الماتىنى ءتۇسىنۋ ءۇشىن، وعان ۇشقان قۇستىڭ بيىگىنەن قاراۋ كەرەك سياقتى. سوندا قازانشۇڭقىردا ورنالاسقان قالاعا وتتەگى جەتپەي تۇرعانىن دەممەن عانا سەزىنبەي، كوزبەن دە كورۋگە بولادى. بۇرىنعى الماتىدا اعاش كوپ، قۇرىلىس از بولاتىن. قازىر كەرىسىنشە قۇرىلىس كوپ، اعاش از.

كەيىنگى سالىنعان ۇلكەن جولدار ءبىراز اعاشتى قيراتىپ كەتتى. ءال-فارابي مەن اباي داڭعىلىندا بۇرىن قاز-قاتار قاراعايلار ءوسىپ تۇرۋشى ەدى. ولاردىڭ ورنىن جاساندى جاسىل ۆەلوسيپەدشىلەر مەن جول ارالىعىنداعى تەمىرگە اسىلىپ قاڭسىعان ىدىستارداعى گۇلدەر باستى. تەگەشتەي-تەگەشتەي بۇل ىدىستار ادامعا ەشقانداي دا ەستەتيكالىق ءلاززات بەرىپ تۇرعان جوق.
الماتىنى الماتى قىلعان ونىڭ جاسىل جەلەگى بولاتىن. ونەر ادامدارى وسى جاسىل جەلەكتى شىعارمالارىنا بەكەردەن-بەكەر ارقاۋ ەتپەگەن شىعار. اقىن جاركەن بودەش ۇلى:
«الماتىنىڭ كوكتەمى كەشەۋلەدى،
ناۋرىزدىڭ قار بوراتتى كوسەم جەلى.
تال،
قايىڭ،
الما،
شيە،
شەتەن،
مويىل –
ەرەۋىلگە شىققانداي كوشە
ورلەدى.
ەمەۋرىنىن ءبىلدىرىپ يەكپەنەن،
باسۋ ايتتى –
سابىرلى، سۇيەكتى ەمەن»، – دەپ تولعاعان ەكەن.
سول اعاشتاردى بۇگىن ەگىپ، بۇگىن ءوسىرىپ وتىرعان جوقپىز، ءبارى بۇرىننان بار. راس، كەيىنگى كەزدە قالانىڭ ءار-ءار تۇسىنا مىڭداعان ءتۇپ كوشەت وتىرعىزىلىپ جاتىر. الايدا ول سالىنعان ۇلكەن قۇرىلىستاردى بۇرىنعىداي كوركەيتە الماي تۇر. «ماماندار وزدەرى بىلەدى» دەگەننىڭ وزىندە، ەككەن كوشەتتەرىنىڭ ءبىرازى قۋراپ قالىپ جاتقانىن كوزىمىز كورىپ ءجۇر. «شىبىق شانشىساڭ، شىنار شىعادى» دەگەن جەر توزعان با، الدە باسقا ءبىر سەبەبى بار ما، ول جاعىن بىلمەدىك.
كوزدەن دە، كوڭىلدەن دە جوعالىپ بارا جاتقان – جالعىز قۇلجا الما عانا ەمەس. بۇرىنعى ءزاۋلىم قاراعايلاردىڭ ورنىندا قازىر ءوڭ-ءتۇسى بوتەندەۋ بۇتالار تىربيادى. سەنبەسەڭىز، ءال-فارابي داڭعىلىنىڭ بۇرىنعى فوتوسۋرەتى مەن بۇگىنگى كورىنىسىن سالىستىرىپ كورىڭىزشى. ونداعى قازىرگى ءوسىپ تۇرعان قاراعايلار كورەر كوزگە دە كەم، قوراش.
الماتىدا اۋەزوۆ ەككەن، قاستەەۆ ەككەن جەمىس اعاشتارى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان. ۇلى ادامدار ول اعاشتاردى جايدان-جاي ەككەن جوق. بۇرىننان قالىپتاسقان سونداي ءداستۇر مەن دۇرمەككە ىلەسىپ ەكتى. قالانى كوگالداندىرۋ قاي كەزدە دە ءبىرىنشى ورىندا تۇردى. وسىدان وتىز-قىرىق جىل بۇرىن كەي كوشەلەردە ءوزىڭدى توعايدا جۇرگەندەي سەزىنەتىنسىڭ. قازىر سونى ايتساڭ، جاستار تۇسىنبەي بەتىڭە قارايدى.
ەۋروپاداعى قالالاردا قايتەدى؟ «مىنا كوشەنى جاياۋ جۇرەتىن كوشە جاسايىق» دەمەيدى. «اۋانى تازارتىپ تۇرۋ ءۇشىن بۇل كوشەنى توعاي جاسايىق» دەيدى. ءبىرىنشى توعايعا باسىمدىق بەرەدى. بىزدە دە بىرەر كوشە جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالىپ اشىلدى. جان-جاعىنا ءتۇرلى-ءتۇرلى كوشەتتەر دە ەگىلدى. بىراق وسى كوشەلەردە اۋا جوق، وتتەگى جوق. اينالاسىنىڭ ءبارى مورتاسپەن شەگەندەلىپ تاستالعان جەردە ازدى-كوپتى اعاشتاردىڭ ءوزى دە تۇنشىعىپ تۇرعانداي اسەر بەرەدى.
سوڭعى جىلدارى اۋا رايى دا كوپ وزگەردى. سوعان بايلانىستى بيىك ۇيلەردىڭ اۋلالارىنداعى اعاشتاردى دا سۋارىپ تۇرماسا بولمايتىن بولدى. جاقىندا عانا ءبىر جيىندا: «اۋلاداعى اعاشتار نەگە سۋارىلمايدى؟» دەگەن سۇراقتى ءوز قۇلاعىمىزبەن ەستىدىك. جاز ورتاسىندا جاپىراقتارى تەسىلىپ، اۋرۋعا ۇشىراپ، قۇرت-قۇمىرسقا قاپتاپ كەتەدى. باسقاسى باسقا، وتكەن جازدا ءتوزىمدى دەگەن ەمەندەردىڭ ءوزى دە سولعىن تارتىپ قالعانىن بايقادىق. بۇيتە بەرسە الماتى ءوزىنىڭ جاسىل جەلەكتى قالا دەگەن اتىنان ايىرىلىپ قالاتىن ءتۇرى بار.
الماتى جاڭادان قالا بولىپ بوي كوتەرگەن كەزدە اعاشتان ءۇي تۇرعىزۋعا تىيىم سالىنعان ەكەن. مىنە، سول زاماننىڭ وزىندە جاسىل جەلەكتى ازايتىپ الماۋدىڭ قام-قارەكەتى جان-جاقتى قاراستىرىلعان بولاتىن. راس، كەيىن جەر سىلكىنىسىنە بايلانىستى ول تىيىم الىنىپ تاستالعان. بىراق سونداي نيەتتىڭ بولعانىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟!
قازىر شەتەلدەردە جاسىل تابيعاتتى قورعاۋ قوزعالىستارى ءجيى وتەدى. الماتىدا دا اۋلالارداعى اعاشتاردى كەسىپ، قۇرىلىس سالامىز دەسە بىردەن قارسىلىق تۋادى. سوڭعى كەزدە قالا باسشىلىعى سول نارازىلىق بىلدىرگەن حالىقتىڭ جاعىنا شىعىپ ءجۇر. بۇل جاقسى نىشان.
بىراق قالانىڭ ىشىندە دە، سىرتىندا دا: «جاۋ شاپتى، ويباي» دەگەن ايقاي ءبارىبىر ەستىلىپ قالادى. ەگەر ولارعا ەرىك بەرسەڭ، ساياباقتار مەن سكۆەرلەرگە دە شابۋىل جاساۋدان تايىنباسى بەلگىلى. مۇندايدا ولاردى توقتاتىپ قانا قويماي، بىردەن قاتاڭ شارا قولدانسا دا ارتىق ەمەس-اۋ دەيسىڭ.
الماتىنىڭ تىنىسىن اشىپ تۇرعان تەك ساياباقتار مەن سكۆەرلەر عانا ەمەس. اينالاسىن ورماندى القاپ قورشاعان ۇلكەن-ۇلكەن بەس-التى نىسان بار. ولار ءوز مىندەتىن عانا اتقارىپ تۇرعان جوق، جۇتاتىن اۋامىزدى دا تازارتىپ تۇر. بۇل نىساندار الماتىنىڭ جاسىل جەلەگىمەن بىتە قايناسىپ، ءبىر ۇعىمعا اينالىپ كەتكەن. شىنى كەرەك، الماتىدا مۇنداي اۋاسى كەڭ ورىنداردى قازىر قۇدايدان سۇراپ الا المايسىڭ. وسىنداي جەرلەرگە بوتەن قۇرىلىس سالىنباسا ەكەن دەپ تىلەيسىڭ.
وركەنيەتتى ەلدەردە جەرگىلىكتى قاجەتتىلىكتەن تۋىنداعان زاڭدار مەن ەرەجەلەر بار. بەلگىلى ءبىر ايماقتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى قابىلدانعان. الماتى قالاسىنىڭ كەيبىر جۇمىستارىنا سونداي زاڭ جەتپەي تۇرعان ءتارىزدى. مىسالى، قالانىڭ تىنىسىن اشاتىن ءبىر جەردى ءدۇمى ديىرمەن تارتقان بىرەۋ قۇرىلىس سالامىن دەپ تالقانداپ تاستادى دەيىك. قالا اكىمشىلىگى وعان نە ىستەي الادى؟
جاسىل جەلەك جايقالىپ تۇرماسا، الماتىنىڭ وكپەسى قىسىلادى. ونى ساقتاۋدىڭ جوباسىن قايتا جاساماسا بولمايتىن سەكىلدى. جاسىل جەلەكتىڭ تاعدىرىن قالا قۇرىلىسىنا ەمەس، قالا قۇرىلىسىن جاسىل جەلەككە تاۋەلدى ەتۋ كەرەك سياقتى. وسى تۇرعىدا ەكى جىل بۇرىن حالىقتان ۇسىنىس جيناعان قۇزىرلى مەكەمە جاپ-جاقسى باستامانىڭ اياعىن سيىرقۇيىمشاقتاتىپ جىبەرگەن ءتارىزدى. ولار دا كەيبىر ۇسىنىستاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وزدەرىنە زاڭ كەرەك ەكەنىن ايتادى.
عالامدىق جىلىنۋدىڭ اسەرىن بولاشاقتا الاتاۋدىڭ باۋرايىنداعى ارۋ قالا دا تىكەلەي سەزىنۋى مۇمكىن. تاۋ باسىنداعى مۇزدىقتاردىڭ كولەمى ازايىپ بارا جاتىر. كوشەدەگى اعاشتاردىڭ ءتۇسى بۇرىنعىداي ەمەس، ەرتەرەك سولعىن تارتا باستاعانداي. گاز بەن ءتۇتىندى ادامدارمەن بىرگە جۇتىپ جاتقان – سول اعاشتار.
جاسىل جەلەك – الماتىنىڭ تولقۇجاتى ىسپەتتى. باسقا قالالاردا اۋا لاستىعى تۋرالى اڭگىمە بولعانمەن، جاسىل جەلەك تۋرالى كوپ ايتىلا بەرمەيدى. ال الماتى جاسىل جەلەگىمەن اتى شىققان قالا. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ الماتى ساپارىندا وسىنى ايتتى. ءسوزىن ىسپەن دالەلدەپ، كوپ جىلدان بەرى داۋعا اينالىپ كەلە جاتقان كوك-جايلاۋدا قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە تىيىم سالدى.
قالا اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ دا قالا جۇرتشىلىعىمەن كەزدەسكەندەگى ەكى ءسوزىنىڭ ءبىرى الماتىنىڭ جاسىل جەلەگى تۋرالى بولىپ ءجۇر. ەندى ولاردىڭ قالا حالقىنىڭ تىلەگىمەن ۇشتاسقان وسىنداي ءۇمىتتى سوزدەرى زاڭمەن بەكىتىلسە، پارمەنى ارتا تۇسەر ەدى. وندا بۇل ءبىر جولعى شارا ەمەس، ءبىرجولا شەشىلگەن شارۋا بولىپ سانالار ەدى.
مىنە، الماتىنىڭ ءيميدجى سوندا ارتادى. قازاقستانداعى ەڭ ءىرى مەگاپوليس بىردەن وركەنيەتتى قالاعا اينالادى. وندا كۇبىر-سىبىر، قىبىر-جىبىر اڭگىمە وزىنەن ءوزى تىيىلادى. «انا جەردى اناۋ جەكەشەلەندىرىپ الماقشى ەكەن، مىنا جەردى مىناۋ يەلەنىپ قالماقشى ەكەن» دەگەن سياقتى قاۋەسەتتەردىڭ دە باسىنا سۋ قۇيىلادى. كەيدە ءموراتوريسىز-اق شەشىلەتىن نارسەلەرگە موراتوري جاريالاپ جاتقاندا، مۇنداي كەشەندى ىسكە قاتىستى كەسىمدى زاڭ قابىلداۋ قول جەتپەيتىن ارمان بولماسا كەرەك.
