بولاشاعى بار ماماندىق
بيىلعى وقۋ جىلى دا اياقتالىپ قالدى. ورتا مەكتەپ بىتىرگەن تالاپكەردىڭ «قاي قالاعا وقۋعا بارامىن, قاي ماماندىقتى تاڭدايمىن؟» دەپ ون ويلانىپ, توعىز تولعاناتىن شاعى. ارينە, ماماندىق كوپ, الايدا بۇگىندە ەڭ قاجەتتى ماماندىق ورمان شارۋاشىلىعى سالاسىنا قاجەتتى ماماندىق دەسەك, قاتەلەسپەيمىز.
قازاقستاننىڭ جەرى كەڭ دە ورمانى از ەكەنى بەلگىلى. سوندىقتان بولسا كەرەك, اتا-بابالارىمىز ورماننىڭ قادىرىن جاقسى بىلگەن. وعان: «ورمان – جەر ساۋلەتى», «دالانىڭ كوركى – اعاش», «ارشا – ورمان اناسى», ء«بىر تال كەسسەڭ, ون تال ەك», «اتادان مال قالعانشا, تال قالسىن» دەپ جالعاسا بەرەتىن وسيەت-ناقىل سوزدەر دالەل.
ءوزىمىز ورمان شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ مامانى بولعان سوڭ, ەلىمىزدىڭ بۇگىنگى ورمان قورىنىڭ كەيپىن كورىپ, قاتتى قىنجىلامىز. جاسىل القاپتى كوبەيتىپ, ونى قورعاۋدى قولىنا الاتىن, ەلىنە, جەرىنە جاناشىرلىق تانىتاتىن ورمان شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ماماندارى جاستار بولسا ەكەن دەيمىز. سوندىقتان تالاپكەرلەردى اتالعان ماماندىقتى تاڭداۋعا شاقىرامىز.
بۇل رەتتە جاستاردىڭ استاناداعى س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ورمان شارۋاشىلىعى, جابايى تابيعات جانە قورشاعان ورتا» فاكۋلتەتىنىڭ «ورمان رەسۋرستارى جانە ورمان شارۋاشىلىعى» ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الۋى اسا ماڭىزدى دەپ بىلەمىز.
ءبىزدىڭ ماماندىققا وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن قازاق توبىنا قالالىق جەردە اتتەستات العان وقۋشىلاردىڭ سەرتيفيكاتتاعى كورسەتكىشى 79 بالل, ال اۋىلدا مەكتەپ بىتىرگەندەردىڭ سەرتيفيكاتتاعى كورسەتكىشى 74 بالل بولسا, گرانتقا وقۋعا تۇسۋگە جەتكىلىكتى. ورىس توبىنا ءتۇسۋ ءۇشىن بۇل كورسەتكىشتەر قالالىق اتتەستاتى بارلارعا – 74 بالل, ال اۋىلدىق اتتەستاتى بارلارعا – 70 بالل.
نەگىزگى پاندەر مىندەتتى تۇردە: گەوگرافيا مەن بيولوگيا. وعان قوسا, ماتەماتيكا, تاريح جانە ءتىل پاندەرىنەن تەست ەمتيحانى تاپسىرىلادى. سەرتيفيكاتتاعى باللدارى بۇل كورسەتكىشتەن تومەن تالاپكەرلەر وقۋدى ءوز قارجىسى ەسەبىنەن تولەپ وقيتىنى تۇسىنىكتى. جاقسى وقىعان ستۋدەنتتەرگە ءبىر جىلدان سوڭ گرانتقا اۋىسۋعا مۇمكىندىك بار ەكەنىن دە اتاپ ايتقىمىز كەلەدى.
گرانت بويىنشا وقۋعا تۇسكەن ستۋدەنتتەر شاكىرتاقىمەن جانە جاتاقحانامەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
تالعات ابجانوۆ,
PhD
استانا
مۋزەي قىزمەتىنە ريزامىز
تۇركىستان وبلىسىنىڭ وتىرار اۋدانىنداعى قازىرگى ءشامشى اۋىلىندا اتاقتى كومپوزيتورعا ارنالعان مۋزەيدىڭ اشىلعانىنا ەكى جىل بولىپتى. «قازاق ءۆالسىنىڭ كورولى» اتانعان ءشامشى قالداياقوۆ تۋىپ-وسكەن اۋىلعا ونىڭ ەسىمىنىڭ بەرىلۋىن زاڭدىلىق دەپ قابىلدادىق. ال مۋزەي ءانىن بارشا جۇرت ءسۇيىپ تىڭدايتىن سازگەردىڭ كوزىن كورگەن, ونىڭ ومىرىنە قانىق ازاماتتار ەستەلىگىن ەسەپكە الا وتىرىپ سالىنىپتى.
ء«شامشى قالداياقوۆتىڭ تۋىپ-وسكەن ءۇيى قايتا قالپىنا كەلتىرىلىپ, مۋزەيگە اينالدى. ىشىندە ءوزى مەن وتباسىنا تيەسىلى جۇزدەن اسا دۇنيە قويىلعان», دەيدى مۋزەيدىڭ مەڭگەرۋشىسى سەرىك ولجاتاەۆ. مۋزەي ء«شامشى ساياباقتىڭ» ىشىندە ورنالاسقان ەكەن. وبلىستىق بيۋدجەتتەن قاراجات ءبولىنىپ, اتامىزدىڭ 90 جىلدىعىنا وراي ەسكەرتكىش ورناتىلىپتى.
مۋزەيدەن كومپوزيتوردىڭ ءوزى قولدانعان بۇيىمدارىن, اۋەن شىعارۋعا جاردەمدەسكەن مۋزىكالىق اسپابى – ماندوليناسى سەكىلدى قۇندى جادىگەرلەردى قىزىعا تاماشالادىق. كومپوزيتوردىڭ باسىنان تاستاماي كيىپ جۇرەتىن قاراكول تەرىسىنەن تىگىلگەن باس كيىمىن مۋزەيگە ءشامشىنىڭ تۋىسى اباي بالاجانوۆ, ال بايان مۋزىكالىق اسپابىن ءشامشىنىڭ ءىنىسى قادىر قالداياقوۆ تابىس ەتىپتى.
جادىگەرلەرگە قاراپ, ءشامشىنىڭ اكەسى ءاناپيانىڭ زەرگەر زاتتار ۇستاسى بولعانىن بىلدىك. اياعىندا ۇلكەن قالى بولعاندىقتان, ەل «قالداياق» دەپ اتاپ كەتكەن ول بالا كەزىندە وڭتۇستىككە اتى ءماشھۇر ءشادى اقىننان وقىپ, ءبىلىم السا كەرەك.
ءشامشى مۇراسىن كۇتىپ-ۇستاۋ ءۇشىن مەكەمەدە وبلىستىق مۋزەيدىڭ فيليالى رەتىندە ارنايى 2 مامان جۇمىس ىستەيدى. كەلگەن تۋريستەر مەن قوناقتارعا ايتارلىقتاي جوعارى دەڭگەيدە قىزمەت كورسەتىلەدى. سونداي-اق ءشامشى ساياباعىنا كۇتىم جاساۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنان بىرنەشە جۇمىسشى ءبولىنىپتى.
ء ار قازاقتىڭ جۇرەگىنەن بەرىك ورىن العان ءشامشى اندەرى ءالى تالاي ۇرپاقتى رۋحاني سۋسىنداتاتىنى ءسوزسىز.
رۋسلان حامزا,
جۋرناليست
اتىراۋ – وتىرار – اتىراۋ
ءار اتا-انا وقيتىن ەڭبەك
جاقىندا سەرىك ءابدىرايىم ۇلىنىڭ «ماحاببات پەن مانساپ» اتتى كىتابى قولىما ءتۇستى. عاشىقتار تۋرالى وقىماعالى ءبىراز بولدى دەپ ىشتەي ءمازبىن. الايدا كىتاپ ءتۇرلى شەتەل اۆتورلارىنىڭ «ەڭ, ەڭ» دەگەن اڭگىمەلەرىنىڭ اۋدارماسى ەكەن.
شەتەل اۆتورلارىنىڭ اڭگىمەلەرىن نەلىكتەن ماقتادى دەيتىن شىعارسىز. سەرىك ءابدىرايىم ۇلىنىڭ تۇرىك جازۋشىسى ءازيز نەسيننەن اۋدارعان «كۇلەسىڭ بە, جىلايسىڭ با؟» اتتى اڭگىمەسى بىردەن كوزىمە ءتۇسىپ, وقىپ شىقتىم. اڭگىمەدەگى وقيعا اتا-انالار جينالىسىنداعى ولاردىڭ شاعىمدارىمەن ءوربيدى. ال ءسىز اتا-انا رەتىندە جينالىسقا بارساڭىز, قانداي ماسەلە كوتەرىپ, ۇستازدارمەن نە جايىندا اقىلداسار ەدىڭىز؟
وتباسىنداعى ۇرىس-كەرىس بالانىڭ پسيحيكاسىنا قاتتى اسەر ەتەتىنى بەلگىلى. بالا ءۇشىن اتا-انا مەيىرىمى – ءبىر-ءبىرىن الماستىرا المايتىن ۇلكەن ماحاببات. وكىنىشكە قاراي, كوپ وتباسىلارىندا بالامەن سويلەسۋدىڭ سوڭى ۇرىسقا اينالىپ كەتەدى. مەنىڭشە, قاتالدىق پەن تۇسىنىستىك تەڭ جۇرۋگە ءتيىس. وزگەلەردىڭ دە وسىلاي ويلايتىنى كۇمانسىز.
كىتاپتاعى اڭگىمەلەردە بولاشاق ومىردە كادەگە جاراتارلىق ءبىراز تۇجىرىم بار ەكەن. ال وسىنداي كەرەك دۇنيەنى بىزگە اۋدارىپ جەتكىزگەن مارقۇم جازۋشى سەرىك ءابدىرايىم ۇلىنا راحمەتتەن باسقا ايتارىمىز جوق. ادەبيەت الەمىندە اڭگىمە دەگەن وتە كوپ قوي, بىراق وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن ايتارى بار اڭگىمەلەردى اۋدارىپ, كىتاپ ەتىپ شىعارۋ – عيبراتتى ءىس. بولاشاقتا اتا-انا دا بولاتىنىمىزدى ەسكەرسەك, تاعىلىمى مول, بەرەرى كوپ وسى اۋدارما كىتاپتى ءار اتا-انامەن قاتار, جاس بۋىن وكىلدەرى دە وقىعانى ابزال.
اياۋلىم قورعانباي,
ءال-فارابي اتىنداعى
قازۇۋ 3-كۋرس ستۋدەنتى
الماتى
