قۇتتىقتاۋ سوزدەن كوپ نارسەنى اڭعارامىز...

قاي ەل بولماسىن، زاڭدى تۇردە سايلانعان مەملەكەت باسشىسىن مەملەكەت باسشىسى رەتىندە قۇتتىقتاپ، تىلەك ايتۋ - حالىقارالىق قاتىناستار جۇيەسى مەن ديپلوماتيالىق ءداستۇردىڭ نىشانى بولسا، اسىرەسە الەمدەگى ەڭ مىقتى ساياسي-ەكونوميكالىق الىپ ەلدىڭ عالامدىق گەوساياسي جانە گەوەكونوميكالىق ۇردىستەرگە دەگەن ىقپالىنىڭ وراسان زور ەكەنىن، ول ەلدىڭ عالامدىق دەڭگەيدەگى ساياسي احۋالعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، ەكىجاقتى جانە كوپجاقتى قارىم-قاتىناستاردى ودان ءارى دامىتۋعا نيەت ءبىلدىرۋدىڭ ءبىر امالى. ديپلوماتيا سالاسىندا مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ءبىر-بىرىنە جولداعان ءاربىر ءسوزدىڭ ءمانى مەن ماعىناسى عانا ەمەس، ءاربىر ءارىپتىڭ استارىنا دەيىن تالدانىپ جاتاتىنى سوندىقتان.

وسى تۇرعىدان پرەزيدەنتىمىزدىڭ بايدەن مىرزانىڭ تۆيتتەردەگى اككاۋنتىن تەگتەپ تۇرىپ تىكەلەي اعىلشىن تىلىندە قۇتتىقتاۋ جولداعانى وتە ماڭىزدى ديپلوماتيالىق ءىس-قيمىل بولعانى ايتپاي-اق تۇسىنىكتى بولار. شىنايى ايتىلعان لەبىز بەن ەكى ەل اراسىنداعى ءوزارا مۇددەلى سالالاردا جەمىستى ارىپتەستىك ورناتۋعا قىزىعۋشىلىعىن ءبىلدىرۋ ارقىلى پرەزيدەنتىمىز مەملەكەت باسشىسى رەتىندە قازاقستان مەن اقش اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن ىقپالداستىقتى تەرەڭدەتۋگە نيەتتى ەكەنىن اشىق مالىمدەدى.

ءار ەلدىڭ باسشىسى بايدەندى ءارتۇرلى فورماتتا قۇتتىقتاپ جاتىر. مىسالى، ورايى كەلگەندە جاپونتانۋشى رەتىندە ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنولوگيالىق سالالاردا ازيادا عانا ەمەس، الەمدەگى ەڭ دامىعان ەلدەردىڭ بىرەگەيى، ايماقتاعى اقش-تىڭ اسكەري-ساياسي وداقتاسى بولىپ تابىلاتىن جاپونيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى يو.سۋگانىڭ بايدەندى قالاي جانە نە دەپ قۇتتىقتاعانى جايلى ايتا كەتۋدى ءجون كوردىم.

"بايدەن مىرزا مەن حارريس حانىمدى شىن جۇرەكتەن قايتالاي قۇتتىقتايمىن.
جاپونيا مەن اقش بوستاندىق، دەموكراتيا سياقتى امبەباپ قۇندىلىقتاردى بولىسەتىن وداقتاس ەلدەر.
جاپونيا مەن اقش وداعىن ودان ءارى كۇشەيتۋ ماقساتىندا، سونداي-اق مىنا ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن وركەندەۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا اقش-پەن بىرلەسىپ ارەكەت جاساۋعا مۇددەلىمىن.
بايدەن مىرزامەن تەلەفون ارقىلى قاشان سويلەسەتىنىم نەمەسە مەنىڭ اقش-قا قاشان ساپار جاسايتىنىم جايلى قازىرگى تاڭدا ەشتەڭە شەشىلمەگەنىمەن، الداعى ۋاقىتتا ىڭعايىنا قاراي پىسىقتاي جاتارمىز".

