العاشقى قوڭىراۋ سىڭعىرى

ءيا، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ 2022 جىلدى «بالالار جىلى» دەپ جاريالاپ، وسكەلەڭ ۇرپاق مەملەكەتىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىنىڭ كەپىلى ەكەنىن ايتقان بولاتىن. جانە وسى ءبىر اتاۋلى جىلدى جالاڭ ۇران، مەرەكەلىك شارالار ەمەس، ءبىرىنشى كەزەكتە بيلىك تاراپىنان بالالاردى قورعاۋ ءۇشىن دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، الەۋمەتتىك قولداۋ باعىتىندا ناقتى ىستەر قولعا الىنۋى كەرەك ەكەنىن اتاپ وتكەن-ءدى.

جاڭا وقۋ جىلىنا – 80 جاڭا مەكتەپ

وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگى جاڭا وقۋ جىلىنىڭ باستالۋىنا قاراي 80-گە جۋىق جاڭا مەكتەپ اشىلعانىن حابارلادى. جىل سوڭىنا دەيىن بارلىعى 230-دان اسا مەكتەپتى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇل تۋرالى وقۋ-اعارتۋ ۆيتسە-ءمينيسترى عاني بەيسەمباەۆ: «مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ەلىمىزدە 1 مىڭ مەكتەپ سالىنادى. بىلتىر 277 مەكتەپ پاي­دالانۋعا بەرىلدى. بيىل تاعى 230 مەكتەپتى اشۋ جوسپارلانعان. 1 قىر­كۇيەككە دەيىن 80 مەكتەپ اشىلدى. قا­زىر جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرلەسىپ، قالعان مەكتەپتەردىڭ قۇرىلىسىن مەرزىمىندە اياقتاۋ ءۇشىن جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز.

مەكتەپتەردى قارجىلاندىرۋ جانە ونىڭ قۇرىلىسى زاڭدى تۇردە اكىمدىك­تەردىڭ قۇزىرىندا ەكەنىن ەسكە سالا كەتەيىك. مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار، جو­با­لىق-سمەتالىق قۇجاتتاردى دايىنداۋ، جەر تەلىمدەرىن ءبولۋ، ينجەنەر­لىك ينفراقۇرىلىم، قۇرىلىس جانە ىسكە قوسۋ – جەرگىلىكتى اكىمدىكتەرگە جۇكتەل­گەن وسى ءۇردىستىڭ بارلىعىن قاراپ، وڭتاي­لاندىرۋ قاجەت. قازىر ونىمەن ارنايى جۇمىس توبى اينالىسىپ جاتىر. اكىم­دىكتەردىڭ مەكتەپ ەمەس، ءۇي سالۋعا رۇقسات بەرۋى – بولەك ماسەلە. سونىڭ سالدارىنان قازىرگى مەكتەپتەر بىردەن ءۇش اۋىسىمعا اينالادى. ءبىز زاڭ جۇزىندە مۇنداي مۇمكىندىكتى تولىعىمەن جويۋدى تالاپ ەتەمىز»، دەدى.

ەلىمىزدە اشىلعان جاڭا مەكتەپتىڭ كوپشىلىگى دەموگرافيالىق ءوسىم بەلسەندى جانە وقۋشىلار ورنى جەتكىلىكسىز وڭىر­لەردە سالىنىپ جاتىر. بۇل الماتى، اتى­راۋ وبلىستارى جانە نۇر-سۇلتان، الماتى قالا­لارى. تاعى 200-دەن اسا مەك­تەپ­تە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالۋعا جاقىن.

قازاق سىنىبىن تاڭداعاندار كوپ

بيىلعى وقۋ جىلىندا 400 مىڭ با­لاعا العاشقى قوڭىراۋ سوعىلىپ، 1-سى­نىپقا بارادى. وقۋ-اعارتۋ مينيس­تر­لىگى تاراتقان اقپاراتقا سۇيەنسەك، ءوتى­نىش بەرۋشىلەردىڭ 70%-دان كوبى قازاق سى­نىبىن، ياعني مەملەكەتتىك تىلدە وقۋ­دى تاڭدادى. بۇل تۋرالى اتال­عان ۆەدوم­ستۆوعا قاراستى مەكتەپكە دە­يىنگى جانە ورتا ءبىلىم كوميتەتىنىڭ تور­اعاسى گۇلميرا كارىموۆا: ء«بىرىنشى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ باسىم بولىگى اباي، شىعىس قازاقستان، باتىس قازاق­ستان، قوستاناي جانە قاراعاندى وبلىستارىندا، سونداي-اق نۇر-سۇلتان، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىندا بايقالادى. بالالاردى قازاق تىلىندە وقىتاتىن سىنىپتارمەن قامتۋدىڭ جو­عارى كورسەتكىشى قىزىلوردا (89،6%)، ۇلىتاۋ (86،6%)، ماڭعىستاۋ (86،2%)، جامبىل (80،4%) وبلىستارىندا بولىپ وتىر»، دەدى.

مينيسترلىكتىڭ مالىمدەۋىنشە، اتا-انالارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن وتىنىشتەردى قابىلداۋ ءتارتىبى اۆتوماتتاندىرىلعان. سونداعى ناتيجە بويىنشا وتىنىشتەردىڭ 80%-ى ەلەكتروندى فورماتتا بەرىلدى. دەسە دە اتا-انالار قۇجاتتاردى ءداستۇرلى فورماتتا دا تاپسىرا الدى.

