كەڭەس زامانىندا ەڭكەيگەن كارىدەن، ەڭبەكتەگەن بالاعا دەيىن مايدانگەر-ۇشقىش الەكسەي مارەسەۆتى بىلەتىن. 1942 جىلدىڭ قاقاعان قىسىندا ونىڭ ۇشاعىنا وق ءتيىپ، جەرگە قۇلاپ تۇسەدى. امان قالعان ول 18 تاۋلىك تەنتىرەپ ءجۇرىپ ءتىرى تابىلادى. دارىگەرلەر ۇسىگەن ەكى اياعىن جىلىنشىكتەن شورت كەسىپ تاستايدى. بىراق ا.مارەسەۆ شولاق اياعىنا پروتەز بايلاپ الىپ، 1943 جىلدىڭ جازىندا ۇشاققا قايتا وتىرىپ، نەمىستەرمەن سوعىسادى. ناتيجەسىندە وعان كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلەدى. جارىقتىق 2001 جىلى 85 جاسىندا دۇنيە سالدى. بۇل ادام جايلى كىتاپتار جازىلدى، كينو ءتۇسىرىلدى. ماسكەۋدەن باستاپ، بەتپاقدالاداعى قوي سوۆحوزىنا دەيىن ەسىمىنە كوشە، اۋىل اتى بەرىلدى.

مۇنى نەگە ايتىپ وتىرمىز؟ ءويتكەنى مارەسەۆ سياقتى مارقاسقا قازاقتان دا شىقتى. ول جىگىت قازىر ورتامىزدا امان-ەسەن ءجۇر. اتى-ءجونى – سيازبەك مەيرام ۇلى ءداليەۆ. بۇل ازاماتتىڭ قوس قولى قولتىعىنان جوق.
* * *
اڭگىمەنى اۋەلدەن باستاساق، سيازبەك 1990 جىلى قاراعاندى قالاسىندا قاراپايىم وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ەس ءبىلىپ، ەسەيگەن شاعى ەلوردادا ءوتتى. ارينە اياۋلى اتا-اجەسىنىڭ قولىندا. ەل قاتارلى مەكتەپكە باردى. بالاۋسا سەزىم، بالا قيالدىڭ جەتەگىندە باستاۋىش سىنىپتى اياقتادى. اۋلادا كورشى-قولاڭ قوسىلىپ، فۋتبول وينايتىن. سيازبەك تە دوپ قۋدى. ءتىپتى الا دوپتى اياعىندا ويناتقان فۋتبولشى بولۋدى ارماندادى. كەيىن كۇرەسكە قاتىسىپ كوردى. قاتارلاستارىنان مويىنى وزىق بالا كادىمگىدەي بەلدەسۋدىڭ ايلا-ءتاسىلىن يگەرىپ، ءتاڭىر جارىلقاسا بولاشاقتا بالۋان بولۋعا ىنتاسى اۋدى.
بەۋ دۇنيە-اي، سيازبەكتىڭ بالا قيالىن جاستاي تەربەگەن بالۋان بولۋ ارمانىنا 2003 جىلى ماۋسىم ايىنىڭ 5-ءى كۇنى نۇكتە قويىلدى. تاعدىر ونى باسقا ارناعا بۇرىپ اكەتتى. جاي اكەتكەن جوق، تاۋداي سىناققا سالدى، تەك توزىمدىلەر عانا توتەپ بەرەر توتەنشە جاعدايعا تاپ بولدى.
* * *
سيازبەك بەسىنشى سىنىپتى ءبىتىرگەن جىلى ەدى. جۇرت استانا كۇنىن اتاپ وتپەككە (ول كەزدە قالا مەرەكەسى ماۋسىمنىڭ 8-ءى كۇنى تويلاناتىن) جاپا-تارماعاي دايىندىق ۇستىندە-ءتىن. بۇعان قاراپايىم مەكتەپ وقۋشىلارى دا تارتىلدى. اراسىندا ءبىزدىڭ كەيىپكەر دە بار. تاپسىرما جۇكتەگەن ۇستاز جاڭادان بوي كوتەرگەن مەكتەپ عيماراتىنىڭ ماڭايىن وقۋشىلارعا تازالاتىپ، ۇيىلگەن قوقىستى اۋلاققا توكتىرىپ، ابىر-سابىر جۇمىس ءجۇرىپ جاتقان. سيازبەك ويىندا ەشتەڭە جوق قوقىس تولى قابىن ارقالاپ، اياڭداپ بارا جاتتى. كەنەت كولدەنەڭ جاتقان توقتىڭ سىمىنا شالىنىپ قۇلاماسى بار ما. ونىمەن قويماي قۇلاپ بارا جاتىپ، الگى سىمنان شاپ بەرىپ ۇستاي الماس پا...
