ساحنادا – قاناتقاقتى تۋىندىلار

سوڭعى جىلدارى تەاتردىڭ رەجيس­سەرلەرى كورەرمەننىڭ تالعا­مى­نان شى­عاتىن تاقىرىپ ىزدەۋدە باتىل قادامدارعا بارىپ جاتقانىن مويىن­داماسقا بولماس. ادام ءومىر ءسۇرىپ جاتقان الەمنەن بولەك كەڭىستىكتى شارلاپ كورۋ­گە شابىتتان­عان جاس تالانتتاردىڭ ءار قويىلىمى نى­ساناعا ءدوپ ءتيىپ، رۋحاني دۇنيەگە سۋساپ كەلىپ جاتقان كوپشىلىكتى باۋراپ الۋدا. بۇيىرتسا، قاراشا ايىنىڭ سوڭى مەن جەل­توقساننىڭ باسىندا قازاق تەاترى­ كەرەكۋدىڭ ونەرسۇيەر قاۋىمىن ءبىر سىل­كىنتىپ الۋدى كوزدەپ وتىر. ونەر ۇجىمى بۇل كەزەڭدە «پرەمەرالار اپتاسىن» وتكىزەدى. دالىرەك ايتقاندا، 28 قاراشادان باستاپ 3 بىردەي قويىلىم­نىڭ تۇساۋى كەسىلەدى. ءار قويىلىمدا قوعامداعى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى وزگە­شە قىرىنان كورسەتۋگە دەگەن تالپى­نىس جاتىر. مۇنى رەجيسسەرلەر مەن اكتەر­لەردىڭ دايىندىعىنان اڭعاردىق.

– «پرەمەرالار اپتاسىن» 28-30 قارا­شا جانە 1-3 جەلتوقسان ارالىعىنا بەلگى­لەپ وتىرمىز. العاشقى كۇنى ن.پتۋشكينا­نىڭ «كۇزگى ماحاببات» ساتيرالىق كومەديا­سىن، ودان سوڭ جاس دراماتۋرگ مەرەي قوسىن­نىڭ «مەن جوق جەردەگى «مەنىڭ ءومىرىم» اتتى ەكسپەريمەنتتىك دراماسىن جانە سوڭعىسى ا.ءۆولوديننىڭ «كەزدەسۋ مەن قوشتاسۋ» پسيحولوگيالىق دراماسىن ۇسىنامىز. وتىز جىلدان استام تاريحى بار قازاق تەاترىندا مۇنداي بوياۋى قويۋ اپتالىق بۇرىن-سوڭدى بولماعان. بارلىق پرەمەرانى ءبىر اپتاعا سىيدىرىپ قويۋ يدەياسى دا تەكتەن-تەك كەلگەن جوق. قو­يىلىمدارعا الماتى مەن استانا شاھار­لارىنان بەلگىلى تەاتر سىنشىلارىن شاقىرىپ وتىرمىز. ءوز قازانىمىزدا ءوزىمىز قايناپ جاتا بەرمەي، ءبىز قاي باعىتتا كەلەمىز، اكتەرلەرىمىزدىڭ دەڭگەيى قانداي ساتىدا تۇر دەگەن ساۋال­دارىمىزعا سىنشىلاردىڭ كومەگىمەن جاۋاپ تابامىز دەگەن سەنىم باسىم. بۇگىنگى جۇمىسىمىزعا جاڭا كوزقاراستار مەن زاماناۋي تۇرعىدان سىن قاجەت. قازىرگى زاماندا وتاندىق تەاترلاردىڭ باعىت-باعدارى كۇن سايىن دامىپ جاتقانى شىن. اينالاداعى تەندەنتسيالار مەن ترەندتەردەن قالىپ قالماۋ ءۇشىن قانداي ارەكەت قاجەت؟

كەيدە تەاترلار فەستيۆالدارىندا بولىپ، وزگە ۇجىمدار قويعان قويى­لىمداردان تۇك تە تۇسىنبەي قايتاتىن جاعداي كەزدەسەدى. سونداي كەزدە ءبىز بۇگىنگى وزگەرىستەن قالىپ بارا جاتىرمىز با، الدە ءمان-ماعىناسى از دۇمبىلەز دۇنيەلەر كوبەيدى مە دەگەن ەكىۇشتى وي جىلت بەرەدى، دەيدى تەاتر ديرەكتورى ارمان تەمىربەك.

كەرەكۋلىك قويۋشى رەجيسسەرلەر مەن اكتەرلەردىڭ ونەرىن ت.جۇر­گەنوۆ اتىن­داعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادە­ميا­سىنىڭ تەاتر ونەرى تاريحىنىڭ تەورياسى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى، تەاتر سىنشىسى باقىت نۇرپەيىس، اعا وقىتۋشى، تەاتر سىنشىسى ايجان احمەت جانە استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ «مۋزىكالىق جاس كورەرمەن» تەاترىنىڭ ديرەكتورى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، PhD دوكتورى اسحات ماەميروۆ ارنايى كەلىپ كورىپ، كاسىبي تۇرعىدان باعا بەرەدى دەپ كۇتىلۋدە.

