ازاماتىنا قاراپ، اۋىلىن تانى

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى جەتەكشى سالا ەكەنى بەلگىلى. بيىل سالانىڭ دامۋى باسقا سالالارمەن سالىستىرعاندا العا شىقتى. وعان اۋا رايىنىڭ قولايلى بولعانى، قاۋىرت شى­عىن­داردىڭ از بولعانى دا ايتارلىقتاي سەبىن تيگىزدى. بيىلعى استىق پەن جەم-ءشوپتىڭ شىعىمدىلىعى جوعارى دەڭگەيدە. سالا ونىمدەرىنىڭ جالپى ءوسىمى نەمەسە جالپى ءونىمنىڭ يندەكسى – 109،7 پايىز. بۇل قارجىعا شاققاندا 343،5 ملرد تەڭ­گەنى قۇرايدى. ال رەسپۋبليكالىق كور­سەتكىش – 104،3 پايىز. استىق جانە مايلى داقىلداردىڭ ءوسىمى ەسەبىنەن وسىمدىك با­عى­تىنىڭ ارتۋى وبلىستا بىلتىرعى ساي­­كەس مەرزىممەن سالىستىرعاندا 116،3 پا­­يىزعا دەيىن جەتتى. وسىلايشا، بىلتىرعى سەگىز ايمەن سالىستىرعاندا بيىل 74،5 ملرد تەڭگەنىڭ ءونىمى ارتىق ءوندىرىلدى. سونىڭ ىشىندە استىق كولەمى 1 ملن 102 مىڭ تونناعا دەيىن جەتىپ، بىلتىرعىدان 146 مىڭ توننا ارتىق جينالدى.

ال مال شارۋاشىلىعى باعىتىنداعى ءونىمنىڭ ءوسىمى بىلتىرعىدان 4،7 پايىزعا ارتىپ، 170،3 ملرد تەڭگەگە جەتتى. بۇل بىل­ت­ىرعىدان ءونىم 27،5 ملرد تەڭگەگە ار­تىق دەگەن ءسوز. بيىلعى سەگىز ايدا 66 مىڭ توننا ەت دايىندالدى، ال بىلتىر وسى كەزەڭدە 63 مىڭ توننا دايىندالعان بولاتىن. جۇمىرتقا ءوندىرۋ دە 1،4 ەسەگە ارتتى.

ەت ءوندىرۋ بويىنشا وبلىستا اق­قايىڭ، تايىنشا، قىزىلجار اۋداندارى الدا كەلەدى. ءسۇت ءوندىرۋ بويىنشا دا وسى كوشباسشىلار قاتارىندا. وعان ع.مۇسى­رەپوۆ اۋدانى قوسىلدى. جالپى،  بارلىق اۋداندا دا ءوسىم بار. تەك پەت­روپاۆل قالاسىندا عانا ەت-ءسۇت جانە جۇمىرتقا بويىنشا ءوسىم بولماي وتىر. بۇعان پەتروپاۆلداعى برويلەر فابري­كا­سى­نىڭ جابىلۋى اسەر ەتكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك.

وبلىس اۋداندارىندا مال مەن قۇس باسى دا ارتىپ كەلەدى. سونىڭ ىشىندە سەگىز ايدا جىلقى سانى – 105،4، قارا مال – 103،8، قوي-ەشكى – 102،4، قۇس سانى 102،8 پايىزعا ارتتى.

سوڭعى جىلدارى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان شارۋا­شى­لىقتار كوپ. ۇكىمەتتىڭ مال باسىن اسىل­داندىرۋعا، وسىمدىك تۇقىمىن جاق­سار­تۋعا سۋبسيديا بەرۋى، ليزينگپەن تەحنيكا اپەرۋى سياقتى كومەگىن ءتيىمدى پاي­دا­لانعان كەيبىر شارۋاشىلىقتار العا شىقتى. سونداي وزىق شارۋا­شى­لىق­تاردىڭ ءبىرى – اققايىڭ اۋدا­نىن­­داعى ءبىرجان شايمەردەنوۆ باسقا­را­تىن «دايىندىق اگرو» جشس. بۇل شار­ۋاشىلىق – ەڭبەك جەتىستىكتەرىمەن عانا ەمەس، حالىقتى الەۋمەتتىك قولداۋ ىستەرىمەن دە العا شىعىپ، رەسپۋبليكاعا تا­نىلعان كاسىپورىن. شارۋاشىلىق باس­شىسى ءبىرجان شايمەردەنوۆ 2018 جىلى قايىرىمدى ىستەر جاساعانى ءۇشىن «جومارت جۇرەك» سىيلىعىنا يە بولدى. ال شارۋاشىلىقتىڭ نەگىزگى ورداسى دايىندىق اۋىلى بىلتىر رەسپۋبليكا بويىنشا جاريالانعان «ەڭ ۇزدىك 30 اۋىل» كونكۋرسىندا جەڭىمپازدار قاتارىنان تابىلدى.