دەپ جاپونيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى سۋگا كوپتەگەن باق وكىلدەرى الدىندا اقش-تىڭ جاڭادان سايلانعان پرەزيدەنتى مەن ۆيتسە-پرەزيدەنتىنە قۇتتىقتاۋ جولدادى.

اقش-تىڭ ازياداعى ەڭ سەنىمدى وداقتاسى بولىپ تابىلاتىن جاپونيا پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ارنايى بارلىق دەرلىك بەدەلدى اقپارات اگەنتتىكتەرى ارقىلى ايتقان وسى قىسقا قۇتتىقتاۋ سوزىنەن ء"بىز ءۇشىن اقش باستى مەملەكەت" دەگەندى عانا ەمەس، ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىندا اقش-پەن بىرلەسىپ ارەكەت جاساۋعا مۇددەلى ەكەنىن مالىمدەۋ ارقىلى اتالعان ايماقتا كۇن ساناپ كۇشەيىپ وتىرعان "قىتايعا قارسى بىرىگىپ بىردەڭە جاساماساق بولمايدى" دەگەندى ءبىلدىرىپ، ال بايدەنمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسىپ، اقش-قا ساپار شەگۋگە مۇددەلى ەكەنىن مەڭزەۋ ارقىلى "بايدەن پرەزيدەنت رەتىندە ەڭ ءبىرىنشى بوپ سويلەسەتىن، بالكىم ەڭ ءبىرىنشى بوپ ەلىنە رەسمي ساپارمەن شاقىراتىن ۇكىمەت باسشىسى مەن بولسام ەكەن" دەگەن تىلەك-نيەتتىڭ جاتقانىن بايقاۋعا بولادى.

بايدەن اكىمشىلىگى ءۇشىن ەۋروپالىق وداقتان شىعىپ وتىرعان اقش-تىڭ ءداستۇرلى ەڭ سەنىمدى وداقتاسى بولىپ تابىلاتىن ۇلىبريتانيا ماڭىزدىراق پا، نەمەسە ەۋروپالىق وداقتى ودان ارتىق قويا ما، يا بولماسا پرەمەر-مينيستر سۋگا مەڭزەپ وتىرعانداي، ايماقتا جانە الەمدە ىقپالى مەن اسەرى كۇننەن كۇنگە كۇشەيىپ وتىرعان قىتايعا توسقاۋىل قويۋدىڭ امالىن قاراستىرۋ ماقساتىندا ازياداعى ەڭ سەنىمدى سەرىگى جاپونيانى تاڭداي ما، الدە G7 فورماتىندا دامىعان ەلدەردىڭ باسشىلارىنىڭ ءبارىنىڭ باسىن بىرگە قوسىپ، بارىمەن بىرگە كەزدەسە مە...

سول ارقىلى بايدەن اكىمشىلىگىنىڭ سىرتقى ساياسات سالاسىنداعى باستى باعىتتارى مەن كەلەسى ءتورت جىلداعى حالىقارالىق قاتىناستار سالاسىنداعى نەگىزگى باسىمدىقتار جايلى بايقايتىن بولامىز.

ولاي بولسا، قۇتتىقتاۋ ءسوز بەن وندا ايتىلعان تىلەك-نيەتتەن كوپ نارسەنى اڭعارساق، بايدەن اقش-تىڭ جاڭا پرەزيدەنتى رەتىندە ەڭ ءبىرىنشى قاي ەلدىڭ باسشىسىمەن كەزدەسىپ، كىممەن ەڭ ءبىرىنشى بوپ رەسمي كەلىسسوزدەر وتكىزەر ەكەن، كىمدى اق ۇيدە العاش مەيمان قىلىپ، ءوزى الدىمەن قاي ەلگە ساپار شەگەر ەكەن، حالىقارالىق قاتىناستار تۇرعىسىنان ماڭىزدى ماسەلەنى ءوز تاراپىزدان باقىلاپ كورمەكپىز.
---

باتىرحان قۇرمانسەيىت
حالىقارالىق قاتىناستار ماماندىعى بويىنشا PhD دوكتورى