اتاپ وتەرلىگى، تەاتر باسشىلىعى­نىڭ شاقىرۋىمەن قازاقستان قارۋلى كۇش­تەرى ۇلت­تىق اسكەري-پاتريوتتىق ورتا­لى­عىن­داعى انسامبل كونتسەرتمەيستەرى گۇلسانا ەڭكەباەۆا پرەمەرالارعا حورەو­گرافيالىق جاعىنان كومەك كورسە­تۋ ءۇشىن پاۆلودارعا ارنايى كەلگەن. «مەن حورەوگرافيالىق جاعىنان ءوزىمنىڭ بار بىل­گەنىمدى ۇيرەتۋ ءۇشىن كەلىپ وتىرمىن. ەكى سپەكتاكلدىڭ ءبىرى ارت-مودەرن مانە­رىندە ءوربيدى. سوندا بي ەلەمەنتتەرىن جاڭا ءارى زامانعا ساي ىرعاقپەن وڭدەي­مىز. كورەرمەندەر جاڭاشىلدىقتى جىلى قابىلدايدى دەپ ۇمىتتەنەمىن»، دەيدى گۇلسانا اسكەربەكقىزى.

مۇنداي تاقىرىبى تىڭ دۇنيەلەردى قولعا العان جەرگىلىكتى رەجيسسەرلەر­دىڭ ەسىمدەرىن اتاپ وتكەن دۇرىس. «كەز­دەسۋ مەن قوشتاسۋ» پسيحولوگيالىق دراماسىن قويۋشى تەاتر­دىڭ باس رەجيسسەرى ادىلەت اقانوۆ بولسا، «كۇزگى ماحابباتقا» ۇجىمنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى ەرجان قاۋلانوۆ، ال «مەن جوق جەردەگى «مەنىڭ ءومىرىم» سپەكتاكلىنە جانگەلدى سادىقوۆ جاۋاپتانىپ وتىر.

جانگەلدىنىڭ سوزىنە قۇلاق تۇرسەك، ەكسپەريمەنتتىك دراما دراماتۋرگيا­داعى ەشبىر زاڭدىلىقتارعا باعىنبايدى. كورەرمەن مۇندا سپەكتاكلدىڭ شارىق­تاۋ شەگى مەن فينالىنىڭ قاي تۇسىندا وربىگەنىن قويىلىم سوڭىنان ءوزى وي قورىتىپ تابادى.

– «مەن جوق جەردەگى «مەنىڭ ءومىرىم» قويىلىمى ادامنىڭ كوز جانارىندا ساقتالعان ءارتۇرلى سۋرەتتەردىڭ وقيعاسى بويىنشا ءوربيدى. ياعني بۇل ادامنىڭ ءومىرى مەن دۇنيەتانىمىنان تىس وزگە كەڭىستىكتەگى سەزىمدەر ارپالىسى. اۆتورى – مەرەي قوسىن دەگەن جاس تالانت. 2018 جىلى قازاقستانداعى دراماتۋرگتەر فەس­تيۆالىندە بۇل شىعارما جۇلدە العان. ەندى ەلىمىز بويىنشا تۇڭعىش رەت ءبىزدىڭ تەاترىمىزدا ساحنالانعالى وتىر. باستى رولدەگى كەيىپكەردىڭ ءرولىن بىردەن ءۇش اكتەرگە بەردىك. اقتىلەك اقا­نوۆا، ايكۇن بوداۋبەك جانە ەركەجان تولەۋبەك باس كەيىپكەردى سومداۋ ءۇشىن باسەكەگە ءتۇسىپ، ساپا تۇرعىسىنان الىپ شىعادى دەگەن ءۇمىتىمىز باسىم. پرەمە­رالىق سپەكتاكلدە شەبەرلىگى باسىم تۇسكەنىن تاڭدايمىز. بۇل دراما – مەنىڭ شىعارماشىلىعىم­دا­عى العاشقى ەكسپەري­مەنتتىك دۇنيە بو­لىپ وتىر، – دەيدى قويۋشى رەجيسسەر.

ج.سادىقوۆ بۇعان دەيىن تەاتردا «كۇزگى وقيعا»، «پاي، پاي، جاس جۇباي­لار-اي!»، «بالالىق شاققا ساياحات»، ء«جاميلا»، «العاشقى ماحاببات» جانە تاعى باسقا سپەكتالدەرىن قويعان.

ونەر ورداسىنداعى ادەبي دراما ءبولى­مىنىڭ مەڭگەرۋشىسى نۇركەن تۇرلىبەكتىڭ پىكىرىنشە، الداعى ءۇش پرەمەرانىڭ ارقاي­سىسىنىڭ كوتەرەر جۇگى ەرەن، قوعام­دى الاڭداتقان الۋان ءتۇرلى تاقىرىپ.

– ەكسپەريمەنتتىك درامانىڭ ەرەك­شەلىگى، قويىلىمدا جاسىرىلعان جۇم­باقتى شەشۋ ءاردايىم كورەرمەننىڭ ۇلە­سىنە تيەدى. ال «كۇزگى ماحاببات» سا­تي­را­لىق كومەدياسىندا الەۋمەتتىك جال­عىزدىق، وتىرىپ قالعان كارى قىزدار­دىڭ تاقىرىبىن قوزعادىق. اناسى مەن قىزىنىڭ اراسىنداعى ءۇمىت پەن سەنىم اقىر-سوڭى ارقايسىسىن باقىتقا جەتكىزەدى. «كەزدەسۋ مەن قوشتاسۋ» پسيحو­لوگيالىق دراماسىندا بىردەن 22 اكتەر وينايدى. ءار جۇپتىڭ ءوزارا ءسۇيىپ قوسى­لۋى، ارادا ۋاقىت وتكەندە اجىراسۋ سەبەپتەرى، وتباسىن ساقتاپ قالۋ ماسەلەسى، ەر مەن ايەل­دىڭ ءوزارا ءتۇسىنىسۋى قوزعالادى. ءار الۋان تاعدىرلاردىڭ قاتپارى كوپ قۇپياسىنا ءۇڭىلۋ ءۇشىن كورەرمەننەن تالعام كوڭىل كۇتەمىز، – دەيدى ءبولىم مەڭگەرۋشىسى.

پاۆلودار وبلىسى