تارس ەتكەن دىبىس شىقتى. وقۋشىلار جالت قاراسا، اناداي جەردە سيازبەك سۇلاپ جاتىر. الگى سىمدا ادام تۇگىل ءپىلدىڭ ءوزىن ەكى سەكۋندتا جوق قىلاتىن جوعارى كەرنەۋلى توق ءجۇرىپ تۇر ەكەن.
وكىنىشتى... كوكتەمدە ءبۇر جاراتىن قىزعالداقتاي جاڭا گۇلدەپ كەلە جاتقان ءبىر عۇمىر توققا ءتۇستى. العاشىندا دارىگەرلەر ولدىگە جورىعان. ويتكەنى مىناداي جاعدايدا ءتىرى قالاتىندار نەكەن-ساياق. بىراق سيازبەكتىڭ ءدامى تاۋسىلماعان ەكەن، ءبىر اپتا ەس-ءتۇسسىز جاتىپ، امان قالدى.
ويدا-جوقتا ۇرعان ەلەكتر قۋاتى بالانىڭ ءۇش قابىرعاسىن كۇل قىلىپ، وڭ جاعىن تەسىپ سىرتقا شىعىپتى. ولاي بولماعاندا، ءتىرى قالماس ەدى. قۇدايدىڭ قۇدىرەتىنە قارامايسىز با، قابىرعاسىن قاقىراتىپ سوگىپ ءتۇسىرگەن توق وكپە-باۋىر، جۇرەك-ءبۇيرەككە تيىسپەگەن.
قىسقاسى، «باستان قۇلاق – ساداعا» دەگەندەي، بوزبالا ەسىن جيعاندا ەكى قولى يىق تۇسىنان الىنىپ قالعانىن كوردى. قايران جاستىڭ سول كەزدەگى قاناتىنان قايىرىلعان بالاپانداي ءالسىز شىرىلىن ءداتى جەتكەن ادام عانا ەستىر ەدى. داتكە قۋات دۇنيە، سىنىپتاستارى مەن دوستارى اعىلىپ كەلىپ الداۋسىراتتى.
سيازبەك ءىنىمىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن سول كەزدەگى دوستار كومەگىن اسا ءبىر ريزاشىلىقپەن ەسكە الادى. ۇستازدارىنا دا ايتار راحمەتى زور. بۇل اۋرۋحانا توسەگىندە تاڭىلىپ جاتقاندا، ۇستازدارى جۋرنالداعى اتىن سىزدىرماي وقۋىن جالعاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاساپتى.
* * *
2008 جىلى ورتا مەكتەپتى ءتامامداعان سيازبەك گرانت ارقىلى قازاقستان-رەسەي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شەت تىلدەر فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. قالانىڭ ءبىر قيىرى قاراوتكەل اۋىلىندا اجەسى مەرۋەرت بايجانوۆانىڭ قولىندا تۇراتىن ستۋدەنت تاڭەرتەڭ وقۋعا اتتانعاندا جول بيلەتىن موينىنا ءىلىپ الىپ تارتادى. اۋىلدان قالاعا قاتىنايتىن اۆتوبۋستىڭ كوندۋكتورلارى قوس قولى جوق جىگىتتى ابدەن تانىپ العان، ءىلتيپات ءبىلدىرىپ كومەك قولىن سوزادى. ال ۋنيۆەرسيتەتكە كەلگەندە اناۋ-مىناۋ جۇمىستارىنا جولداستارى كومەكتەسەدى.
