ورعا قۇلاسا، وبالى كىمگە؟

ادام ومىرىنە قاۋىپ ءوندىرىس ورىندارىندا قاراپايىم ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى شارتتارىن ساقتاماۋ سالدارىنان تالاي جازاتايىم وقيعالار بولىپ تۇرادى. «ادامنىڭ باسى – اللانىڭ دوبى» دەمەكشى، جازا باسساڭ، وقىس جاعدايعا كەزىگۋىڭ وپ-وڭاي. سوندىقتان ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ ماماندارى جان-جاعىن ءتۇرلى تەحنيكا مەن تەحنولوگيا قۇرساۋلاعان وندىرىستە بارلىق نۇسقاۋلىقتى ورنىمەن قولدانۋعا كەڭەس بەرەدى.

جۋىقتا وڭىردەگى «ERG Service» جشس-دا قايعىلى جاعداي ورىن الدى. كاسىپورىن جۇمىسكەرى اڭداۋسىزدا كومىر ۇساقتايتىن ديىرمەن كەشەنىنە كىرىپ كەتىپ، ونداعى كەسەكتەردى بولشەكتەگىش تەمىرلەردىڭ اراسىنا ءتۇسىپ جان تاپسىرعان. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، الگى ادام كەشەنگە كىرگەندە قۇرىلعى وزدىگىنەن ىسكە قوسىلىپتى. ەكىنشى ءبىر توسىن جاعداي «بوگاتىر كومىر» كەنىشىندە ورىن الدى. لوكوموتيۆ بار جىلدامدىعىمەن ءجۇرىپ كەلە جاتقاندا ابايسىزدا سول سەرىكتەستىكتە جۇمىس ىستەيتىن ەڭبەككەر جولعا شىعا كەلىپ، ماشينا جانشىپ كەتكەن. بۇل ەكى وقيعادا دا جۇمىسكەرلەردىڭ كىناسى بار دەلىنۋدە.

پاۆلودار وبلىسى ەڭبەك باسقارماسىنىڭ باسشىسى اسقار قاپانوۆ جالپى جىل باسىنان ءوڭىردىڭ كاسىپورىندارى مەن ەڭبەك ۇيىمدارىندا  57 ادام وندىرىستىك جاراقات العانىن ايتادى. كورسەتكىش بىلتىرعى ءدال وسى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 13 پايىزعا ازايدى دەمەسەڭىز، ازاماتتاردىڭ ءوز مىندەتىن ورىنداۋ بارىسىندا قاۋىپسىز ەڭبەك نۇسقامالارىنا سالعىرت قارايتىنى احۋالدى كۇردەلەندىرىپ تۇر. كەيبىر ازاماتتار قاۋىپسىز ەڭبەك شارتتارىن قامتاماسىز ەتۋ، ءوزىن ايتىپ كەلمەيتىن اپاتتان ساقتاندىرۋ شارالارىنا ءجۇردىم-باردىم قارايدى ەكەن. ەڭبەك شارتىن دۇرىس جاساماعانى سەبەپتى جۇمىس بارىسىندا جازاتايىم جاراقات الىپ قالسا، دەنساۋلىعىنا كەلگەن كىنارات ءۇشىن تولەنەتىن وتەماقىدان قاعىلىپ جاتادى. ماسەلەن، جۋىقتا پاۆلودار قالاسىنىڭ ءدال ورتاسىندا قازىلعان وردىڭ ەرنەۋى وپىرىلىپ، ىشىندە جۇمىس ىستەپ جاتقان جۇمىسكەردى باسىپ قالدى. ارىپتەستەرى ونى دەر ۋاقىتىندا توپىراق استىنان سۋىرىپ الىپ شىققانىمەن، دەنساۋلىعىنا زالال كەلگەنى ءسوزسىز. ەڭبەك ينسپەكتورلارى سۇراعاندا، الگى ازامات ور قازۋ جۇمىستارىنا جاۋاپتى فيرمادا ىستەمەيمىن، كولدەڭەن جۇرگەن كوك اتتىمىن دەپ جاۋاپ قايتارىپتى. ارىز جازۋدان دا باس تارتىپتى.

