كورشى بالاقايلارمەن تانىستىعىمىز قاي كىرەبەرىستەن (پودەزد) ەكەنىمىزدى سۇراۋدان باستالادى. سونداي سۇراقتان كەيىن ويىن بالالارىنىڭ ءبىرى بىزبەن ءبىر كىرەبەرىستە, ءبىر قاباتتا تۇراتىنىن بىلدىك. ءوزىنىڭ جاسىن 11-دە دەگەن قىز: «بىلەسىز بە, بىزدەگى پالەنىنشى پاتەردە ەشكىم تۇرمايدى عوي. اتامنان سول پاتەردى ماعان ساتىپ اپەرۋىن سۇرايمىن. ويتكەنى جەكە تۇرعىم كەلەدى», دەدى. وسى كەزدە بالاسىنىڭ ءبىر اۋىز سوزىنەن كەيىن ۇلكەن ءۇي سالۋدى باستاعان, جاقىندا عانا قىمبات شاتىرىن كرەديت الىپ جاپقان 4 بالالى تانىسىمىز ەسكە ءتۇستى. الگى تانىسىمىزدىڭ پىسىقتاۋ ەكىنشى بالاسى باقۋاتتى تۇراتىن تۋىسىنىڭ ۇيىنەن كەلگەن سوڭ, اكە-شەشەسىنە «تۇگەنشە اعانىڭ ءۇيى كۇشتى, ادەمى, ءبىزدىڭ ءۇي جامان, بۇل ۇيدە تۇرعىم كەلمەيدى», دەگەن. قازىرگى تۇراتىن اكەدەن قالعان قاراشاڭىراعى – جوندەۋى ءسال ەسكىرگەن دەمەسەڭىز, بىرازىمىزعا ارمان ءۇي. بىراق تالاپشىل بالاسىنىڭ ءسوزى سەبەپ بولىپ تىراشتانىپ جاتىر.
ارينە, جاقسىلىققا ۇمتىلعان جاقسى. وعان قوسا قارىس جەردى دە ۇرپاعىنا قالسىن دەپ جاۋعا كەۋدەسىن توسقان قازاقپىز عوي. اتا-انانىڭ ءبارى بالانىڭ سۇراعانىن تاۋىپ بەرۋگە بارىن سالادى. پەرزەنتىنىڭ قاجەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ – اكە-شەشەنىڭ پارىزى. مۇنى دا جونگە ساناۋعا بولار. جوعارىدا ايتىلعان بالالاردىڭ سۇراۋى شىنىمەن دە قاجەتتىلىك پە؟
وسىلاي ويلانىپ وتىرعاندا ءبىر كىشكەنتاي قىز «ەرنىڭىزدى بوياپ بەرەيىن بە؟» دەپ ويىمدى ءبولىپ جىبەردى. بويانۋ قىزمەتىن ۇسىنىپ تۇرعان قالاقتاي قىز نەبارى 9 جاستا بولسا دا, الدىنا نەشە ءتۇرلى زاتتارىن شىعارىپ, ساتىپ وتىر ەكەن. «قالاساڭىز كوزىڭىزدى دە بوياپ بەرە الامىن. ال مىناۋ براسلەت 100 تەڭگە, مىناۋ شاشقىستىرعىش 50 تەڭگە تۇرادى. كوزىڭىزدى نەمەسە ەرنىڭىزدى ءبىر رەت بوياتىپ الۋ 10 تەڭگە بولادى. بۇل – مەنىڭ بيزنەسىم», دەيدى. وسى وتىرعاندا 130 تەڭگە تاپقانىن ايتىپ قويادى. ءيا, جاي وتىرماي, ءبىر بولكە نانىن تاۋىپتى.
