بىرلەسكەننىڭ ءباسى بيىك

پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تولەۋتاي راقىمبەكوۆ ۇيىمنىڭ جەرگىلىكتى مۇشەلەرىمەن بىرگە اۋەلى گالكين اۋىلدىق وكرۋگىن­دە ايالداپ، حالىقتىڭ ماسەلە­ل­ەرى­نە قۇلاق ءتۇردى. بىلتىرعى اۋىل اكىم­دەرى سايلاۋىندا «اۋىل» پارتياسى اتىنان قاتىسىپ، جەڭىسكە جەتكەن وكرۋگ اكىمى داۋرەن نۇرسەيىتوۆ اتاپ وتكەندەي، ەلدى مەكەن­دى جاڭ­عىر­تۋ جۇمىستارى قولعا الىنعان. جەر­گىلىكتى مادەنيەت ءۇيى، مەكتەپ كۇردەلى جوندەلىپ، اۋىلدىڭ ءدال ورتاسىنان دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنى سالىنۋدا. ورتا مەكتەپتە 117 وقۋشى بار.

اۋىل تۇرعىندارى تۇرمىس­تارى­نىڭ جامان ەمەس ەكەنىن جەتكىزدى. مال ءوسىرىپ، سونىڭ ونىمىنەن تۇسكەن تابىسپەن كۇنەلتەدى. اۋىلدىڭ جاس تۇرعىنى مانات تايتۇياق الا جازداي ءسۇتتىڭ مول ساۋىلاتىنىن، الايدا ونى قابىلدايتىن ورىن جوق ەكەنىن ايتتى. جەرگىلىكتى جەردە ارنايى سالقىنداتقىش بەكەت نەمەسە جىلجىمالى تسيستەرنالار بولسا اۋىل ادامدارى اعارعاندارىن سوعان تاپسىرار ەدى. كۇنىنە گالكيندە شامامەن 2 تونناداي ءسۇت ساۋىلادى. اۋىل ايەلدەرى ودان قۇرت-قايماق، سارى ماي جاساپ، قالاعا اپارىپ ساتادى ەكەن.

مۇندا جايىلىمدىق جەرلەرگە قاتىستى ماسەلە جوق. اۋىلدىق وكرۋگكە 131 مىڭ گەكتار جەر تيەسى­لى بولسا، سونىڭ 76 مىڭى – جايى­لىم­دىق جەر. سوڭعى جىلدارى پاي­دا­لانىلماي جاتقان اۋماقتار قايتارىلىپ جاتىر.

ء«تورتىنشى دەڭگەيلى بيۋدجەتكە تاۋەلدى گالكين سياقتى اۋىلدارعا تۇسەتىن قاراجات وتە از. سالىقتىڭ ساناۋلى عانا تۇرىنەن ءتۇسىم ارى كەتسە 2-3 ملن تەڭگەدەن اسپايدى. بۇل مەحانيزمدى وزگەرتۋ كەرەك. قازاقستان بويىنشا اۋىلدار شامامەن 100 ملن گەكتار جەردى پايدالانىپ وتىر. ولاردان جينالاتىن سالىق كولەمى 5 ملرد تەڭگەدەي.  ال ەلىمىزدە 2200 اۋىلدىق وكرۋگ بار. 5 ملرد تەڭگەنى وكرۋگتەر سانىنا بولسەك، نەبارى 2 ملن 300 مىڭ تەڭگەدەن عانا كەلەدى ەكەن. بۇل ازعانتاي اقشاعا نە ىستەۋگە بولادى؟ شاعىن عانا فۋتبول الاڭىن سالۋعا كەمىندە 6 ملن تەڭگە قاراجات قاجەت. سوندىقتان وسى ءبىر قارجىلاندىرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە كۇش سالاتىن بولامىز»، دەپ اتاپ ءوتتى تولەۋتاي راقىمبەكوۆ.

اربايگەن اۋىلىندا وتكەن ساياسي كەڭەس وتىرىسىندا پرەزيدەنتتىڭ بيىلعى جولداۋىنداعى اۋىلداردى وركەندەتۋگە قاتىستى تاپسىرمالارى ءتۇسىندىرىلىپ، ولاردى جۇزەگە اسىرۋ جولدارى تالقىلاندى. پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بىلتىرعى اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ جۇيەسى وتە ءساتتى باستاما بولعانىن، ناتيجەسىندە «اۋىل» پارتياسىنان ۇسىنىلىپ، سايلانعان اۋىل اكىمدەرىنىڭ سانى وزگە ساياسي ۇيىمداردان باسىم تۇسكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇگىندە حالىقتىڭ 41 پايىزى اۋىلداردا تۇرادى. جولداۋداعى بالا كاپيتالىن دامىتۋ، كوپبالالى وتباسىلاردى قولداۋ، ەلدى مەكەندەردە 650 مەديتسينالىق پۋنكت سالۋ، بالاباقشالار مەن مەكتەپ­تەر تۇرعىزۋ سەكىلدى الەۋمەتتىك باس­تامالار تىكەلەي اۋىل جۇرتىنىڭ ءومىر ساپاسىن كوتەرۋگە اسەر ەتپەك. مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتكە جاڭادان بيۋدجەت، سالىق جانە قالا قۇرىلىسى تۋرالى كودەكستەردى ازىرلەۋگە تاپسىرما بەردى. بۇل قۇ­جات­تار اتالعان سالالاردا قور­دا­لانىپ قالعان ماسەلەلەردى شەشە­تىنىنە سەنىم مول.

«اۋىل شارۋاشىلىعىن سۋبسيديالاۋ جۇيەسىنە وزگەرىستەر قاجەت. قاراجاتتى جانار-جاعارماي نەمەسە تىڭايتقىشتىڭ قۇنىن سۋبسيديا­لاۋ ءۇشىن ەمەس، ءونىمدى وندىرگەنى، وڭ­دەگەنى، سىرتقا ەسكپورتتاعانى ءۇشىن تىكەلەي وندىرۋشىلەردىڭ قولى­نا ۇس­تاتقان دۇرىس. بۇگىندە اگرو­ونەر­كاسىپ كەشەنىندەگى شارۋا­شىلىق­تار­دا قاراجات جەتىسپەيدى. وسى ماسە­لە­نى شەشسەك، شارۋاشىلىق قۇرى­­لىم­دا­رى­نا جىل سايىن جال­پى قۇنى 1 ترلن تەڭ­گەنىڭ دەمەۋ­قار­جىسى تيەر ەدى. بۇعان قوسا ءبىز ۇساق شارۋا­شى­لىقتار­دىڭ بىرى­گىپ، كووپەراتيۆ­تەر قۇرعانىن قالاي­م­ىز. بۇگىندە ەلىمىز­دە مۇنداي قۇ­رى­لىم­دار كوبەيىپ، شارۋالار بىرلەسە دامۋدىڭ يگىلىگىن سەزىنە باس­تادى. سونىڭ ءبىر جارقىن مىسالى – پاۆلودار وبلىسىنداعى «ەرتىس اگرو» كوو­پەراتيۆى. مۇنداي ۇجىمداسۋ قو­جا­لىقتارعا جانار-جاعارماي، تى­ڭايت­قىش ساتىپ العاندا ارزانعا تۇسەدى ءارى شاعىن شارۋاشىلىقتار ءۇشىن ارمان بولعان زاماناۋي تەحنيكالاردى تىزگىندەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

پاندەميا ازىق-ت ۇلىك ءوندىرىسى­نىڭ ماڭىزى اسا جوعارى ەكەنىن بار­شامىزعا ۇعىندىردى. بيىل كوك­تەمدە بيدايدىڭ تونناسى 180 مىڭ تەڭگەگە شارىقتاپ شىعا كەلگەنىن دە كوردىك. وسىنداي جاعدايلار اگروكەشەننىڭ بولاشاعى زور ءارى وعان اقشانى ويلانباستان سالۋعا بولاتىنىن كورسەتىپ وتىر»، دەدى تولەۋتاي ساتاي ۇلى.

ساياسي كەڭەستە پارتيادان ۇسى­نىلىپ، سايلانعان اۋىل اكىم­دەرى، اتاپ ايتقاندا، جوعارىدا اتال­عان گالكين وكرۋگىنىڭ اكىمى داۋ­رەن نۇرسەيىتوۆ جانە اققۋلى اۋدا­نىن­داعى قىزىلاعاش اۋىلدىق وكرۋگى­نىڭ اكىمى داستان بەيسەنباەۆ ءوز اۋماق­تارىندا ومىرشەڭ ەتىلگەن شارۋا­­لاردىڭ ەسەبىن بەردى. سون­داي-اق شەشىمىن كۇتىپ تۇرعان ماسەلە­لەرى­مەن ءبولىستى. مىسالى، اربايگەن اۋىلىنىڭ كىرەبەرىس جولىن جوندەۋ، قىزىلاعاشتاعى بەسقاراعاي اۋىلىنا مادەنيەت ءۇيى مەن باۋ-باقشاعا ارنالعان سۋ جۇيەسى قاجەت.

پاۆلودار وبلىسى،

شارباقتى اۋدانى