– جۇمىسكەر شاعىمدانباسا، جۇمىس بەرۋشىنى سوتقا بەرۋ مۇمكىن ەمەس. كەيبىر جاعدايدا كاسىپورىن يەلەرى قۋلىققا باسادى. زارداپ شەگۋشىنى الداپ-سۋلاپ، باستاپقى 3-4 ايدا ماتەريالدىق كومەك كورسەتىپ، ءدارى-دارمەگىن الىپ بەرەدى. ەسەسىنە الگى ازامات جۇمىس بەرۋشىگە تاعاتىن ەش كىنام جوق دەگەن قاعاز جازىپ بەرەدى. ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا كەلگەن كىنارات بىردەن ەمەس، بىرنەشە جىلدان كەيىن دە بوي كورسەتۋى مۇمكىن عوي. سول تۇستا جۇمىس بەرۋشىنى سوتقا بەرۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان وندىرىستىك جاراقات العان جۇمىسكەر العاشقى بەتتەن-اق ءوز شاعىمىن قاعازعا ءتۇسىرىپ، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ورگاندارعا جۇگىنۋى ءتيىس. وقيعا رەسمي تىركەلسە، كەيىن ءىستى ءوز پايداسىنا شەشۋگە ىڭعايلى، – دەيدى باسقارما جەتەكشىسى.

بۇگىندە وبلىستىڭ ەگىس ال­قاپ­تارىندا كۇزگى جيىن-تەرىم جۇ­مىس­تارى باستالىپ كەتكەنى ءمالىم. وسى تۇستا استىق ءوسىرۋشى سۋبەكتىلەرى جۇمىسقا الاتىن ازاماتتاردىڭ ەڭبەك قاۋىپسىزدىكتەرى مۇلدە قورعالماعانىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. تراكتور تىزگىنىندە وتىراتىندار، ءتۇرلى اگرەگاتتارمەن جۇمىس ىستەيتىندەر وتكىر پىشاققا ءتۇسىپ، دەنە مۇشەلەرىن جاراقاتتاپ الاتىن جايتتار ءجيى كەزدەسىپ جاتادى. وكىنىشكە قاراي، قوجالىق باسشىلارى ولاردىڭ مۇڭىن مۇڭداۋعا ىنتالى ەمەس، سەبەبى جۇمىسكەرىنىڭ ءومىرىن ساقتاندىرۋعا ارتىق شىعىندالعىسى كەلمەيتىنى ايدان انىق. سوندىقتان ەگىس دالاسىنداعى جازاتايىم جايتتار «باس جارىلسا – بورىك ىشىندە، قول سىنسا – جەڭ ىشىندە» قاعيداسىمەن شەشىلەدى. ەڭبەك ينسپەكتورلارى جىل سايىن ءتۇسىندىرۋ شارالارىن جۇرگىزىپ، اۋىلداعى شارۋا باسشىلارىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋگە ارەكەتتەنۋدە. ازىرشە ناتيجەسىز.

اسقار قاپان ۇلىنىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى نورمالارىن وندىرىستە ەنگىزۋگە ىنتالى كاسىپورىندار سانى ۇلعايىپ كەلە جاتىر. ەلىمىزدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتا­ماسىز ەتۋ جونىندەگى ءىس-ارەكەت جوس­پارى شەڭبەرىندە كاسىپورىنداردى حالىقارالىق الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ قاۋىمداستىعىنىڭ «Vision Zero» (نولدىك جاراقات الۋ) باعدارلاماسىنا قوسىلىپ جاتقاندار كوبەيۋدە. بۇگىنگى تاڭدا 25 ەڭبەك ۇيىمى «Vision Zero – نولدىك جاراقاتتانۋ» كونتسەپتسيا­سىن ەنگىزدى. كاسىبي تاۋەكەلدەردى باسقارۋدىڭ زاماناۋي جۇيەسىن ەنگىزۋ ماقساتىندا وبلىستىڭ 194 كاسىپورنى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قورعاۋ بويىنشا ستاندارتتارىن ومىرشەڭ ەتكەن (OHSAS 18001، موت-سۋوت جانە ت.ب.).

ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، وبلىس بو­يىنشا زياندى ەڭبەك جاعدايىندا شامامەن 46 مىڭ جۇمىسكەر ەڭبەك ەتەدى. جىل باسىنان بەرى جۇمىس جاعدايىندا قاۋىپ-قاتەرى مول ەڭبەك ورىندارى بار 81 وندىرىستىك نىسان اتتەستاتتاۋ­دان وتكىزىلىپتى. ال 12 كاسىپورىندا «حالىقتىق باقىلاۋ» جوباسى قولعا الىنعان.

پاۆلودار وبلىسى