«الماتىنىڭ جاسىل جەلەگى مەن ەكولوگياسىنا نۇقسان كەلگەندە ايىپپۇل قالاي سالىنادى؟» دەگەن سۇراقتىڭ باسى اشىق شىعار. ال «ايىپپۇلدىڭ اقشاسى بيۋدجەتتى تولتىرۋعا كەتە مە، الدە ب ۇلىنگەن نارسەنى قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە جۇمسالا ما؟» دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابى ەكىۇشتى بولىپ تۇر. سول سياقتى «الماتىدا جەكەشەلەندىرۋگە نە ساتۋعا بولمايتىن جەرلەردىڭ تىزىمىندە قالانىڭ ەكولوگياسىنا اسەر ەتەتىن نىساندار بار ما؟» دەگەن سۇراق تا بەلى قايىسقان قالپىندا قايتا-قايتا الدىمىزدان شىعا بەرەدى.
وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابى انىق بولسا، اكىم دە وزىنە سەنىمدى بولادى. اكىممەن بىرگە قالا جۇرتشىلىعىنىڭ دا كوڭىلى ورنىعادى. ءوزى تويسا دا، كوزى تويمايتىندار دا اياعىن تارتادى. ايتپەسە بۇرىن دا ايتىلعان، بۇرىن دا تىيىم سالىنعان. بىراق اكىم وزگەرگەن سايىن شەشىم دە وزگەرىپ كەتەتىنى تاڭ بولماي قالدى. مىنە، سوندايدا الماتىنىڭ جاسىل جەلەگىن ادام قورعاماسا قورعاماس، بىراق زاڭ قورعايدى. باسقاسى باسقا، ال الماتىعا ونىڭ جاسىل جەلەگى مەن توعايلى جەرلەرىن قورعايتىن وسىنداي زاڭ كەرەك.
ول زاڭ: «الماتىنىڭ جاسىل جەلەگى قالانىڭ ءتىرى اعزاسى، ياعني وكپەسى سەكىلدى قىزمەت اتقاراتىنى ەسكەرىلىپ...» دەپ باستالىپ; «مۇندا ءار ءتۇپ اعاشتى الماتىنىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن وسىمدىكتەردەي، ياعني كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ كەرەك» دەپ تولىقتىرىلىپ; «اينالاسى توعايعا اينالعان نىساندارعا، ونىڭ توڭىرەگىندەگى جەرلەرگە قول سۇعۋعا رۇقسات بەرىلمەيتىن بولسىن» دەپ اياقتالسا پارمەنى دە، دارمەنى دە زور بولار ەدى دەمەكپىز.
