اڭىز بويىنشا بۇل شىعارما «الپىس ەكى اقجەلەڭ» اتتى كۇي كەرۋەنىنىڭ كوش باسشىسى, نەگىزگى كۇيى بولىپ سانالادى. سوندىقتان بۇل كۇيدى دومبىراشىلار كەيدە «كۇي باسى» نەمەسە «كوش باسشى» دەپ تە تارتادى. «الپىس ەكى اقجەلەڭنىڭ» كىرىسپەسى ىسپەتتى بولعاندىقتان وسى تسيكلدەگى كۇيلەرگە ءتان ورتاق قاسيەتتەر, ستيل جانە قاعىس ەرەكشەلىكتەرى «كۇي شاقىرعىشتىڭ» جەلىسىنەن انىق اڭعارىلادى. «كۇي شاقىرعىشتى» دۇرىس تارتا بىلمەيتىن دومبىراشى «اقجەلەڭنىڭ» كەلەسى كۇيلەرىن دە ورىنداي المايدى.
حالىق ۇعىمىندا «اقجەلەڭ» - اق جارقىن, كورىكتى, ادەمى, جايدارى دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. سول سەبەپتى دە «اقجەلەڭ» كۇيلەرى كوبىنە ايەل بەينەلەرىنە ارنالعان. بۇل كۇيلەردىڭ «الپىس ەكى اقجەلەڭ» دەپ اتالۋ سەبەبى نە؟ قازاق حالقىندا ادامنىڭ بويىندا الپىس ەكى قان تامىرى بولادى دەگەن ۇعىم بار. «الپىس ەكى تامىرى ءيىپ كەتتى» دەگەن ءسوز سودان قالسا كەرەك. ادامنىڭ الپىس ەكى تامىرىن تولقىتاتىن كوڭىلدى, سەرگەك اۋەندى, اسەم سازدى بۇل كۇيلەردى حالىق «الپىس ەكى تامىرلى اقجەلەڭ» نەمەسە «الپىس ەكى سالالى اقجەلەڭ» دەپ تە اتاعان.
قازانعاپ «كۇي شاقىرعىش اقجەلەڭنىڭ» اسا قىزعىلىقتى ءتۇرىن العاش رەت كۇي تارتىسىندا ورىنداپ, باس جۇلدەگە يە بولعان. قازانعاپتىڭ ورىنداۋىنداعى بۇل كۇي سازىنىڭ نازىك يىرىمدەرىمەن, ويناۋ تەحنيكاسىنىڭ كۇردەلىلىگىمەن جانە كۇيدىڭ اياعىنا قورتىندى ءبولىم ەنگىزىلۋىمەن ەرەكشەلەنگەن.
ايتۋشىلار: باقىت باسىعاراەۆ, ىسقاق رايىمبەرگەنوۆ.
ەدىل باسىعاراەۆتىڭ «تولقىندا» كىتابىنان
