مايقايىڭداعى تورقالى توي

مايقايىڭ – ەرەكشەلىگى باسىم ەلدى مەكەن. ەرەكشە دەيتىنى سول، 12 مىڭعا جۋىق حالىقتىڭ بەرەكەسىنە اينالعان الەمگە ايگىلى التىن كەنىشى وسىندا ورىن تەپكەن. بيىل مايقايىڭعا 90 جىل تولدى. انىعىن ايتقاندا، ونداعى تاۋ-كەن ءوندىرىسىنىڭ العاش ءوز الدىنا قۇرىلعانىنا وسىنشاما ۋاقىت ءوتتى. كەنت سول جىلدان باستاپ دامي باستاعانى سەبەپتى، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ەلدى مەكەننىڭ تاريحىن سونىمەن بايلانىستىرادى.

مايقايىڭ مايقايىڭ بول­عالى ونىڭ ەكونوميكاسى جەر­استى بايلىعىنا تاۋەلدى. التىن كەنىشى جەرگىلىكتى حالىقتى اسىراپ وتىر. «مايقايىڭالتىن» اكتسيونەرلىك قوعامى ەرتىستىڭ پاۆ­لودار وڭىرىندەگى ەڭ العاش قۇ­رىلعان تاۋ-كەن ءوندىرىسى ەكەنىن دە اتاپ وتكەن ابزال. ونداعى كەنىشكە تۇڭعىش ەكسكاۆاتور 1940 جىلى تۇسىرىلگەن ەكەن. ول بۋمەن جۇمىس ىستەيتىن ەدى. بۇگىن­دە كاسىپ­ورىنعا ەكى كەنىش جانە كەن-بايىتۋ فابريكاسى قارايدى. جەر­­­گىلىكتى حالىقتىڭ دەنى بۇگىندە التىن وندىرىسىندە ەڭبەك ەتەدى.

نەگىزى التىندى ايماقتى اتاق­­تى دالا اكادەميگى قوسىم پىشەنباەۆ اشىپتى. دەگەنمەن كەيبىر تاريحشىلار ەرتەدە بۇل جەردە تيبەتتىك موناحتار ءبىراز ۋاقىت كەن وندىرگەن دەسەدى. كەيىن التىنى تاۋسىلدى دەپ بولجانعان ەكەن. قازاق دالاسىنان بايلىق ىزدەگەن اعىلشىندارعا قوسىم بۇل جەردە باعالى مەتالدىڭ مول قورى بار دەپ كورسەتىپ بەرگەن. ءسويتىپ، بۇل ماڭدا ەلدىڭ قو­نىستانۋىنا، ايماقتىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسادى. مايقايىڭنىڭ التىنى ەرتىس وزەنى ارقىلى پاروحودپەن تاسىلعان عوي. تاۋاردى كەمە ايلاعىنا دەيىن پار وگىزبەن جەتكىزۋ (تىكە جولمەن جۇرگەندە 110-120 شاقىرىمداي بولادى) اسا قيىندىق تۋعىزاتىنىن بايقاعان اعىلشىندار كەن ورنىنان قازىرگى اقسۋ قالاسى ورنالاسقان اۋماققا دەيىن تەمىرجول سالا باستايدى. ەندى پاروۆوزدى جۇرگىزەتىن وتىن – كومىر قاجەت ەدى. قوسىم باستاعان جەر بارلاۋشىلارعا شۇعىل تۇردە جاقىن جەردەن كومىردىڭ باي كەن ورنىن تابۋ مىندەتى جۇكتەلەدى. قوسىم بۇل تۇستا دا ءوز مىندەتىن ادال اتقاردى. قازىرگى ەكىباستۇز كومىر الابىنان العاشقى كومىر­دى تاۋىپ، جەر بەتىندەگى ەڭ ءىرى كەنىشكە قازىق قاقتى. بۇل تۋرالى ۆەرحوتۋرلىق كوپەس الەكساندر بەنارداكيدىڭ حابارلاماسىندا ايقىن كورسەتىلگەن.

التىندى ايماقتىڭ دامۋى­نا ۇلەس قوسقان ازاماتتار از ەمەس. بۇل تىزىمدە ەل اراسىندا «ماي­قايىڭنىڭ مۇحتارى» اتان­عان مۇحتار ابەنوۆتىڭ ەسىمى العاش بو­لىپ اتالارى انىق. قىزىق بول­عاندا، مۇحتار اعا دا بيىل 90 جاسقا تولىپ وتىر. كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ بارلىق جۇمىس ساتىسىنان وتكەن ەڭبەك ارداگەرى – قۇرمەت دەمالىسىندا دا قاراپ قالماعان جان. ەلدى جۇمىلدى­رىپ، كەنتتەگى يگى جۇمىستارعا باس­تاماشى بولدى. سوناۋ 1958 جىلى ۇلى جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ وسى وڭىرگە ارنايى كەلگەندە بىرگە ەرىپ ءجۇرىپ، كەيىن سول ساپار جايلى ەستەلىكتەر جازدى. الەم تانىعان الىپ قالامگەردىڭ ەسىمى مايقايىڭ №1 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ بەرىلۋىنە ءبىر ءوزى تۇرتكى بولدى. بەلسەندى قاريا كوپ جىلدار كەنتتەگى ارداگەرلەر كەڭەسىن باسقارىپ، ۇرپاق تاربيەسىنىڭ دامۋىنا مول ەڭبەك ءسىڭىردى. ال جۋىقتا ول كىسىنىڭ باستاماسى­مەن كەنتتە ۇلكەن مۋزەي اشىلدى. التىن­دى ايماقتىڭ ارداقتىسىنا قان­داي ماقتاۋ ايتسا دا جاراسادى.

سەنبى كۇنى وتكەن 90 جىل­دىق تورقالى تويعا ەلمەن بىر­گە پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكى­مى ابىلقايىر سقاقوۆ تا بارىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى مە­رەي­تويمەن قۇتتىقتادى. سال­تاناتتى ءىس-شارادا ءوڭىردىڭ دا­مۋىنا ۇلەس قوسقان جەرلەستەرى­مىز ماراپاتتالدى. ولاردىڭ اراسىن­دا كەنتتىڭ قۇرداسى مۇحتار اقسا­قال دا بار.

مەرەكەلىك باعدارلامانى باياناۋىل اۋدانىنىڭ ونەر ۇجىمدارى مەن جەرگىلىكتى ونەرپازدار جالعاستىردى. ج.ايماۋىتوۆ اتىنداعى وب­لىس­تىق قازاق مۋزىكالى-دراما تەاترىنىڭ ارتىستەرى جينالعان قاۋىمعا كەنت تاريحىنان سىر شەرتەتىن تەاترلاندىرىلعان كور­سەتىلىم ۇسىندى. بۇل كۇنى جا­زىق دالادا بايگە جانە ۇلتتىق ات سپورتى تۇرلەرىنەن باسقا دا جارىستار ۇيىمداستىرىلىپ، ەل مارە-سارە بولىپ تارقاستى.

پاۆلودار وبلىسى،

باياناۋىل اۋدانى،

مايقايىڭ كەنتى