«التىن تۇعىر» جيناعى – اۋىل گالەرەياسى

«اۋىل» پارتياسى اقىن-جازۋشىلاردىڭ اۋىلداعى تىنىس-تىرشىلىكتى بايقاپ، باعامداپ، ونداعى الەۋمەتتىك ءھام رۋحاني ماسەلەلەردى كوركەم شىعارما ارقىلى قوعامعا جەتكىزۋى ماقساتىندا «ادەبيەت پورتالىمەن» بىرلەسە وتىرىپ، 2016 جىلدان بەرى «اۋىلىم – التىن تۇعىرىم» ادەبي-ونلاين كونكۋرسىن ۇيىمداستىرىپ كەلەدى. ءار جىلعى بايقاۋدىڭ قورىتىندىسى ەل الدىنا ۇسىنىلىپ، ءۇشىنشى رەت جارىق كورىپ وتىرعان «التىن تۇعىر» ءىىى تومدىق جيناعى يگى ءداستۇردىڭ جالعاسى ىسپەتتەس.

ادەبي جيىننىڭ القيسساسىن باستاعان «اۋىل» پارتياسىنىڭ توراعاسى ءا.بەكتاەۆ: «اۋىل – ۇلتتىق رۋحىمىز بەن بولمىسىمىزدىڭ ءتۇپ قازىعى، اسىل دىڭگەگى. تالاي زاماننىڭ زۇلماتىنان، وتارلاۋ ساياساتىنىڭ وتتى شەڭبەرىنەن ءتىلىمىزدى، ءدىنىمىزدى، ءداستۇرىمىزدى، ۇلتتىق بولمىسىمىزدى امان الىپ قالعان – قاسيەتتى اۋىل توپىراعى. زامان اۋىسىپ، زاڭدىلىقتار وزگەرگەن قازىرگى داۋىردە دە اۋىل توپىراعىنان باستاۋ الاتىن رۋحاني قازىنامىزدى كەلەر ۇرپاققا اماناتتاۋ – قولىنا قالام ۇستاعان ءار قازاق زيالىسىنىڭ قاسيەتتى پارىزى»، – دەپ اتاپ ءوتىپ، جۇلدەگەرلەردىڭ قاتارى جىل سايىن جاڭا ەسىمدەرمەن تولىعىپ كەلە جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى.

ادەبي باسقوسۋدىڭ نەگىزگى ءراسىمىن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، جازۋشى سۇلتان ورازالين مەن مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ءادىل احمەتوۆ جاساپ، «التىن تۇعىردىڭ» تۇساۋىن كەستى. زالعا قويىلعان «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى مەن «اۋىل» پارتياسىنىڭ بىرىگىپ جاريالاعان «اۋىل ناقىشتارى» اتتى فوتوكورمەسىنەن تاڭدالعان ۇزدىك فوتوسۋرەتتەر ادەبي جيىنعا ءار بەرىپ، شارا كورىگىن قىزدىردى. وسى ورايدا اۋىل كورىنىستەرىن ءدوپ باسقان فوتوكورمەنىڭ حالىقارالىق ارەنادا كورسەتىلۋىن ۇسىنعان، اتالمىش كونكۋرستىڭ شىنايى جاناشىرى، پروفەسسور ءادىل احمەتوۆ: «بۇگىنگى اقپارات داۋىلىنىڭ قاتتى سوعىپ تۇرعان ۋاقىتتا ۇلتتىق دىڭىمىزدەن، داستۇرىمىزدەن، مادەنيەتىمىز بەن ادەبيەتىمىزدەن اجىراماس ءۇشىن التىن تۇعىرىمىز، التىن بەسىگىمىز – اۋىلدان الىستاماۋ كەرەك. تاريحقا ۇڭىلسەك، قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن جارىق جۇلدىزدارىنىڭ ءبارىنىڭ ءتۇپ تامىرى اۋىلدا جاتىر. وسى اۋىل تاقىرىبىنىڭ كوركەم شىعارمادا بەينەلۋىنە، مىنە، مىنا 3 تومدىق جيناق كۋا. قاراشاڭىراق – اۋىل ءومىرىن وزەك ەتكەن كوركەم شىعارمالار ءار جانردا شوعىرىمەن جازىلىپ، جاريالانعانىنا ءبارىمىز قۋانىپ وتىرمىز»، – دەدى. ستاتيستيكا بويىنشا ەلىمىزدە اۋىل ادامىنان قالا حالقى كوپ بولسا دا قوعامدا ءالى كۇنگە دەيىن قالا مادەنيەتى، ادەبيەتتە قالالىق ءومىر تۋا قويماعانىن ايتقان ارداگەر جۋرناليست سۇلتان ورازالين: «رۋحاني اشتىققا ۇشىراساڭ، ول ماڭگىلىك اشتىق بولىپ قالادى. حالقىمىزدىڭ رۋحاني اشتىققا ۇشىراماۋىنا سەپ بولىپ جاتقان ساياسي پارتيالاردىڭ وسىنداي يگى ىستەرى كوڭىل قۋانتادى»، – دەپ تۇيىندەدى.

سونداي-اق ادەبي كونكۋرستىڭ ناتيجەسىن كورسەتىپ، كىتاپ شىعارۋ – يگىلىكتى ءىس ەكەنىنە توقتالعان «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ باسقارما توراعاسى دارحان قىدىرالى: «بايگەگە اتسالىسقان جۇزدەگەن اۆتوردىڭ اراسىنان بولاشاقتا كەمى 10 قالامگەر الەمگە تانىلىپ، ادەبي ورتادا مويىندالىپ جاتسا، «التىن تۇعىردىڭ» ارقاسى»، – دەدى.

قولىمىزداعى 3 تومدىققا ەنگەن قالامگەر شىعارمالارىن اقتارىپ وتىرىپ، قازاق ادەبيەتىندەگى ورتا بۋىنعا اياق باسقان اۆتورلار مەن ءىزىن الا جاڭا ءبىر تولقىننىڭ قادامىن اڭداعانداي بولدىق. اۋىل ءومىرىن بەينەلەگەن كوركەم تۋىندىلاردى ىرىكتەپ، سارالاپ، ساراپتاعان ءادىل قازىلار القاسىنىڭ بىرقاتار مۇشەسى جيىندا ءسوز الىپ، بايگەنى قورىتىندىلاۋ بارىسىن باياندادى.

دراماتۋرگيا جانرى بويىنشا قويىلعان جاس ەرەكشەلىگىن 45 جاستان ۇزارتۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتقان ءھام قازىلىق جاساعان بەلگىلى دراماتۋرگ، جازۋشى روزا مۇقانوۆا: «قازىرگى تاڭدا «پەسا جازاتىن دراماتۋرگتار جوقتىڭ قاسى، دراماتۋرگيا جانرى كەنجەلەپ قالدى» دەگەن سىقىلدى پىكىرلەر ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. ءتىپتى، «دراماتۋرگياعا بايقاۋ كەرەك پە ءوزى؟» دەيتىندەر دە تابىلدى. بۇل دراماتۋرگيا جانرىنا ۇلكەن قيانات دەپ ويلايمىن. وسى تۇستا جاريالانعان بۇل ادەبي بايقاۋدىڭ، اسىرەسە تەاتر سالاسى ءۇشىن ماڭىزى ۇلكەن. مەنىڭشە، پەسالاردىڭ جازىلۋىنا، تەاتردا ساحنالانۋىنا جول اشىلدى»، – دەپ پىكىر ءبىلدىردى. پوەزيا مەن پروزا جانرىنا قاتار قازىلىق ەتكەن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، اقىن داۋلەتكەرەي كاپ ۇلى: «پوەزيا سالاسى بويىنشا قاتىسۋشى اقىنداردىڭ سانى جىلدان-جىلعا ءوسىپ كەلەدى. «قازاق ءوزى اقىن حالىق» دەپ جاتامىز. بىراق، بۇل تۇيەگە مىنگەن قازاقتىڭ ءتورت اۋىز ولەڭ بىلەتىندىگى ەمەس، جالپى پوەزيادا ۇلكەن قارىشتى قادام بار ەكەنىن ايتقىم كەلەدى»، – دەپ، ۇلكەن اسەردى ولەڭگە سىيدىرعان جەڭىمپاز اقىننىڭ ءبىر شۋماق جىرىن وقىپ ءوتتى. «بۇلت ۇستىندەگى اۋىل» اڭگىمەسىندە (اۆتورى م.اقان) سيۋرەاليستىك ىزدەنىستەر كورىنگەنىن ايتقان عالىم جانسايا جارىلعاپ شىعارمانىڭ نەوميفولوگيزم اعىمىنا يەك ارتقانىن ءھام ادەبيەتتىڭ جاڭا ارناسى – ءميفتى سويلەتۋ ەلەمەنتتەرىن قولدانعانىن بايانداپ بەردى.

مىڭ دانامەن جارىق كورگەن جيناق «اۋىل» پارتياسىنىڭ ايماقتارداعى فيليالدارى ارقىلى ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى كىتاپحانالارعا تاراتىلماق.

مارجان ءابىش،

«Egemen Qazaqstan»