ءسويتىپ ءبىرىنشى كۋرستىڭ تابالدىرىعىن اتتاپ، اپىل-تاپىل وقۋىن جالعاستىرىپ، ەل قاتارلى ءجۇرىپ جاتقان سيازبەككە ءبىر كۇنى اجەسى: «قاراعىم، «قۇداي سالدى، قۇل كوندى» دەپ جۇرە بەرمە، ەڭسەڭدى كوتەر، ەل سياقتى سەن دە ءبىر بيىكتەن كورىنۋگە حاقىڭ بار. كەشە گازەتتەن وقىدىم، قالادا «قايسار» اتتى سپورت كلۋبى بار ەكەن. سول كلۋب مۇگەدەك جانداردى سپورتقا باۋليتىن كورىنەدى، سولارعا حابارلاسساق قايتەدى؟»، دەيدى.
بۇل پىكىر العاشىندا بالانىڭ كوڭىلىنە ونشا قابىسا قويمايدى. ويتكەنى ساباق اۋىر، ونىڭ سىرتىندا قوس قولى بىردەي جوق ادامنان قانداي سپورتشى شىقپاق... بالا كۇنگى بالۋان بولۋ ارمانى سانادان وشكەلى قاشان... ودان دا ساباعىمدى جوندەپ وقىمايمىن با؟
ارادا ەكى-ءۇش اي وتەدى. اجەسى باياعى اۋەنگە قايتا باسادى. قالجىراعان جىلدارى باسىن سۇيەگەن، تارىققاندا دەمەۋ بولعان اجەسىنىڭ ءسوزىن ەكىنشى رەت جەرگە تاستاۋ ۇيات. ءسويتىپ سيازبەك جوعارىداعى كلۋبقا بارىپ، مۇگەدەك ادامداردى سۋدا جۇزۋگە ۇيرەتەتىن ۆلاديمير زاگورودنىي دەيتىن باپكەرگە جولىعادى.
ماسساعان! باسقاسى باسقا، سۋعا قالاي جۇزبەك؟ قىسقاسى، ءجۇزۋ قولىمنان كەلمەيدى دەپ وي تۇيگەن سيازبەك اينالىپ كەتە بەردى.
بىراق قولى بولماسا دا، دەنەسى تۇلعالى، بارلىق جاعىنان سپورتقا بەيىم جىگىتتى باپكەر زاگورودنىي ءبىردەن اڭعارادى. اينالىپ كەتىپ بارا جاتقان سىرىقتاي قازاققا ۇزاق قاراپتى. ارادا اپتا وتكەندە سيازبەكتى باپكەردىڭ ءوزى ۋنيۆەرسيتەتكە ىزدەپ كەلدى. سيازبەك بولسا باس شايقادى. زاگورودنىي دا كەلۋدەن جالىقپايدى. اقىرى جاس جىگىتتى باسسەيننىڭ جيەگىنە جەتكىزەدى.
زاگورودنىي: «قورىقپاي سۋعا سەكىر، باتىپ بارا جاتساڭ قۇتقارىپ الام... كانە، باتىرىم، سەنەن بىردەڭە شىعادى، كەتتىك». سيازبەك سۋعا سەكىردى. باتىپ بارادى. سىبانىپ دايىن تۇرعان باپكەرى مەن تۋعان ءىنىسى ءالي سۋدان سۋىرىپ الىپ شىقتى.
قايتا سەكىردى تاعى باتىپ كەتتى. باياعى ءالي اڭدىپ تۇرىپ قۇتقارادى. ءبىر اپتا دەگەندە سۋعا باتپايتىن كۇيگە جەتتى. ءبىر ايدىڭ ىشىندە تەك اياقپەن ءجۇزۋدى ۇيرەندى.
– باسىندا وتە قيىن بولدى، – دەپ ەسكە الادى سيازبەك: «جاتتىقتىرۋشىم مەنى ۇيرەتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ قوس قولىن بايلاپ تاستاپ ءجۇزىپ كورىپ، ودان كەيىن اقىل-كەڭەس ايتاتىن».
سيازبەكتىڭ ىنتا-ىقىلاسى مەن تاباندىلىعىنا كوزى جەتكەن باپكەرى: «ەگەر وسى ەكپىننەن قايتپاساڭ، جارتى جىلدىڭ ىشىندە جارىسقا شىعۋعا دايىن بولاسىڭ. ەندى بۇدان بىلاي اراقاشىقتىقتى مەجەلەپ ءجۇزۋدى ۇيرەنەمىز. ىسكە ءسات، كەتتىك!» دەيدى.
راسىندا جارتى جىلعا جەتپەي سيازبەك قۇر اتتاي قۇلپىرىپ شىعا كەلدى. بوس ۋاقىت جوق. توككەن تەردىڭ وتەۋى تەگىن كەتپەيدى دەگەندەي، سۋعا تۇنشىعىپ جۇرگەن سيازبەك ءۇش-ءتورت ايدىڭ ىشىندە سىلاڭ جۇزگىش بولىپ ۇلگەرەدى. بۇل دا قۇدايدىڭ بەرگەن نىعمەتى. سونگەن ءۇمىت قايتا ويانادى. ءتىپتى جازعى دەمالىستا باسسەينگە كۇنىنە ەكى رەت بارىپ، 2،5 ساعاتتان دايىندالاتىن تارتىپكە كوشەدى.
* * *
باپكەرى سيازبەكتى ءتورت ايدان سوڭ ياعني، 2009 جىلدىڭ 26 ناۋرىزىندا الماتىدا وتكەن مۇگەدەك سپورتشىلار تۋرنيرىنە الىپ بارادى. وسى جارىستا 50، 100، 200 مەتر قاشىقتىققا ءجۇزىپ ونەر كورسەتكەن جىگىت ءۇش قولا مەدالعا قول جەتكىزدى. وسىلاي جۇزۋدەن العاشقى جۇلدەسىن العان جاس 2008 جىلدىڭ جازىندا تارازدا وتكەن تاعى ءبىر جارىستان 50 مەترگە جۇزۋدەن ءبىرىنشى ورىن، 100 مەترگە ارقامەن جۇزۋدەن ەكىنشى ورىن، 100 مەترگە ەركىن جۇزۋدەن ءۇشىنشى ورىن الادى.
ارادا توعىز اي وتكەن سوڭ، باپكەرى سيازبەكتى توكيو قالاسىندا جالاۋىن كوتەرگەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى پارا ازيا ويىندارىنا الىپ باردى. بۇل 2009 جىلدىڭ قىركۇيەك ايى. جارىسقا 26 مەملەكەتتىڭ مۇگەدەك سپورتشىلارى كەلىپ قاتىسىپتى. مارتەبەلى دودادان سيازبەك 4 مەدال (2 كۇمىس، 2 قولا) ولجالاپ ەلىمىزگە زور تابىسپەن ورالدى. ءبىرىنشى ورىندى جەڭىپ العان قىتايلىق جىگىت 17 جىل جاتتىققان ەكەن.
ءسويتىپ ويلاماعان جەردەن جارىمجان جۇزگىش 2009 جىلدىڭ ەڭ ۇزدىك سپورتشىسى اتانىپ، ەرەكشە ەڭبەگىمەن تانىلعان تۇلعالارعا بەرىلەتىن «التىن ادام» سىيلىعىنا يە بولادى. «جاپوندىقتار ەكى قولى يىعىنان جوق مەنىڭ جارىسقا قاتىساتىنىمدى كورگەندە قاتتى تاڭداندى، سەبەبى ونداي سپورتشى تەك مەن عانا ەدىم»، دەيدى سيازبەك.
وسىلاي باستالعان سپورتشىنىڭ جەڭىس جولى جالعاستى. 2010 جىلى براتيسلاۆادا وتكەن حالىقارالىق جارىستا توپ جارسا، 2014 جىلى ەرەسەكتەر اراسىندا ۇيىمداستىرىلعان پارا ازيا ويىندارىندا جۇزۋدەن قولا جۇلدەگە قول جەتكىزدى. 2015 سوچيدە وتكەن IWAS دۇنيەجۇزىلىك ويىندارىندا 100 مەترگە ەركىن جۇزۋدەن قولا، 50 مەترگە باتتەرفلياي ادىسىمەن جۇزۋدەن كۇمىس مەدالعا يە بولدى. وسىلاي ەسەلەنگەن جەڭىس جولى 2016 جىلى برازيليادا وتكەن چەمپيوناتتا كۇمىس جانە قولا جۇلدەنىڭ يەسى اتاندىرسا، 2018 جىلى نەمىس جەرىندە جالاۋ كوتەرگەن اۋقىمدى تۋرنيردە 50 مەترگە ارقامەن جۇزۋدەن الەمدى اۋزىنا قاراتىپ، التىننان القا تاقتى. ال وتكەن جىلى يندونەزيانىڭ دجاكارتا قالاسىندا ۇيىمداستىرىلعان ءىىى پارا ازيا ويىندارىندا س.داليەۆ S5 كاتەگورياسىنداعى سپورتشىلار اراسىندا 50 مەترگە باتتەرفلياي ادىسىمەن جۇزۋدەن جەڭىمپاز اتاندى.