1-سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنال­عان وقۋ باعدارلاماسىنداعى وزگەرىس­تەرگە كەلسەك، وسىعان دەيىن دە حابارلا­عانىمىزداي، قازاق تىلىندە ءبىلىم الاتىن سىنىپتارداعى بالالار تەك قازاق ءتىلىن ءپان رەتىندە وقيدى، ورىس ءتىلى 2-سىنىپتان، اعىلشىن ءتىلى 3-سىنىپتان باستاپ قوسىلادى. ال ورىس تىلىندە ءبىلىم الاتىن وقۋشىلار 1-سىنىپتا قازاق ءتىلى مەن ورىس ءتىلىن وقيدى، اعىلشىن ءتىلى 3-سىنىپتان قوسىلادى. سونداي-اق 1-سىنىپتاردا «كوركەم ەڭبەك» ءپانىنىڭ ورنىنا «ەڭبەككە باۋلۋ» جانە «بەينەلەۋ ونەرى» جۇرگىزىلەدى. ايتپاقشى، مينيسترلىك قازاقستانداعى بارلىق وقۋ وشاعىنا شاحمات ءپانىن فاكۋلتاتيۆ رەتىندە باس­تاۋىش سىنىپتارعا ەنگىزۋدى ۇسىندى، الايدا ازىرگە مىندەتتى ءپان ەمەس.

مەكتەپ فورماسىندا وزگەرىس جوق

وقۋ باعدارلاماسىندا وزگەرىستەر بولعانىمەن، مەكتەپ فورماسىنا قو­يى­لاتىن تالاپتار وزگەرىسسىز قالدى. بىل­­­تىرعىداي زاڭنامالىق نورمالار قولدانىلادى. ياعني وقۋشىلار بۇرىن ساتىپ العان نەمەسە دايىنداعان فورمامەن مەكتەپكە ەركىن كەلە الادى. جاۋاپتى مينيسترلىككە اتا-انالاردان كەيبىر مەكتەپتەردە مەكتەپ فورماسىنا قويىلاتىن تالاپتار، ياعني ءتۇس، كيىم ديزاينى بويىنشا تالاپتار ناقتى جەتكىزۋشىلەرگە نەمەسە وندىرۋشىلەرگە سايكەس جاسالعانى تۋرالى شاعىمدار تۇسكەن. وسىعان بايلانىستى كەيبىر وڭىرلەردە ءبىلىم باسقارمالارى اتا-انالار قاۋىمداستىعىمەن، قامقورشىلىق كەڭەستەرىمەن كەلىسىپ، ءار مەكتەپ ءوز تالاپ­تارىن قويماۋى ءۇشىن وڭىردە بىر­ىڭ­عاي ءتۇستى ەنگىزدى.

بىراق مەكتەپكە دەيىنگى جانە ورتا ءبىلىم كوميتەتىنىڭ توراعاسى گۇلميرا كارىموۆانىڭ ايتۋىنشا، بىرىڭعاي ءتۇستى ەنگىزۋ بالالاردى بۇرىنعى مەكتەپ فورماسىن كيۋدەن شەكتەمەيدى.

«اتا-انالاردىڭ نازارىن تالاپ­تار­دىڭ وزگەرمەگەنىنە اۋدارعىمىز كەلە­دى. مىسالى، ەگەر وقۋشى مەكتەپكە ساتىپ الىنعان نەمەسە بۇرىن سول مەك­تەپتىڭ قامقورشىلىق كەڭەسى بەكىت­كەن اعا-اپكەلەرىنەن قالعان فورمانى كيىپ كەلە الادى. اتا-انالاردىڭ وتىنىشىنەن كەيىن بىرنەشە ءبىلىم باسقار­ماسى قامقورشىلىق كەڭەستەرمەن بىرلە­سىپ، وبلىس بويىنشا مەكتەپ فور­ما­سىنىڭ بىركەلكى ءتۇسىن بەلگىلەۋگە شەشىم قابىلدادى. بارلىعى قويۋ كوك ءتۇستى تاڭدادى. بىراق بۇل بالالاردى شەكتەمەيدى، ياعني ولار بۇرىننان بار مەكتەپ فورماسىمەن كەلە الادى. وبلىس بويىنشا مەكتەپ فورماسىنىڭ بىرىڭعاي ءتۇسىن بەلگىلەۋ قولجەتىمدى فورمانى (نارىقتا نەمەسە دۇكەندە) ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق وقۋ جىلىنا دەيىن اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الاتىن نەمەسە جان باسىنا شاق­قانداعى ورتاشا تابىسى ەڭ تومەنگى كۇن­كورىس دەڭگەيىنەن تومەن، جەتىم جانە اتا-اناسىنىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان، توتەنشە جاعدايعا تاپ بولعان وتباسىلاردان شىققان 418 مىڭ بالاعا كومەك بەرىلگەنىن اتاپ وتەمىن. ولارعا مەكتەپ فورماسى مەن كەڭسە تاۋارلارىن ساتىپ الۋ ءۇشىن «جالپىعا مىندەتتى ءبىلىم بەرۋ» قورىنان قولداۋ كورسەتىلدى»، دەدى گ.كارىموۆا.