بۇل كۇنى اكادەميك ق.ساتباەۆ اتىنداعى ەكىباستۇز ينجەنەرلىك-تەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ ءبىر توپ ستۋدەنتى ەكىباستۇزدىڭ 50 جىلدىعى اتىنداعى گۇلزاردى رەتكە كەلتىردى. شاھار تۇرعىندارى ءجيى سەرۋەندەيتىن باق سوڭعى ۋاقىتتا ىبىرسىپ كەتكەنىن بايقاعان جاستار وسى ماڭدى تازارتۋدى ماقسات ەتكەن.
– تۋعان قالامىزدىڭ تازالىعى – ءوزىمىزدىڭ قولىمىزدا. كەيدە تۇرمىستىق قالدىقتار شاشىلىپ جاتقان كوشەلەر مەن سكۆەرلەردى كورگەندە ءوزىمىزدىڭ سالعىرتتىعىمىز, سالاقتىعىمىز ەكەنىن تۇسىنەمىن. ايتپەسە, سەنبىلىكتەر بولمايدى ەمەس, تۇراقتى ۇيىمداستىرىلادى. وسكەن ءوڭىر, ونگەن جەرىمىزدى سىرتتان كەلىپ لاستايدى دەگەنگە ونشا سەنىڭكىرەمەيمىز. سەبەبى كوشەدە, جولدا كەلە جاتىپ, قولىمىزداعى كامپيت قاعازىن, بوساعان شىرىن ىدىسىن لاقتىرا سالاتىن جامان ادەتىمىز بار. كولىكتە كەلە جاتىپ تەرەزەدەن شىلىم تۇقىلىن, وزگە دە قوقىستى تاستاپ جۇرە بەرەتىندەردى كوزىمىز ءجيى شالادى. «ادىلەتتى قازاقستاننىڭ» جاستار بۋىنىنا مۇنداي قىلىقتار جات بولۋى كەرەك, – دەيدى ينستيتۋتتىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى تىلەك سماعۇلوۆ.
وقۋ ورنىنىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى جەتەكشىسى ءاليا ءماجيت اكادەميك قانىش ساتباەۆتىڭ ەسىمىن يەلەنىپ وتىرعان ءبىلىم وشاعى قالاداعى ەكولوگيالىق تازالىق ءىس-شارالارىنا ۇنەمى اتسالىساتىنىن جەتكىزدى. ينستيتۋتتا 1 446 جاس وقىسا, ستۋدەنتتەردىڭ شامامەن 30 پايىزى مەملەكەتتىك تىلدە ءبىلىم الادى. مۇندا سىرتتان كەلىپ وقيتىندار ءۇشىن جاتاقحانا ماسەلەسى شەشىلگەن.
«جىل سايىن «جاسىل ەل» ەڭبەك جاساعىنا ستۋدەنتتەرىمىزدى جۇمىلدىرىپ, ەكولوگيالىق باعىتتاردا ەڭبەكتەنگەنىن قۇپ كورەمىز. ەكىباستۇز ماڭايىندا الەمدەگى ەڭ ءىرى «بوگاتىر» جانە «شىعىس» كەنىشتەرى, بىرنەشە ءىرى ەلەكتر ستانساسى, جىلۋ-ەلەكتر ورتالىعى, كوپتەگەن زاۋىت ورنالاسقان. ولاردىڭ وندىرىستىك قالدىقتارىن ايتپاعاننىڭ وزىندە, شاھاردىڭ وزىنەن كۇندەلىكتى جۇزدەگەن توننا تۇرمىستىق قالدىق شىعارىلادى. تابيعاتقا تۇسەتىن جۇكتەمەنى ازايتۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى حالىق ۇنەمى سەنبىلىك ۇيىمداستىرىپ, كوشەلەر مەن ساياباقتاردى تازارتادى. جاستار دا بىلەك سىبانا كىرىسىپ, مۇنداي تازالىق ءىس-شارالارىنا ەلدىڭ الدى بولىپ اتسالىسادى. قالامىزدىڭ تازالىعى ءۇشىن وسىنداي يگىلىكتى ىستەرگە مۇرىندىق بولىپ جۇرگەن ستۋدەنتتەرىمىزدىڭ بەلسەندىلىگى قۋانتادى», دەيدى ءاليا امانجولقىزى.
تازالىق – قاشاندا كۇن تارتىبىنەن تۇسپەگەن ماسەلە. ءوز اۋلاڭدى, قورشاعان ورتاڭدى تازا ۇستاۋ مادەنيەتى ادامعا جاستايىنان سىڭىرىلمەسە, وسە كەلە قۇلاعىنا قۇيۋ قيىن. وسى سەبەپتەن دە جاستار قاۋىمىن ەكولوگيالىق ءىس-شارالارعا ءجيى قاتىسۋعا ىنتالاندىرۋ دۇرىس قادام.
وسى ورايدا مىنا ءبىر اڭىز ەسىمىزگە ءتۇستى: ەرتەدە ءبىر دانىشپان ءومىر ءسۇرىپتى. الگى اقىل يەسى جەر بەتىندەگى قۇپيانىڭ ءبارىن بىلگەن دەسەدى. ەل-جۇرتتىڭ اراسىندا اقىل-ويىمەن وزىپ شىققانداردى كورە المايتىندار قاي كەزدە دە تابىلادى. قىزعانىش وتى شارپىعان ءبىر ادام ۇنەمى ونى سۇرىندىرگىسى كەلەدى ەكەن. ەلدىڭ كوزىنشە ونىڭ دا بىردەڭەنى بىلمەيتىنىن دالەلدەگىسى كەلىپتى. بىردە ادامدار جينالىپ وتىرعان جەردە الگى پەندە الاقانىنا ءبىر كوبەلەكتى قىسىپ ۇستاپ تۇرىپ: «ايتشى, دانىشپانىم, مەنىڭ قولىمداعى قانداي كوبەلەك, ءتىرى مە, ءولى مە؟», دەپ سۇرايدى. ءوزى ىشىنەن: «ەگەر ءتىرى دەسە, مىجىپ جىبەرەمىن, ال ەگەر ءولى دەسە, وندا قويا بەرەمىن» دەپ ويلاپ تۇرادى. سوندا دانىشپان ءسال ويلانىپ تۇرىپ: ء«بارى سەنىڭ قولىڭدا», دەگەن ەكەن.
قازىر جەر بەتىندەگى ادامزات بالاسىنىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولايلى جاعدايدىڭ بارلىعى سانالى تىرلىك يەسىنىڭ ءوز قولىڭدا. ءاردايىم تازا اۋامەن تىنىستاعىڭ كەلسە, كورىكتى, جيناقى كوشەلەرمەن سەرۋەندەگىڭ كەلسە, تازالىقتى ءوز اۋلاڭنان باستا. ەلدى مەكەندەردەگى كوپشىلىك ورىندار, ساياباقتار مەن گۇلزارلار, اۆتوجولدار بويى ۇنەمى تازالىقتى قاجەت ەتەدى. ال تابيعات تازالىعى – ادام دەنساۋلىعىنىڭ كەپىلى.
پاۆلودار وبلىسى,
ەكىباستۇز قالاسى