* * *
وسىلاي تاعدىر سىناعىن جەڭگەن جىگىت قازىر مۇگەدەك سپورتشىلاردان جاساقتالعان ەلىمىز قۇراماسىنىڭ بەلدى مۇشەسى. ەشكىمنىڭ كومەگىنسىز ينتەرنەتتى تولىق يگەرگەن. باشپايلارىن پايدالانى، كلاۆياتۋراداعى ارىپتەردى تەرىپ جازا الادى. كيىمىن الدەقاشان ءوزى كيىپ-شەشىپ ۇيرەنگەن. ۇيلەنگەن. ەكى بالاسى بار. ق ۇلىنشاقتارى قۇلدىراڭداپ ەل قاتارلى ءوسىپ جاتىر. قۇداي بۇيىرتسا، الداعى ماۋسىم ايىندا بەرلين قالاسىندا وتەتىن ليتسەنزيالىق تۋرنيرگە اتتانباق. ەگەر وسى جارىستان تيەسىلى ۇپايعا قول جەتكىزگەن جاعدايدا باۋىرىمىزعا الەم چەمپيوناتىنا باراتىن قاقپانىڭ قۇلپى اشىلماق.
قازاقستان • كەشە
ورتالىق جانە وڭتۇستىك ازيا ينتەگراتسياسى ەۋروپاعا جول اشادى
ەكونوميكا • كەشە
ايماقتار • كەشە
قۋاتتى ءوڭىر – مەملەكەت دامۋىنىڭ كەپىلى
ايماقتار • كەشە
ايماقتار • كەشە
ايماقتار • كەشە
كادرلاردى قانشالىقتى باعالاپ ءجۇرمىز؟
قوعام • كەشە
اۋتيزم سىرقاتى بار بالالارعا ەرەكشە كۇتىم قاجەت
قوعام • كەشە
قوعام • كەشە
ءبىلىم • كەشە
ەسىرتكى ساۋداگەرلەرى ەسىرىپ بارادى
قوعام • كەشە
قازاقستان • كەشە
قوعام • كەشە
قوعام • كەشە
ادەبيەت • كەشە
ادەبيەت • كەشە
ادەبيەت • كەشە
ساقتاندىرۋ نارىعىندا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
قارجى • كەشە
ايماقتار • كەشە
ايماقتار • كەشە
تانىم • كەشە
ونەر • كەشە
بەس وڭىردە داۋىلدى ەسكەرتۋ جاريالاندى
اۋا رايى • كەشە
الماتىدا 200 ملن تەڭگە ۇرلاعان شەنەۋنىك سوتتالدى
ايماقتار • كەشە
قازاقستانعا قانشا شەتەلدىك تۋريست كەلدى؟
تۋريزم • كەشە
ەرلان قياسوۆ جاڭا قىزمەتكە تاعايىندالدى
تاعايىنداۋ • كەشە
ءبىلىم • كەشە
جايىق وزەنىنە باتىپ كەتكەن بالانىڭ دەنەسى تابىلدى
قوعام • كەشە
سەرىك جۇمانعارين ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترىنىڭ مىندەتىن اتقارادى
تاعايىنداۋ • كەشە
باقىت سۇلتانوۆ قىزمەتىنەن بوساتىلدى
قازاقستان • كەشە
پرەزيدەنت قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگىنىڭ توراعاسىن قابىلدادى
پرەزيدەنت • كەشە
اتىراۋدا نان قالدىقتارىنا ارنالعان ارنايى كونتەينەرلەر ورناتىلدى
ايماقتار • كەشە
قوياندى سۋ قويماسى اۋماعىنان 19 توننا قوقىس شىعارىلدى
ەلوردا • كەشە
تۇركىستاندا زاڭسىز الكوگول ونىمدەرىن وندىرەتىن 3 تسەح انىقتالدى
ايماقتار • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار