ۇلت باسىلىمدارى جانە ماسس-مەديا زاڭى

ءىت ياكي تسيفرلىق دامۋ عالامدى ءبىر قاۋىزعا سىيدىرعان داۋىردە سىندارلى الەم داستۇرگە سۇيەنىپ، گازەت پەن جۋرنالدى كۇرەسىنگە لاقتىرماي، رۋحاني-اقپاراتتىق ازىق ەتىپ جاتقانى قۋانتادى. بۇعان جاپونيانىڭ ونداعان ميلليون تيراجى بار گازەتتەرى، ۇلىبريتانيا مەن گەرمانيا حالقىنىڭ 55-58 پايىزعا جۋىعى مەرزىمدى باسىلىمعا تۇراقتى جازىلىپ وتىرعانى دالەل. بىراق ىقپالداسقان جاھان گازەت-جۋرنالدىڭ ەلەكترون نۇسقاسىن دامىتۋعا دا مول مۇمكىندىك تۋعىزدى.

رەسمي 2023 جىلدىڭ 6 قاڭتارىنان باستاپ بۇرىنعى «ەگەمەن قازاقستان» سەرىكتەستىگىنە قاراستى باستى ەل گازەتى مەن «كازاحستانسكايا پراۆدا» قالىپتاسقان وقىرمانى بار «انا ءتىلى»، «اقيقات»، «مىسل»، «ۇيعىر اۆازي»، «اقجەلكەن»، «ۇلان»، «درۋجنىە رەبياتا»، «بالدىرعان»، «ۇركەر»، «تەڭگە مونيتور» باسىلىمدارىمەن بىرگە «قازاق گازەتتەرى» سەرىكتەستىگى شاڭىراعى استىنا ەندى. ەسكى دە جاڭا اتاۋ. ءداستۇرلى اقپاراتتىق باعىت ءھام جوبا. وسى ءداستۇر ەندى ادىلەتتى قازاقستاننىڭ مۇددەسىنە ساي مازمۇندىق تا، پىشىندىك تە جاعىنان وزگەرۋى، ورىستەۋى قاجەت. بۇل – ەكونوميكالىق قيىن كەزدە ەلدىك باق-تى، سونىڭ ىشىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر باسىلىمدارىن مەملەكەتتىڭ ناقتى قولداۋى. پرەزيدەنت وتكەن جىلى: «قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ دەڭگەيى جوعارى ەكەنى كۇمانسىز. ءبىز اقپارات ەركىندىگىن بارىنشا قامتاماسىز ەتىپ جاتىرمىز. بىراق ەركىندىك ويىڭا نە كەلسە، سونى ايتۋ ەمەس. ءاربىر جۋرناليست ەڭ الدىمەن مەملەكەتشىل ازامات بولۋى كەرەك»، دەپ قالام ۇستاعان قاۋىمدى جىگەرلەندىرگەنىن جاقسى بىلەسىزدەر.

بيىل قيلى كۇردەلى ۇدەرىستەرگە بايلانىستى وتاندىق باق ءۇشىن سىناق جىلى بولعالى تۇر. گازەت-جۋرنال تارالىمى ءبىرشاما ءتۇستى. بىراق اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى سىن-قاتەرلەردى ەسكەرە وتىرىپ، ۇكىمەتتىڭ قارجى سالاسىمەن بىرلەسىپ مەرزىمدى باسىلىمداردى قولداۋدىڭ تەتىگىن تاپتى.

ارينە، جاڭا جاعدايعا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ اقپارات سالاسى ودان ءارى داميدى. اتاپ ايتقاندا، كۇردەلى كەزەڭدەگى مەديا باسەكەلەستىكتىڭ ءتيىمدى جولدارى، باسىلىمداردىڭ ۋاقىت شىندىعىنا بەيىمدەلۋ باعىتىنداعى ترانسفورماتسياسى، تۇتىنۋشى اۋديتوريا ءۇشىن شىنايى قىزمەت، ماتەريالدى تالداۋ مەن ۇسىنۋدىڭ زاماناۋي پىشىندەرى، ت.ب. جاندانادى.

مۇنى قازاقستان قوعامى تاياۋدا جالپى تالقىلاۋعا ۇسىنىلعان «ماسس-مەديا تۋرالى» زاڭ جوباسىنان دا بايقاپ وتىر.

مەملەكەت باسشىسى وتكەن جىلى 16 ناۋرىزداعى جولداۋىندا: «مەملەكەت سۇرانىسقا يە جانە مىقتى مەديانىڭ اشىق اقپاراتتىق كەڭىستىگىن قۇرۋعا ەرەكشە نازار اۋدارادى. سوندىقتان مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن، قوعامنىڭ سۇرانىستارىن جانە مەدياسالانىڭ دامۋ تەندەنتسيالارىن ەسكەرە وتىرىپ، باق تۋرالى زاڭدى قايتا قاراۋ قاجەت» دەپ ماسەلە كوتەرسە، بۇل قۇجات – سالانىڭ ءارى مىندەتىن، ءارى جاۋاپكەرشىلىگىن كورسەتەدى. سونىڭ ىشىندە قوعام ترانسفورماتسياسى كەزىندەگى جۋرناليست مارتەبەسى، سالانى قارجىلاندىرۋدى رەفورمالاۋ، مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى اقپاراتتىق ءىس-قيمىل ايقىندىعى، باق-تى تىركەۋ مەن قورعاۋداعى وركەنيەتتى ءراسىم، تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ مەن ينتەرنەت رەسۋرستاردى زامانعا ساي جەتىلدىرۋ، جۋرناليست قۇقىن، مارتەبەسىن، مۇمكىندىگىن الەمدىك تاجىريبەگە سايكەستەندىرۋ، اقپاراتتىق ءداستۇرلى جانە زاماناۋي ۇعىمدار مەن اتالىمداردى مۇقيات بىرىزدەندىرۋ، گرانتتىق قارجىلاندىرۋ مەن سۋبسيديانىڭ ءتيىمدى جوبالارىنا قول جەتكىزۋ، مەملەكەتتىك ۇيىم-مەكەمەلەر مەن جۋرناليست سۇرانىسى اراسىنداعى رەگلامەنتتى ناقتىلاۋ، ينتەرنەت جەلىلەرىندەگى جاڭا اقپارات تۇرلەرى قىزمەتىن زاڭناما تۇرعىسىنان رەتتەۋ، ت.ب. زاڭدىق-قۇقىقتىق شارت، ەرەجە، ءتارتىپ، تالاپ جۇيەسى ۇسىنىلدى. وسى ورايدا سوڭعى جىلدارى قوعامدى دۇرلىكتىرگەن، كەيدە زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك دەڭگەيى انىقتالماعان كيبەربۋللينگ، ءدىني حابار تاراتۋداعى سىڭارجاقتىلىق، شەتەلدىك باق-تىڭ ەلبۇزار ۇستانىمى، ينتەرنەت رەسۋرستارداعى دالەلسىز قارالاۋ مەن وسپادارلىق سەكىلدى اقپاراتتىق بەيداستۇردى تىياتىن زاڭ باپتارى بار. سونىمەن بىرگە مەملەكەتتىك ۇستانىم مەن ەلشىلدىك ءداستۇردى ۇيلەستىرەتىن ورتالىق (مەم­لەكەتتىك) جانە وڭىرلىك اقپارات ساياساتى كوميسسياسى جۇمىسىنىڭ دا جاڭا مىندەتتەرى بايىپتالعان.

ءداستۇرلى باق-تى مەملەكەتتىك جانە ەلدىك قول­داۋعا قاتىستى زاڭ باپتارىنىڭ كورىنىس تاپقانى ارىپتەستەرىمىزدى كاسىبي قىزمەتكە، ورتاق ىسكە ىنتالاندىرادى دەپ ەسەپتەيمىز. جالپى، وتاندىق زاڭدىق نورمالار جەتىلگەن سايىن مەملەكەتتىك بيلىك پەن ازاماتتىق قوعام اراسىنداعى التىن كوپىر – ماسس-مەديانىڭ ماقسات-مىندەتى مەن بولمىس-ءبىتىمى ىزگىلەنەدى، ساپالانادى. ۇلت باسىلىمدارى وسىنداي جاۋاپتى كەزەڭگە قادام باستى.