اسپالى كوپىر جوندەۋدى قاجەت ەتەدى

ەندى قالا اكىمدىگى شەتەلدىك ما­مان­داردى تارتىپ، ءبىر كەزدەرى شاھار­دىڭ كوركىن كەلتىرگەن بىرەگەي نى­سان­نىڭ بۇرىنعى كەلبەتىن قايتا جاڭ­عىرتپاق نيەتتە. وسى ماقساتتا جا­پونيالىق ITOCHU Corporation جانە IHI Infrastructure System Co، Ltd كوم­پا­نيالارىمەن ءتيىستى كەلىسسوزدەر جۇر­گىزىلىپتى. كۇنشىعىس ەلىنىڭ ماماندارى كوپىرگە مۇقيات ساراپتاما جۇرگىزۋگە قامدانىپ وتىر.

سەمەيدىڭ سول جانە وڭ جاعالاۋىن جالعاعان نىساندى كەزىندە جاپونيالىق IHI Corporation كومپانياسى سالعان ەدى. وسى جوبانى ىسكە اسىرۋعا تۇركيالىق «الاركو السيم» كومپانياسى دا اتسا­لىسقانىن ايتا كەتكەن ورىندى. كوپىر 2001 جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن بولاتىن. ونىڭ پيلوندارىنىڭ بيىك­تىگى – 98،5 مەتر، ۇزىندىعى – 1 086 مەتر (750 م – اسپالى بولىگى) جانە ىرگە­لەس جولداردىڭ ۇزىندىعى – 14،5 شاقى­رىم. بەس ينفراقۇرىلىمدىق جول وتپەسى، ءۇش جەراستى وتكەلى جانە كوپىر­دىڭ استىندا دەمالىس ايماعى قاراس­تىرىلعان. اتالعان جوبانى قازاق­ستان مەن جاپونيا ۇكىمەتى بىرلەسىپ قارجىلاندىرعان.

كولىك قوزعالىسىنا قاراستىرىل­عان مۇنداعى التى جولاق ەسكى كوپىردىڭ، رەس­پۋبليكالىق جانە حالىقارالىق جولداردىڭ، ونىڭ ىشىندە رەسەيدىڭ ومبى-ءنوۆوسىبىر باعىتىنداعى تاس جو­لىنىڭ جۇكتەمەسىن جەڭىلدەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ايتسە دە قۇرىلىس اياقتالىسىمەن كوپىرگە ءتيىستى قىزمەت كورسەتىلمەي، بۇل جول جابىندىسى­نىڭ ايتارلىقتاي ناشارلاۋىنا اكەلدى. تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋگە قا­جەت­­تى قاراجاتتىڭ بولىنبەۋى، بىلىك­تى مامانداردىڭ تاپشىلىعى جول توسە­مىنىڭ بۇزىلۋىنا، مەتالل قۇرىلىم­دارىنىڭ تات باسۋىنا، ليفتىلەردىڭ، سول سەكىلدى ەلەكتر جابدىقتارى مەن ەلەكتر جەلىلەرىنىڭ توزۋىنا اسەر ەتتى.

ITOCHU Corporation جانە IHI Infrastructure System Co، Ltd كومپا­نيالارىنىڭ ماماندارى ورتالىق تاس جولدىڭ ۇستىڭگى بولىگىن كەسۋگە دا­يىن ەكەنىن جەتكىزدى. كوپىردىڭ تۇ­تاستاي جاعدايىن انىقتاۋ ءۇشىن التى ءتۇرلى ۋچاسكەدە زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. جۇمىستىڭ بۇل ءتۇرى ەكى ايدىڭ ىشىندە اياقتالادى دەپ بولجانىپ وتىر. ساراپتاماعا الىنعان ۇلگىلەر جاپونياعا ءتيىستى زەرتحاناعا جىبەرىلەدى. بۇعان قوسا كورروزيا مەن توزۋدىڭ دەڭگەيىن انىقتاۋ ءۇشىن مەحا­نيكالىق جانە حيميالىق تەكسەرۋگە كابەل ۇلگىلەرى الىنادى. ونىڭ ناتيجەلەرى شامامەن ەكى اي ىشىندە دايىن بولادى.

كومپانيا وكىلدەرى قاجەتتى ۇلگى­لەردى زەرتتتەۋگە الۋ كوپىردەگى قوزعالىس قاۋىپسىزدىگىنە اسەر ەتپەيتىنىن ايتتى. اسفالت جابىندىسى مەن كابەلدىڭ جاعدايىن تەكسەرۋ جىل سوڭىنا دەيىن جۇرگىزىلەدى. «وسىدان كەيىن عانا جۇمىس كولەمىن جانە ولاردىڭ كۇردەلىلىگىن انىقتاۋعا بولادى»، دەدى كۇنشىعىس ەلىنىڭ وكىلدەرى.

تەكسەرۋ ناتيجەلەرىنە سايكەس قورى­تىندى بەرىلىپ، ونىڭ نەگىزىندە كوپىردى جوندەۋگە بايلانىستى جوبالىق-سمە­تالىق قۇجاتتاما ازىرلەۋ جوسپارلانىپ وتىر.

«ماڭىزدىسى، مۇنى كىم جوبالايدى؟ ەگەر دە بۇل شەتەلدىك كومپانيا بولسا، وندا جوبانىڭ جەرگىلىكتى جاع­دايلارعا بەيىمدەلۋىن جانە جۇمىس قورىتىندىلارى قازاقستاننىڭ زاڭنا­ماسىمەن ىقشامدالۋىن ەسكەرۋ قاجەت. وتاندىق مامانداردىڭ قورىتىن­دى­سى مىندەتتى تۇردە بولۋعا ءتيىس»، دەدى سەمەي قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان باياحمەتوۆ.

قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى كەلەسى جىلدىڭ اياعىندا نەمەسە 2024 جىلى شەشىلەتىنى بەلگىلى بولدى. بۇدان سوڭ جۇمىستاردىڭ قاي بولىگىن جاپونيا­لىق تاراپ، قايسىسىن قازاقستان جاعى قارجىلاندىراتىنى تۋرالى شەشىم قابىلدانادى.

بىلتىر جاپونيا ۇكىمەتىنىڭ جەر، ينفراقۇرىلىم، كولىك جانە تۋريزم مينيسترلىگى سەمەيدەگى اسپالى كو­پىردى ءتيىستى قالپىنا كەلتىرۋگە بايلا­نىستى تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمەگە قاراجات بولگەندىكتەن تەكسەرۋ جۇمىستارى تەگىن جۇرگىزىلمەك. بۇل جاپونيالىق كومپانيالاردىڭ وسى باعىتتاعى باستى ۇستانىمدارىنىڭ ءبىرى دەپ ناقتىلادى اكىمدىك وكىلدەرى.

سەمەي