پروباتسيالىق باقىلاۋ – ءتارتىپ امالى

وسى ماسەلەگە وراي جۋىردا الماتى قالا­لىق جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى جيىن وتكىزىپ, ازىرگە بۇرىنعى سوتتالعان 40 شاقتى ادامدى جۇ­مىسقا ورنالاستىرۋدى كوزدەپ وتىرعانىن جەت­كىزگەن-ءدى.

الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ حالىقتى جۇ­­مىسپەن قامتۋ ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىن­باسارى ادىلەت جاڭاباەۆ بۇرىن سوتتال­عان­داردى بەيىمدەۋ مەن جۇمىسقا ورنالاس­تى­رۋ قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتا كەلە: «اكىمدىك جىل سايىن حالىقتىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىن جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ءۇشىن كۆوتا بولەدى, سونىڭ ىشىندە بۇرىن سوتتالعاندار دا بار. بيىل الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ 2022 جىلى 17 قاراشاداعى №4/607 قاۋلىسىنا سايكەس, پروباتسيا ەسەبىندە تۇرعان ادامداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا كۆوتا بولىنگەن ۇيىمداردىڭ تىزىمىنە 11 ۇيىم ەندى», دەدى.

ناقتى ايتقاندا, پروباتسيا قىزمەتىنىڭ ەسەبىندە تۇرعان 41 ادام مەن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىنان بوساتىلعان 10 ادامدى جۇمىسپەن قامتۋ جوسپارلانىپ جاتقان جايى بار. قازىرگى كۇنگە دەيىن پروباتسيا قىزمەتىنىڭ ەسەبىندە تۇرعان تۇلعالاردىڭ اراسىنان 36 ادام جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا جۇگىنگەن. سولاردىڭ ىشىنەن 11 ادام جۇمىسقا ورنالاستىرىلىپتى. جۇمىس ىزدەۋشى رەتىندە تىركەلۋدەن باس تارتقاندار بار بولسا, ولاردىڭ سانى – 6 ادام. سول سياقتى 17 ادام ۇسىنىلعان جۇمىسقا كەلىسەتىنى نەمەسە باس تارتاتىنى تۋرالى ۋاقتىلى حاباردار ەتپەگەنى ءۇشىن ەسەپتەن شىعارىلعان. وعان قوسا بىرەن-ساران بولسا دا وسى رەسمي مەكەمەگە جۇمىسسىز رەتىندە ەسەپكە تۇرۋعا ۇمتىلعاندارى, جۇمىس ىزدەگەندەرى تابىلادى.

«اتالعان ساناتتاعى تۇرعىندارمەن جۇمىس اۋداندىق پروباتسيا قىزمەتىمەن تىعىز باي­لا­نىستا جۇرگىزىلەدى. جۇمىسپەن قامتۋ ورتا­لىعى مەن پروباتسيا قىزمەتىنىڭ ءوزارا ارە­كەت­تە­سۋ الگوريتمى – كەلىسىلگەن كەزدەسۋلەر وتكىزۋ تاجىريبەدە بار», دەيدى سپيكەر.

ءوز كەزەگىندە ادىلەت مايورى شىنار قۇل­جا­نوۆا 3 مىڭنان اسا سوتتالعان ادام ەسەپ­كە الىنعانىن, ونىڭ ىشىندە 400-گە جۋىعى ايەل­دەر ەكەنىن ايتادى.

ماسەلەن, الماتى قالالىق قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى دەپارتامەنتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى وسى ادامداردىڭ بارلىعىمەن جەكە اڭگىمە جۇرگىزەدى, ولارعا جۇمىس قاجەت پە, سونى انىقتاي وتىرىپ, جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ارقىلى ولارعا لايىقتى جۇمىس ىزدەيدى. ولار جانارماي قۇيۋ بەكەتى, ناۋبايحانا, ەكس­پە­دي­تور­لىق, كولل-ورتالىقتار, جۇك تيەۋ­شى, اۋلا سىپىرۋشى, تىگىنشىلىك سياقتى جۇمىس ورىندارىن قاراستىرادى. ورتاشا جالاقى 100-150 مىڭ تەڭگەنىڭ ارالىعىندا بولسا, كەيدە 200 مىڭ تەڭگەگە دەيىن تابىس تاباتىندارى بار.

«سوتتالعانداردىڭ 61%-دان استامى – جۇ­مىس­پەن قامتىلعان, 32%-ى – وزىنە-ءوزى جۇ­مىس تاپقاندار, 5,8%-ى – ستۋدەنتتەر, مۇگە­دەك­­تىگى مەن اتا-اناسىنىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى دەمالىستا جۇرگەندەر, 0,2%-ى – جۇمىسقا ور­نالاسقىسى كەلەتىندەر مەن جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا جولداما العاندار», دەيدى ش.قۇلجانوۆا.