ءزاۋلىم ءۇي, بولەك پاتەر سۇراعان بالالار اتا-اناسىنان تالاپ ەتىپ تۇر. ال كەيىنگى كاسىپ اشقان قىز قاجەتسىز زاتتاردى ساتىپ, ءوز قاجەتىن الۋعا تيىنداپ اقشا جيناپ وتىر. وتباسىلىق بيۋدجەت قاي بالانىڭ اتا-اناسىندا ازاياتىنى كوپ وقىرمانعا تۇسىنىكتى بولار. ءيا, نارىق زامانىندا بالاعا ءوز قاجەتى ءۇشىن ەڭبەكتەنۋگە, تابىس تابۋ ءۇشىن بويداعى قابىلەتىن ساتۋعا ۇيرەتۋ جاڭا زاماننىڭ تالابىنا اينالىپ بارا جاتقانداي. ويتكەنى ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءار ادام ءوز نانىن ءوزى تاۋىپ جەۋگە داعدىلانعانى دۇرىس. بىراق ءبارىن اتا-اجەسى مەن اكە-شەشەسىنە الدىراتىن بالا بۇل داعدىنى كەرەك قىلا ما؟ دايىن دۇنيەنىڭ, ءوزى كەلگەن قىمبات زاتتىڭ دا قاتتى قۇندى بولا قويمايتىنى بار ەمەس پە؟ ءبىز وسى بالانىڭ بار قاجەتىن وتەيمىز دەپ ءجۇرىپ, ونىڭ ءوز قالاۋىنا ءوزى جەتەتىن جولدى جاۋىپ جۇرگەن جوقپىز با؟
جاقىندا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى تامارا دۇيسەنوۆا 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىن بىتىرگەن 30 مىڭنان اسا تۇلەك, ياعني ءاربىر بەسىنشى ءبىتىرۋشى ەڭبەك نارىعىندا سۇرانىسقا يە بولماي قالعانىن ايتتى. ءوز ماماندىعىمەن تۇراقتى جۇمىس تاپپاعاندار كوبىنە تاماق نەمەسە تاۋار جەتكىزۋشى, تاكسي جۇرگىزۋشى بولىپ ءجۇر. بىراق سول تاباقتاي ديپلومى بار تاسۋشى مەن جۇرگىزۋشىنى وقىتۋعا, وعان جوعارى ءبىلىم بەرۋگە مەملەكەت 4 جىل بويى قارجى ءبولىپ, بارىمىزگە ورتاق بيۋدجەتتەن شىعىن شىعاردى عوي. مۇنداي ۇلكەن قاتەلىككە نە سەبەپ؟ دايىن دۇنيەگە يە بولىپ ۇيرەنگەن بالا كەيىن از ۇپايمەن, اسا ءبىر تالاسسىز العان گرانتتىڭ قادىرىن بىلمەيتىندەردىڭ قاتارىن كوبەيتپەسىنە كىم كەپىل؟ ال باستاۋىش سىنىبىنان-اق ەڭبەگىن ساتقان كورشى قىز مەكتەپ بىتىرەمىن دەگەنشە قاي سالادا ءوزىنىڭ قابىلەتىن قىمباتقا ساتا الاتىنىن ءبىلىپ, سول باعىتتا كاسىبي ءبىلىم الۋعا بەت بۇرىپ, شىنىمەن دە ءوزى ەڭبەك ەتىپ, نانىن جەيتىن ماماندىقتى تاڭداۋى بەك مۇمكىن.
ەلىمىزدەگى مەكتەپتەردە كاسىپتىك باعدار بەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. بۇل باعىتتا ارنايى ءارى مىندەتتى ءپان ەنگىزىلۋىن ايتىپ كەلە جاتقاندار بار. بىراق قۇر لەكتسيا وقۋشىعا ءوزىنىڭ ومىرلىك ماماندىعىن تاڭداۋعا كومەكتەسە المايدى. سول سەبەپتى بالالارعا 8-9 سىنىپتان باستاپ ءوزىنىڭ جانە اتا-اناسىنىڭ قالاۋىنا قاراي جازعى كانيكۋلدا ءتۇرلى سالادا از بولسا دا اقىسى تولەنەتىن, زاڭدى, ساعاتى شەكتەۋلى جۇمىسقا پراكتيكانت بولۋعا مۇمكىندىك بەرۋىمىز كەرەك سەكىلدى. ويتكەنى ماماندىقتار پراكتيكادا لەكتسياداعىدان مۇلدەم بولەك بولاتىنى بەلگىلى. 3 اي جازعى دەمالىستا 2-3 ءتۇرلى جۇمىستى ىستەپ كورسە, قاراپ, ۇستاپ, ءبىلىپ, ورىنداپ, ءوزىن سول سالادا ەلەستەتىپ بارىپ تاڭداسا, گرانت تا, قولداعى بار ديپلوم دا قادىرلى بولار ما ەدى. بۇل مەكتەپتەردەگى تاربيە ءىسىنىڭ ءبىر تارماعىنا ەنگىزىلسە قۇبا-قۇپ. سەبەبى ەڭبەككە باۋلۋدىڭ ءوزى – تاربيە. ەڭبەكقور ۇلت قالىپتاستىرۋعا قادام باسقان ءبىز سياقتى دامۋشى مەملەكەتكە ءوز ماماندىعىمەن تابىستى ەڭبەك ەتەتىن لەك كەرەك-اق.