دايىندىق – اققايىڭ اۋدانىنداعى شاعىن عانا قازاق اۋىلى. بۇل بۇرىنعى «لەس­نوي» كەڭشارىنىڭ ءبىر بولىمشەسى عانا بولعان. سولتۇستىكتەگى بارشا قازاق اۋىلدارى سياقتى مۇندا دا تاس جول تارتىلماعان، باسقا دا ينفراقۇرىلىمدارى ارتتا قالعان مەكەن بولاتىن. وتكەن عاسىردىڭ 90-شى جىلدارىنىڭ ورتاسىندا باسقا دا اۋىلدار سياقتى بۇل مەكەنگە دە تاراپ كەتۋ قاۋپى تونگەن ەدى. قولىنان ءىس كەلەتىن جاستاردىڭ ءبارى جۇمىس ىزدەپ قالالى جەرلەرگە اعىلدى، ماماندار دا ءوز باقىتىن باسقا جەردەن ىزدەۋگە تىرىستى. اۋىلدا قالاعا بارسا دا كۇنكورىسى قيىن بولاتىن، قولى قىسقا، جاسى جەتكەن ادامدار عانا قالدى. زەينەتكە جەتكەندەرى قوڭتورعاي تۇردى، ال وعان جەتە الماي قالعانداردىڭ جاي-كۇيى ءتىپتى تومەن ەدى. الدىنداعى 2-3 قارا­سىنىڭ قاۋقارى جاقسى تۇرمىس قۇرۋعا جەتپەيتىن.

اۋىلدىڭ ءوزى ۇلكەن جولدان شەتكەرى بولسا دا قالىڭ ورماننىڭ ورتاسىنا ورنالاسقان، تابيعاتى كوركەم. الايدا قالالى جەرگە شىعۋ قالىڭ قارلى قىستا نەمەسە كۇز بەن كوكتەمنىڭ لايساڭىندا مۇڭ بولاتىن. العاشقى دۇرمەكپەن شارۋا قوجالىعى قۇرىلعانىمەن ونىڭ دا قارىمى قىسقا بولىپ، اۋىلدى كوتەرۋگە شاماسى كەلمەدى. كەڭشاردان قالعان تەحنيكا مەن جەرگە يە بولسا دا قوجالىقتىڭ جۇمىستى ۇيىمداستىرۋعا، اششى تەردى توگىپ تىنىمسىز جۇمىس ىستەۋگە قايراتى مەن قابىلەتى جەتپەدى. ءتىپتى وندىرگەن ءونىمدى دە وتكىزە الماي، قاجىرى كۇننەن كۇنگە قوجىراي بەردى.

