ومىرمەن قوشتاسۋ ءانى

ونەردە شەكارا جوق، موزايكا بەتىندەگى مامىلە سولاي. ءبىز بۇگىن كانادالىق جازۋشى ءھام سىرالعى سازگەر لەونارد كوەننىڭ «Dance Me To the end of Love» شىعارماسى حاقىندا اڭگىمە ايتپاقپىز. ءسىزدىڭ بۇرىنىراق ەستىگەن ءانىڭىز، مۇمكىن توي كەشىندە، مۇمكىن كاباكتا، مۇمكىن سالتاناتتى جيىندا. قايىرا تىڭ­داساڭىز، ۇزاق نوستالگيانىڭ ۋىسىنا تۇسەسىز. قازىر ءبىز وسى ماقالانى جازىپ وتىرعان ءساتتى سۋرەتتەپ وتىرمىز. ءاننىڭ قۇشاعىنان اجىراي الماي، قيالىمىز دا قالىقتاپ بارادى.

عاشىعىڭىزدىڭ بەلىنەن قاپسىرا قىسىپ، شىر كوبەلەك اينالعان بي كەشتەرى ەستەرىڭىز­دە شىعار، ءسىز ءشامشىنىڭ «قايىقتاسىنىڭ» ىرعاعىنا تەربەلسەڭىز، سول كەزەڭدە الەم تەرەزەدەن «Dance Me To the ەnd وf Love» دەپ قول سوعىپ تۇردى. اتاقتى اكتەر ال پاچينو «ايەل جۇپارى» فيلمىندە كوزى كورمەسە دە ءومىرىنىڭ سوڭعى كۇندەرىندە جاس سۇلۋمەن جانارىنا جۇلدىز قونعانداي شىر اينالا بيلەپ، ارمانىنىڭ نۇكتەسىن قويماي ما؟ عاجاپ قوي، سول ءسات!

بۇل تەمبرى بولەك تۋىندى 1984 جىلى ءانشىنىڭ «Various Positions» البومىندا جارىققا شىعىپ، الەمدى ۆالس بيلەۋگە شاقىردى. كومپوزيتسيا ماحاببات تاقىرى­بىن قوز­عاعانىمەن، تۋراسىندا حولوكوست كەزىن­دەگى تەرەزەنشتادت لاگەرى تۋرالى جازىلعان. مۇقيات تىڭداساڭىز، سەزىمى ءۇشىن قۇربان بول­عان جاننىڭ جانايقايى ەستىلەدى. ال نەگىزى شىعارمانىڭ باستاۋىندا ناتسيستەر جاپپاي وتقا ورتەگەن ونەرپازداردىڭ جان ازابى جاتىر. بۇل – ومىرمەن قوشتاسۋ ءانى.

ء«اربىر ءاننىڭ ومىرگە كەلۋى دە ايەلدىڭ تول­عاعى سەكىلدى عاجاپ پەن ازاپتىڭ اراسىندا كۇي كەشەسىز. ءار تۋىندىنىڭ ءوز تراگەدياسى مەن كونسەپتسياسى بار. ول اسەردى الەم نە باسقا كۇش بەرەدى. سوندىقتان جازۋ ۇدەرىسى وتە جۇمباق. بىراق بۇل ءاندى جازۋدا كونتسلاگەرلەردەگى گەتتولاردىڭ انسامبلدەرى جايلى اڭگىمە اسەر ەتتى. ولار دوستارىن پەشتە ورتەپ جاتقاندا دا وينادى. بۇل قورقىنىشتى.

كونتسلاگەردە گەتتو اندەرىنىڭ ءۇش نەگىز­گى ماقساتى بولعان. ءبىرىنشىسى – لاگەرلەردەگى ءومىردى قۇجاتتاۋ، سودان كەيىن شىندىقتان قاشۋ جانە ءداستۇردى ساقتاۋ. ولار شىرقاعان ان­دەر ادامداردىڭ قايعى-قاسىرەتىنىڭ جاڭعى­رىعى عانا ەمەس، كەلەسى كۇننىڭ باستاۋحاتى مەن ەرتەڭگە دەگەن ءۇمىت پەن جىگەردىڭ ءالديى. سول انسامبل شىرقاعان ءاننىڭ بىرىندە «قارا دا تۇر، ءبىز ولاردان امان قالامىز، ءبىز ءالى دە امان قالامىز» دەگەن سوزدەر بار. الىپ ارزۋىنا ءان عانا اراشا بولدى.

تۇتقىنداعى ەۆرەيلەرگە تىرشىلىككە قۇش­تارلىق اۋاداي قاجەت بولدى، ال مۋزىكا اشۋ مەن كەكتى سىرتقا شىعارۋدىڭ باستى قۇرالىنا اينالدى. جازۋشى الينا كەنتوفتىڭ پەساسىندا بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى كونتسەرتكە دايىندالىپ جاتقانى باياندالادى. سوندا ءبىر كىشكەنتاي ەۆرەي تۇتقىننىڭ بالاسى: «مەن ءان ايتا المايمىن... قارنىم اش» دەپ جاتا قالىپ جىلايدى. وعان تاربيەشى: ء«بارىمىز دە اش قۇرساقپىز. سول ءۇشىن ءان ايتۋعا ءتيىسپىز» دەپ جاۋاپ قاتا­دى. شاعىن توپ ءبىر اسپاپپەن گەتتو اندەرىن ورىندادى. اتا-انالارى جالىنعا شارپىلىپ جاتقاندا دا بالالارى ءان ايتتى.

ءاربىر بەسىنشى لاگەردە ناتسيس­تەر مۋزىكانت تۇتقىنداردىڭ توبىن قۇرىپ، ولاردى گاز كامەرالارىنا اپارار الدىندا اسپاپتا ويناۋعا ءماجبۇر ەتتى. انشىلەر جالىنداعان وتقا ءان ايتىپ ورتەندى. سوندىق­تان لاگەردە مۋزىكانتتاردىڭ ءوز-وزىنە قول جۇمساۋ دەڭگەيى باسقا تۇت­قىن­دارعا قاراعاندا جوعارى بولدى. كوپتەگەن مۋزىكانت دوستارى مەن وتباسىنىڭ ولىمىنە شاراسىز كۋا بول­دى. وسۆەنتسيمدە التى وركەستر بولدى، ولاردىڭ ارقايسىسىندا 100-120 مۋزىكانتتان ونەر كورسەتكەن.

كونتسلاگەر تۇتقىنى فانيا فەنە­لون «ۋاقىت ويىنى» ەڭبەگىندە 1944 جىلدىڭ قاڭتارى­نان باستاپ وسۆەنتسيمدەگى ايەلدەر وركەسترىنىڭ قۇرامىندا بولعانىن جازادى. ول ۇنەمى تازا كيىم كيىپ، كۇن سايىن دۋش قابىلداۋعا ءماجبۇر بولعان. بىرنەشە ساعات بويى كوڭىلدى، جەڭىل مارش ورىنداپ، تۇتقىنداردى اجال اپانىنا ءان ايتىپ شى­عارىپ سالعان. پەشتە تىرىدەي جانىپ كەتكەن ەۆرەيلەردىڭ جانازاسىن اۋەزدى اۋەنمەن شى­عارۋعا تۋرا كەلەدى.

ءيا، قالاي بولعاندا دا، بۇگىندە تىڭدار­ماننىڭ دەنى بۇل ءاندى ليريكالىق شىعارما رەتىندە قابىلدايدى. ەندى ءسىز ءاننىڭ استارىندا جاتقان ازاپتى بولعان وقيعادان حاباردارسىز. ونى بۇرىنعىداي سەزىنە الار ما ەكەنسىز؟ لەونارد كوەننىڭ «Dance Me To the ەnd وf Love» شىعارماسىن قازاقشا «ماحاببات ولگەنشە، مەنىمەن بيلە» دەپ تارجى­مالادىق. اقىننىڭ بىرنەشە شۋماقتان تۇراتىن عاجايىپ تۋىندىسى ماحاببات باللاداسى سەكىلدى جانىڭىزدى ەزەدى. ءولىم الدىندا كوڭىلدى ءان ەستىگەن ادامداردىڭ نالاسى مەنمۇندالايدى.

«ورتكە ورانعان سكريپكا ۇنىنە بيلە ءومىر،

قورقىنىشىمدى قۇپيا ۇستاشى

سۇيگەن كوڭىل.

اق كوگەرشىن مەنى ۇيگە اپارادى،

بيلە – ماحاببات وت-الاۋى!

بيلە – ماحاببات وت-الاۋى!»