قۇزىرلى مەكەمەلەردىڭ وكىلدەرى جۋرنا­ليس­تەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ, جازاسى قوعامنان وقشاۋلانبايتىن سوت­تالعاندارعا تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا اي سايىن تەكسەرۋ جۇرگىزەتىنىن ايتتى. دە­پار­تامەنت قىزمەتكەرلەرى الداعى ۋاقىتتا پرو­با­تسيالىق باقىلاۋدا تۇرعاندار وزدەرىنىڭ بار ەكەنىن بىلدىرۋگە كەلگەن كەزدە ۇيالى تەلە­فونعا تۇسىرە وتىرىپ, ەسەپ بەرۋشىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرىن جازىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بەينەتىركەگىشتەر بولادى دەپ جوسپارلاپ وتىر جانە بۇل سوتتالعانداردىڭ بارلىق كەزدە پروباتسيا قىزمەتكەرلەرىنە جىلىشىراي مىنەز كورسەتە بەرمەيتىنىن دە تىركەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە سوتتالعاندار كوبىنەسە نار­كو­لوگيالىق ەسەپتە تۇراتىنىن, ىشىمدىك ىشە­تىنىن, قاڭعىعان ومىرگە بەيىم ەكەنىن ەس­كەر­سەك, پروباتسيا قىزمەتكەرلەرى دە ءتۇرلى قاۋىپ-قاتەرمەن بەتپە-بەت كەلىپ جاتاتىنى ايتىلماي قالعان جوق. بىراق وسىعان قارا­ماس­تان, وفيتسەرلەردىڭ ارقايسىسى ءوز مىندەتىن بۇلجىتپاي ورىنداۋعا ۇمتىلادى.

پروباتسيا قىزمەتىندە باسقا دا وڭدى جاڭا­لىق­تار بار. ماسەلەن, وتكەن جىلدان باستاپ بۇرىن قاعاز جۇزىندە ساقتالىپ كەلگەن جەكە ىستەر ەلەكتروندى فورماتقا كوشىرىلگەن. سو­نى­مەن قاتار سوتتالعانداردى باقىلاۋ ءۇشىن ەلەكتروندى بىلەزىكتەر قولدانىلادى. 2022 جىلى قالادا بىلەزىكپەن جۇرگەندەر سانى 150-گە جۋىقتاعان. ارينە, مۇنداي «باقىلاۋعا» ەسەپتەگىلەردىڭ ءبارى بىردەي تۇسىنىستىكپەن قاراي بەر­مەيدى, بىلەزىكتەردى ءبۇلدىرىپ, قۇتىلۋعا تى­رىس­قان جاعدايلار دا كەزدەسەدى.

«بىلەزىك پروباتسيالىق باقىلاۋدى بۇز­عان نەمەسە قايتا قىلمىس جاساۋعا بەيىم سوت­تال­عان­دارعا تاعىلادى», دەيدى سپيكەر.

ش.قۇلجانوۆا ەلىمىزدىڭ قىلمىستىق جۇ­يە­­سىندە پروباتسيانىڭ سوتقا دەيىنگى, ۇكىم شىعارۋ, پەنيتەنتسيارلىق جانە پوست­پەني­تەنتسيارلىق دەگەن ءتورت ءتۇرى بار ەكەنىن ايتا كەلە: «پروباتسيالىق باقىلاۋداعى سوت­تال­عان­دار ساعات 22.00-دەن 6.00-گە دەيىن بولۋى شارت. بۇل سوت ۇكىمىنە سايكەس ولاردىڭ مىندەتى, تۇندە ولار ۇيدە بولۋعا ءتيىس. تەكسەرۋ كەزىندە سوتتالعان ۇيىندە بولماعان جاعدايدا ودان تۇسىنىكتەمە الىنادى. بىرىنشىدەن, باس بوستاندىعىن شەكتەۋدى باس بوستاندىعىنان ايىرۋمەن اۋىستىرۋ تۋرالى ەسكەرتۋ جاسالادى. ەگەر مۇنداي ادامدار ۇنەمى ۇيىندە بولماسا, جازالاۋ ءتارتىبىن بۇزسا, باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ماسەلەسى دە قارالادى», دەيدى الماتى قالاسى ءىىد پروباتسيا قىزمەتىنىڭ قىزمەتكەرى.

قالاي دەسەك تە, ناقتى ءبىر كاسىپپەن اينالىسۋ, جۇمىسسىز جۇرمەۋ تۇزەلۋگە كومەك­تە­سە­دى, ەڭبەك مۇنداي ادامداردى جاقسى جولعا جە­تەلەيدى.

الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ حالىقتى جۇ­مىس­­پەن قامتۋ ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ادىلەت جاڭاباەۆ سوتتالعانداردى جۇمىسقا الىپ قانا قويماي, جۇمىس بەرۋ­شى­لەر­مەن بىرگە جۇمىس ورنىنداعى كۋرستارعا, سونداي-اق جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءوتىنىشى بو­يىنشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنداعى كۋرستارعا دا جىبەرىلەتىنىن ايتادى. وقۋ 3 ايعا سوزىلادى, وسى ۋاقىت ىشىندە اي سايىن 20 مىڭ تەڭگەدەن جوعارى شاكىرتاقى تولەنەدى, بۇل جاعدايدا جۇمىسقا تۇرۋعا كەپىلدىك بەرىلەدى. ال كۋرستار جۇمىس بەرۋشىنىڭ جۇمىس ورنىندا وتەتىن بولسا, وندا 20 اەك كولەمىندە جالاقى تولەنەدى. الماتىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنداعى بارلىق قىزمەت تەگىن كور­سەتىلەدى, ونلاين رەجىمىندە دە جۇمىسقا الۋعا بولادى.

سونىمەن قاتار سوتتالعاندار 400 اەك كولەمىندە وتەۋسىز جاردەماقى الىپ, ءوز كاسىبىن اشا الادى. دەگەنمەن سوتتال­عان­دار مۇگە­دەك­تىك, اسىراۋشىسىنان ايى­رىل­عان­دىق­تان جاردەماقى الاتىن, 18 جاسقا دەيىنگى مۇگەدەك بالانى تاربيەلەۋشى, ااك الۋشى نەمەسە 4 جانە ودان دا كوپ بالاسى بار ادامدار ساناتىندا بولۋعا ءتيىس.

الماتى