жоспарлап отыр
Экономика • Бүгін, 10:09
Әлеуметтік осал топтардан шыққан балаларға қандай көмек көрсетіледі?
Қоғам • Бүгін, 09:59
Ресейліктер жаппай вакцина салғызып жатыр
Коронавирус • Бүгін, 09:52
Нұр-Сұлтанда жаңа емхана ашылады
Елорда • Бүгін, 09:49
Жамбыл мектептерінде 222 оқушы қашықтан оқып жатыр
Білім • Бүгін, 09:35
Коронавирус жұқтырған 300-ге жуық науқастың жағдайы нашар
Коронавирус • Бүгін, 09:32
Пневмониядан 2 адам қайтыс болды
Коронавирус • Бүгін, 09:23
Өткен тәулікте 468 адам коронавирустан айықты
Коронавирус • Бүгін, 09:18
«Самұрық-Қазына» басшысы «Қазатомөнеркәсіптің» 2020 жылғы алдын ала қорытындыларын тыңдады
Экономика • Бүгін, 09:10
Қазақстанда өткен тәулікте 1003 адам коронавирус жұқтырды
Коронавирус • Бүгін, 09:01
«ДАЛА BATTLE»: Көрерменге жаңа жоба жол тартты
Оқиға • Бүгін, 08:27
Аймақтар • Бүгін, 08:16
Шалқар көлін сақтап қалудың басты жолы
Аймақтар • Бүгін, 08:12
Саяси модернизация кезеңі келді
Пікір • Бүгін, 08:10
Пікір • Бүгін, 08:09
Мәжіліс комитеттерінің құрамы бекітілді
Парламент • Бүгін, 08:06
ҚазҰУ: Жер учаскелерін иеліктен шығаруға өтініш берілген емес
Қоғам • Бүгін, 08:04
Меркельдің орнына Лашет келе ме?
Әлем • Бүгін, 08:03
Коронавирус қайта өршіп келеді
Қоғам • Бүгін, 08:02
Руханият • Бүгін, 07:54
Құрылыс саласындағы инновациялар
Қоғам • Бүгін, 07:49
Ұлттық банктің болжамы қандай?
Қаржы • Бүгін, 07:47
Спорт • Бүгін, 07:36
Ұлттың жаңа болмысын қалай қалыптастырамыз?
Қоғам • Бүгін, 07:32
«Қайрат» қарымды, «Ақтөбе» алымды
Футбол • Бүгін, 07:30
Оқиға • Бүгін, 07:28
Білім саласын басқару жүйесі өзгерді
Қоғам • Бүгін, 07:25
Басты мақсат – Қазақстанды қуатты елге айналдыру
Саясат • Бүгін, 07:23
Премьер-Министрдің кандидатурасын ұсынды
Үкімет • Бүгін, 07:20
Мәлім де беймәлім Байсуфиновтер
Спорт • Бүгін, 07:18
Ұлы сарынның сарқыты – Жамбыл жырау
Руханият • Бүгін, 07:15
Таным • Бүгін, 07:13
Ұқсас жаңалықтар