جۇسىپبەك قورعاسبەك،
«ەgemen Qazaqstan»
پرەزيدەنت «ەگەمەن» كوتەرگەن ماسەلە بويىنشا تاپسىرما بەردى
پرەزيدەنت • كەشە
الماتى وبلىسىندا يت تالاعان ءجاسوسپىرىم كوز جۇمدى
ايماقتار • كەشە
وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ ءوندىرىس كولەمى العاش رەت 1 ترلن تەڭگەدەن استى
ەكونوميكا • كەشە
جەڭىل ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ۇلتتىق بىرلەستىگى قۇرىلدى
ەكونوميكا • كەشە
وتاندىق جەڭىل ونەركاسىپ وندىرۋشىلەرىنىڭ ءبىرىنشى سەزى ءوتتى
ەكونوميكا • كەشە
ءماجىلىس كوشى-قون پروتسەستەرىن رەتتەۋ بويىنشا زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى
پارلامەنت • كەشە
قوعام • كەشە
الماتىدا ءمۇسىنشى شوقان تولەشتىڭ كورمەسى اشىلدى
رۋحانيات • كەشە
اتىراۋلىق وقۋشى ەرىكتىلەرگە ارنالعان ءموبيلدى قولدانبا ويلاپ تاپتى
قازاقستان • كەشە
الماتىلىقتار مۇرات ناسىروۆتى ەسكە الدى
رۋحانيات • كەشە
قازاقستان ەلشىسى لاتۆيا پرەزيدەنتىنە سەنىم گراموتالارىن تاپسىردى
قازاقستان • كەشە
« ۇلى دالانىڭ ۇلتارالىق ءتىلى» اتتى فورۋمى ءوتىپ جاتىر
ايماقتار • كەشە
كۇزەت قىزمەتكەرلەرى اۆتوكولىك ايداپ كەتكەن
ايماقتار • كەشە
الماتىدا «Urban Conference» ءوتىپ جاتىر
ايماقتار • كەشە
ماحامبەت ۋنيۆەرسيتەتى ۇزدىكتەرىن انىقتادى
قوعام • كەشە
رۋحانيات • كەشە
«جۋسان» وپەراتسياسى جايلى قويىلىمنىڭ پرەمەراسى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
ساندىك-قولدانبالى ونەر كوللەدجى ماماندارىمەن ماقتانادى
رۋحانيات • كەشە
بيبىگۇل تولەگەنوۆانىڭ شاكىرتى ۇستازىنىڭ قۇرمەتىنە كەش وتكىزدى
رۋحانيات • كەشە
تۇركىستان وبلىسىندا ەلەكتروندى تۇردەگى قىزمەتتىڭ ۇلەسى – 88 %
ايماقتار • كەشە
ساز بالشىقتان قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋدان شەبەرلىك ساعاتى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
الماتىدا پاتريوتتىق اندەر كەشى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
قوناەۆ مۋزەي-ءۇيى مۇراعاتىندا 5 مىڭنان استام كىتاپ ساقتالعان
رۋحانيات • كەشە
ادامنىڭ دامۋ يندەكسى بويىنشا قازاقستان 189 ەلدىڭ ىشىنەن 50-ورىنعا يە
قازاقستان • كەشە
قالقامان سارين جاڭا قىزمەتكە تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
قوبىز بىزگە قاي داۋىردەن جەتكەن؟
رۋحانيات • كەشە
رۋحانيات • كەشە
ديماشتىڭ نيۋ-يوركتەگى كونتسەرتى قالاي ءوتتى (فوتورەپورتاج)
رۋحانيات • كەشە
ورالدا «Business Power-2019» بيزنەس فورۋمى ءوتتى
ايماقتار • كەشە
اسقار مامين جۇمىس ساپارىمەن سان-فرانتسيسكوعا باردى
ۇكىمەت • كەشە
باتىس قازاقستان وبلىسىندا گاز كەشەنى ىسكە قوسىلدى
ايماقتار • كەشە
رۋحانيات • كەشە
تەننيس: يسپانيادان ولجالى ورالدىق
سپورت • كەشە
الەم مويىنداعان قازاقستاندىق دامۋ مودەلى
قازاقستان • كەشە
قوعام • كەشە
شاحمات – سپورتتا دا، ومىردە دە دۇرىس قادام جاساۋعا ۇيرەتەدى
پارلامەنت • كەشە
حالىقتى بىلىكتى زاڭ كومەگىمەن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت
قوعام • كەشە
جاس مۇنايشىلارعا جاقسى مۇمكىندىك
ايماقتار • كەشە
ايماقتار • كەشە
«تاڭعاجايىپ اۋەن» فەستيۆالى ءوتتى
رۋحانيات • كەشە
باعا QR كودتار ارقىلى بەرىلەدى
مەديتسينا • كەشە
ايماقتار • كەشە
تۇركىستان ادالدىق مەكەنىنە اينالادى
قوعام • كەشە
سارمات كوسەمى سانكت-پەتەربۋرگكە «ساپارلادى»
قازاقستان • كەشە
رۋحانيات • كەشە
رۋحانيات • كەشە
زورلىق-زومبىلىققا قاتىستى زاڭدار كۇشەيەدى
قوعام • كەشە
پرەزيدەنت • كەشە
ەلباسى ستيپەندياسى يەگەرلەرىنىڭ ءتىزىمى جاريالاندى
پرەزيدەنت • 10 جەلتوقسان، 2019
ءال-فارابي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرلەرى بەلگىلى بولدى
پرەزيدەنت • 10 جەلتوقسان، 2019
ۇقساس جاڭالىقتار