وسى كەزدە ەلدىڭ ەسىنە ءبىرجان شاي­مەر­دەنوۆ تۇسەدى. اۋىلدىڭ كوزگە ءتۇسىپ جۇرگەن قايسار جىگىتى بۇل كەزدە قىزىلجار قالاسىندا شاعىن بيزنەسىن دوڭگەلەتۋدە ەدى. اۋىلداستارى ونىڭ بىرتوعا، ءوز ءىسىن جاقسى بىلەتىن، قولعا العان جۇمىسىن اياعى­نا دەيىن جەتكىزبەي تىنبايتىن تاباندى جىگىت ەكەنىن جاقسى بىلەتىن. كەڭەس وداعى جىلدارىندا بايقوڭىرعا سۋ تارتۋعا ۆاحتامەن جۇمىسقا باراتىنداردى باستاپ بارىپ، جاقسى تابىستارعا جەتكەنىنەن حالىق حاباردار بولاتىن. ۆاحتالىق ادىسپەن جۇ­مىسقا بارعانداردىڭ كوبى قالتاسىنا تۇسكەن مول اقشانىڭ قىبىن تابا الماي، اقىرى اششى سۋعا الدانىپ كەتەتىندەرى دە ءجيى كەزدەسەتىن. ال ءبىرجاننىڭ ەسىمى ماق­تاۋعا ىلىگىپ، قالادان ءۇي الىپ، تۋعان-تۋىستارىنا دا كومەكتەسىپ، جاقسى اتىمەن اۋىزدان اۋىزعا تاراپ جۇرەتىن. كەڭەس وكىمەتى قۇلاپ، ەل ەكونوميكاسى نارىقتىق قاتىناسقا اۋىسقان جىلداردان باستاپ ول ءوز قاتارلارى سياقتى شاعىن بيزنەسپەن اينالىسىپ، تابىس تابۋعا كىرىستى.

جەرلەستەرى ونىڭ اۋىلعا جاقسى كولىك­پەن كەلەتىنىن، ءىسى جاقسى ءجۇرىپ جات­قا­نىن، اعايىن-تۋعاندارىنا قاراسىپ جۇرە­تى­نىن كورىپ، ءبىر كۇنى ءوزارا اقىلداسىپ، ونى اڭگىمەگە شاقىرادى. اۋزى دۋالى اقساقالدار جينالىپ، بىرجانعا سالماق سالادى. «شىراعىم، قولىڭنان ءىس كەلەتىنىن كورىپ ءجۇرمىز. مىناداي قىسىلتاياڭ زاماندا ءوزىڭدى عانا ويلاماي ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستا، ءبىز ساعان باتامىزدى بەرەيىك، قولىمىزدان كەلگەنشە قولدايىق» دەسەدى اقساقالدار. ءوز ەركىمەن ءجۇرىپ-تۇراتىن جىگىت موينىنا بۇكىل ەلدىڭ سالماعىن ارتۋعا شۋ دەگەندە كونگىسى كەلمەيدى. بىراق اۋىلدى بارلاعاندا ونىڭ ايانىشتى ءحالى جان-جۇيەسى جىلى ازاماتتىڭ جۇرەگىن قان جىلاتادى. كەيبىر ءۇي قويۋ شاي ىشۋدەن دە قالعان. ءبارى تاقۇل-تۇقىل، بۇرىنعى مول دۇنيەنىڭ، داستارقانعا سىيمايتىن اس-سۋدىڭ ءىزى دە جوق. كيىم-كەشەككە دەيىن جۇتاعان. جارقىراپ كيىنىپ جۇرەتىن قىز-كەلىنشەكتەر بويىنا بۇيىرعانىن ءىلىپ، جۇدەپ كەتكەن. مەكتەپ القام-سالقام، توبەسىنەن سۋ اعادى، ەسىك-تەرەزەلەرى ابدەن توزعان. جىلۋ جەتپەگەندىكتەن قىستىڭ ىزعارى قابىرعالاردى سىزدان قارايتىپ، كەيبىر جەرىن كوگەرتىپ، ءسانىن جوعالتقان. دىمقىل اۋانىڭ ءيىسىن جۇتىپ وتىرعان ءىنى-قارىنداستارى دا اعالارىنا ۇمىتپەن قارايتىنداي. دۇكەن، مەدپۋنكت دەگەندەر دە جابىلعان. اۋىرىپ-سىرقاپ قالعاندار 21 شاقىرىم جەردەگى اۋدان ورتالىعىنا زورعا جەتەدى...

كەشەگى ءوزى وقىعان مەكتەپتىڭ، تۋعان اۋىلىنىڭ بۇگىنگى ايانىشتى ءحالى جىگىتكە ۇمىتۋعا بولمايتىن اسەر قالدىرادى. وي­لا­نىپ-تولعانىپ، اقىرى: «قوي، «جالعىز ءجۇرىپ جول تاپقانشا، كوپپەن بىرگە ادا­سايىن» دەگەن اقىل تابادى. بۇل وسىدان 25 جىل بۇرىن، 1997 جىلى بولعان وقيعا ەدى. ءبىرجان ءابدىلمان ۇلى قالادا تۇرعان جايلى پاتەرىن تاستاپ، دايىندىققا كەلگەندە اۋىلدا 28 عانا ءۇي قالعان...

 بىراق اۋىلدى كوتەرۋگە قۇر قول كەلە المايسىڭ، قالتا قالىڭ بولۋى كەرەك. سول جىلدارى قالاداعى پاتەرلەردىڭ باعاسى ۇشىپ تۇرعان. ءبىرجان ءوزىنىڭ 2 بولمەلى جايلى پاتەرىن ساتىپ، بارلىق اقشانى اۋىلىنا قۇيادى. بۇل ۇلكەن تاۋەكەل ەدى. ويتكەنى قىرۋار قاراجاتتى قايتارا الماي ءۇيسىز-كۇيسىز قالۋ وپ-وڭاي. سوندايعا ۇشىراپ قاڭعىپ قالعان جىگىتتەر دە بولعان. بىراق العان بەتىنەن قايتپاعان جىگىت اۋىلدىڭ پروبلەماسىن شەشۋگە كوزدى جۇمىپ، قويىپ كەتەدى.

قاي جاعىنا قاراساڭ دا قۇلدىراپ جاتقان شارۋا: كوكتەمگى ەگىسكە تۇقىم جوق، جەر ايدايتىن، ەگەتىن تراكتورلار جۇرمەي تۇر، وعان قوسالقى بولشەك كەرەك، جانار-جاعارماي كەرەك... وسى كەرەكتەردىڭ وزىنەن ادامنىڭ شاقشاداي باسى شاراداي بولادى. بىراق تاباندى جىگىت العان بەتىنەن قايتپايدى. ازدى-كوپ بيزنەستە ءجۇرىپ ىسىلىپ قالعانى بار، كىمنەن قارىز الۋدى، قايدان جانار-جاعارماي الۋدى ت.ت. بىلەدى. جول كورگەن.

العاشقى جىلى ءبىر مىڭ گەكتارعا عانا استىق ەگەدى. ونى ىلدەبايلاپ جيناپ العانىمەن وتكىزۋ قيىن، بيدايعا باعا دا جوق... اشىق اسپاننىڭ استىندا قالعان استىق ءشىرىپ قالۋى دا مۇمكىن. كۇزدىڭ اق جاۋى­نى دا كۇندە سەبەلەپ، ۇنجىرعانى ءتۇ­سى­رىپ بارادى. بىراق ءبىرجاندى اۋىل­داستارى قولدايدى، بيدايدى شىرىتپەۋ ءۇشىن ۇي­لە­رىنەن جامىلعى، شەكپەن، الاشا تاسىپ، ايتەۋىر امان الىپ قالادى. كوپ­تىڭ كو­مە­گى­مەن استىقتى كوكتەمگە امان جەت­كى­زىپ، جاقسى باعاعا وتكىزەدى.

ءبىرجان – اللانى اۋزىنان تاستامايتىن تاقۋا جان. قانداي قيىندىقتا جۇرسە دە يماندىلىقتان اتتامايدى. حالىقتى الداماعان، قولىنا بىردەڭە تۇسكەن كۇنى ولارمەن دەرەۋ ەسەپتەسىپ وتىرعان. العاش­قى ۇلكەن شىعىنىن دا مەكتەپتى جوندەۋگە جۇم­ساعان. بالالارعا ءبىر مەزگىل تەگىن ىستىق تاماقتى دا ۇيىمداستىرعان. اۋىل جۇمىسىنىڭ تاڭعى جەتىدەن باستالىپ، جاز كۇندەرى تۇنگى ساعات 11-12-لەرگە دەيىن سو­زى­لاتىنىنا دا كونگەن. وسىنداي يمان­دى­­لىق پەن جانكەشتىلىكتىڭ ارقاسى شىعار، جىگىتتىڭ ءىسى كوپ ۇزاماي دوڭگەلەنىپ جۇرە بەردى. اينالاسى 4-5 جىلدا ونىڭ شارۋا­شى­لىعىنىڭ اتى شىقتى.

سول كەزدە، وسىدان 20 جىل بۇرىن، وب­لىستىق تەلەارنادا ىستەپ جۇرگەن ءبىزدىڭ دايىندىق اۋىلىنا جولىمىز تۇسكەن. ول كەزدە مال ءالى جوق، بىراق ەگىس كولەمى ءبىرشاما مولايعان. مەزگىل كۇز ەدى. كورشىلەس لەنين اۋىلىنىڭ قىرمانىن الىپ، استىقتى سوندا قۇلاتىپ وتىر ەكەن. اينالانىڭ ءبارى تاپ-تازا، ايناداي جارقىراتىپ قويىپتى. دايىندىقتىڭ كوشەلەرى دە جايناپ تۇر، ءون بويىنا قۇدىق قازىلىپ، ولار مۇقيات سىر­لانىپ، ساقتالىپ تۇر. سول كەزدىڭ وزىندە كوشە­گە تاسجول تارتىلعان. وسىنىڭ وزى­نەن دا­يىن­دىقتىڭ باعى اشىلىپ كەلە جات­­قانىن كورىپ ەدىك.

ودان بەرى ءبىرجان شايمەردەنوۆتىڭ داڭقىن الىستان ەستىپ جاتتىق. ونىڭ اۋى­لى وبلىستاعى ۇزدىك ەلدى مەكەن بولىپ، اتاعى جەر جاردى. ديقانشىلىقتاعى تابىستارى دا الىسقا جەتتى. جەرلەستەرىنە دەگەن قامقورلىعى: اۋىلداعى ءۇيدىڭ بارىنە سۋ تارتىپ بەرگەنى، 80 ۇيگە جەتكەن مەكەندى ءبىر ورتالىقتان جىلىتاتىن قازانعا قوس­قانى، مەكتەپ، مادەنيەت ءۇيى، بالاباقشا، دارىگەرلىك پۋنكت، دۇكەن سالدىرعانى، قان­شاما ادامعا جۇمىس بەرىپ، اسىراپ وتىر­عا­نى، تاعى باسقاسى اڭىز بولىپ اۋىزدان تۇسپەيتىن. ءبىرجاننىڭ تاعى ءبىر ەرلىگى – ات­قۇ­مارلىعى. ول جۇيرىك ات ۇستاپ، ءدۇ­­بىرلى دودالارعا قوسىپ، تالاي رەت باي­گە العان.

بىراق ءومىر ۇنەمى بىرقالىپتى تۇرمايدى عوي، بايگەگە شاۋىپ جۇرەتىن 20 جاستاعى بالاسى ەلجاس 2007 جىلى جامبىل وبلى­سى­نىڭ مەركە اۋدانىندا بولعان بايگەدە اتتان قۇلاپ قازا تابادى. ءتىل مە وتكەن، كوز بە كوكتەي سولدىرعان، ايتەۋىر بۇل قازا جى­گىت­كە اۋىر تيەدى...

جۋىردا ءبىرجان اۋىلىنا تاعى سوقتىق. وسىدان 20 جىل بۇرىن كورگەندە لىپىپ تۇراتىن ازامات ءسال شاۋ تارتىپ، جىگىت اعاسىنا اينالىپتى. ول قازىر 15 مىڭ گەكتار جەرگە استىق پەن مايلى داقىلدار وسىرەدى ەكەن. سەرىكتەستىك دايىندىق اۋىلىنىڭ شەڭبەرىنەن شىعىپ، كورشىلەس جانە 40-50 شاقىرىم جەردەگى الىس اۋىلداردىڭ دا جەرىن جالعا الىپتى. بار­لىق القاپتىڭ 10 مىڭ گەكتارىنا ءداندى، 1،5 مىڭ گەكتارىنا مايلى داقىلدار ەگەتىن كورىنەدى. مال باسى بار بولعاندىقتان 1،5 مىڭ گەكتار جەرگە جەم-ازىق وتىرعىزىپ، 2 مىڭ گەكتاردى پارعا قالدىرادى ەكەن.

مال باسى دا ءبىرشاما كوپ، 1،5 مىڭ قارا مال بولسا، سونىڭ ىشىندە 600 باسى – ساۋىن سيىر. ولاردى تاۋلىگىنە ءۇش رەت سا­ۋىپ قولعا ۇستاپ وتىر. 2019 جىلى تاۋارلى ءسۇت فەرماسىن اشىپ، ەلدىڭ ىشكى نارىعىن ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىمەن تولتىردى. سيىردىڭ ءبارى – سالماعى ءبىر تونناعا جۋىقتايتىن سيمەنتال تۇقىمى. بۇدان باسقا بورداقىعا قويعان مالى، ازدى-كوپ جىلقىسى بار. ونىڭ ىشىندە جۇيرىك اتتارى يپپودرومدا باعىلادى.

قازىر سەرىكتەستىك 120 ادامعا تۇراقتى جۇمىس ورنىن بەرىپ، ورتاشا ەڭبەكاقىنى 350 مىڭ تەڭگەنىڭ دەڭگەيىندە تولەپ وتىر. قونىس اۋدارۋشىلار مۇندا كوپ كەلگەن، بىراق «اۋىردىڭ ءۇستىن، جەڭىلدىڭ استىن» قالايتىندار مۇنداعى تىنىمسىز جۇمىسقا شىداي الماي كەتىپ قالعان، تەك ءۇش-اق وتباسى قالىپتى. ەسەسىنە وسى توڭىرەكتىڭ الىس اۋىلدارىنان كوشىپ كەلۋشىلەر كوپ. قازىر ولارعا 17 ءۇي سالىنىپ جاتىر. اۋىلعا دەيىن جانە اۋىلدىڭ ءىشى اسفالت، جۇمىس بار، ەڭبەكاقى جو­عا­رى، مادەنيەت ءۇيى، مەكتەپ، بالاباقشا، قوعامدىق مونشا، سپورتزالى – ءبارى جايناپ تۇرعان اۋىلعا كوشىپ كەلۋشىلەر ازايار ەمەس. «بىراق ءبارىبىر اۋىلدان كوشكىسى كەلەتىندەر تابىلادى. سىرتتان كەلۋشىلەر بولسا دا، اۋىلدىڭ ءوز ادامدارىنىڭ اراسىنان دا كوشىپ كەتۋشىلەر بار»، دەيدى بىكەڭ.

سەرىكتەستىكتىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىگى دە قازىر ساقاداي ساي. ءبىز ەگىس القابىنا كەلگەندە امەريكالىق التى «دجون-دير» ۇشى-قيىرسىز القاپتى جوتاپ، استىعىن جيناپ جاتىر. قورادا كۇتىلەتىن اسىل تۇقىمدى سيىر­لاردىڭ دا جەم-ءشوبى ۇزىلمەگەن.

قازىر شارۋاشىلىقتى ءبىرجاننىڭ ۇلكەن ۇلى ولجاس باسقارىپ ءجۇر. «اكە كور­گەن وق جونار» دەمەكشى، ۋنيۆەر­سي­تەتتەن ەكو­نو­ميست، زاڭگەر مامان­دىق­­­تارىن العان ول اكەنىڭ باۋلۋىمەن شار­ۋا­­شىلىقتى يگە­رىپ اكەتكەن. ءبىرجان شاي­مەر­دەنوۆتىڭ ءوزى بيىل زەينەت جاسىنا جەتىپ، ءومىردىڭ كەلەسى بەلەسىنە شىققالى وتىر. «قۇرمەت»، «پاراسات» وردەندەرىن العان ول بىلتىر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ «ەڭ­بەك ارداگەرى» مەدالىن دە كەۋدەسىنە تاققان.

ءبىرجاننىڭ ىسىنە ءوڭىر حالقى ءار كەز ريزا­شى­لىعىن ءبىلدىرىپ جاتادى. سونىڭ ىشىندە ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقان ارداقتى اقساقال ساپار دۇيسەنوۆ مارقۇم ريزا بولعانى سونداي، سوناۋ جىلدارى ونىڭ اۋىلىنا ارنايى كەلىپ، باتاسىن بەرىپ كەتىپتى. ءاربىر اۋىلدان ءبىرجان سياقتى ءبىر ازامات شىققاندا سولتۇستىكتىڭ اۋىلدارى تاراماي، ورنىندا بولار ەدى، بىراق ونداي بولا بەرمەيدى عوي. ال بولامىن دەگەندەرگە ءبىرجان شايمەردەنوۆتىڭ ءىسى تاماشا ۇلگى.

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى