سارىارقانىڭ سايىن دالاسىنا ساپ تۇزەپ، سالتانات قۇرعان ەڭسەلى ەلوردامىز – ەلدىگىمىزدىڭ سيمۆولى. كورىكتى كوشەلەر، ساۋلەلى ساۋلەتتەر، ءزاۋلىم عيماراتتار باس قالامىزدىڭ اجارىن اشىپ، كەلبەتىن نۇرلاندىرىپ تۇر. ەسىلدىڭ جاعاسىندا ورنالاسقان ەلوردامىزعا ءوزىمىز تۇگىلى، شەكارانىڭ ار جاعىنداعى شەتەلدىكتەر دە قىزىعا دا، قىزعانا قارايتىن كۇنگە جەتكەنىمىز جاسىرىن ەمەس.

از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە نۇر-سۇلتان قالاسى شاعىن قالاشىقتان قازاقستاننىڭ مويىندالعان ەلورداسىنا دەيىنگى دامۋ جولىنان ءوتتى. بۇگىنگى تاڭدا استانادا ەلىمىزدىڭ اكىمشىلىك جانە ىسكەرلىك ورتالىقتارى ورنالاسقان. بۇل جەردە اۋقىمدى ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەر شەشىلەدى، قۇرىلىس يندۋسترياسى، ءونىم سالالارىنداعى ءىرى جوبالار ىسكە اسىرىلادى، قىزمەت كورسەتۋ سالاسى، ينجەنەرلىك جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم كەڭەيىپ، جىل سايىن جيىرما مىڭنان اسا جۇمىس ورىندارى قۇرىلادى. جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ شامامەن 70%-ى شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە تيەسىلى.
قازىرگى تاڭدا ەلوردامىزدا 1 ملن 200 مىڭنان اسا ادام تۇرادى. بۇل كورسەتكىشتى 1998 جىلمەن سالىستىرساق، حالىق سانى 4 ەسە وسكەن. وسىناۋ جىلدار ىشىندە قالانىڭ جالپى وڭىرلىك ءونىمى 140-تان ارتىق ەسە ءوسىپ، 8،5 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. ادام باسىنا شاققانداعى جالپى وڭىرلىك ءونىم كولەمى 7 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. 1998 جىلدان باستاپ ونەركاسىپ ءوندىرىسىنىڭ كورسەتكىشى 77 ەسەگە، 20 ملرد تەڭگەدەن 1،5 ترلن تەڭگەگە دەيىن ءوستى. وسى كۇنگە دەيىن قالا ەكونوميكاسىنا 12 ترلن تەڭگەدەن ارتىق سومادا ينۆەستيتسيا تارتىلدى.
نۇر-سۇلتان قالاسى – قۇرىلىس سەكتورىندا رەسپۋبليكا بويىنشا الدىڭعىلار قاتارىندا. قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كولەمى 35 ەسەگە ارتىپ، 636 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، 1998-2021 جىلدار كەزەڭىندە 30 ملن-نان استام شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي بەرىلدى. جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى جىل سايىن وسۋدە. 2021 جىلى ولاردىڭ سانى 163 مىڭ بىرلىكتى قۇراسا، 2005 جىلى 21 مىڭ بىرلىكتى قۇراعان بولاتىن.
ەلوردانى كوشىرۋ ساتىنەن باستاپ مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە كىرىس تۇسىمدەرى 107 ەسە ءوستى، بۇل دەگەنىمىز – 14 ملرد تەڭگەدەن 1،5 ترلن تەڭگەگە دەيىن. وسىناۋ كورسەتكىش حالىقتىڭ جاعدايىنا وڭ اسەرىن تيگىزدى. سولاي، ورتاشا ايلىق 26 ەسەگە ءوسىپ، 345 مىڭ تەڭگەنى قۇرادى. جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 3 ەسەگە قىسقارىپ، 1998 جىلعى 13%-بەن سالىستىرعاندا بۇگىنگى تاڭدا 4،6%-دى قۇرايدى.
كەلەشەكتە ەلوردا ەلىمىزدىڭ يننوۆاتسيالىق دامۋ ورتالىعىنا، جاڭارۋدىڭ جانە تسيفرلاندىرۋ شەڭبەرىندە بولاشاقتى قۇرۋ ءۇشىن قاجەتتى جاڭا يدەيالاردى ويداعىداي ەنگىزۋدىڭ مىسالىنا اينالادى. زاماناۋي تەحنولوگيالار جىلدام ءوسىپ جاتقان مەگاپوليستىڭ پروبلەمالارىن ءتيىمدى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، نۇر-سۇلتان – بولاشاقتىڭ قالاسى، بولاشاققا دايىن قالا، جەكە قاۋىپسىزدىك جوعارى دەڭگەيدەگى سەرپىندى مەگاپوليس.
2022 جىلدىڭ قاڭتار-مامىر ايلارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، ەلوردانىڭ نەگىزگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرى وڭ ءوسىمدى كورسەتىپ وتىر. مىسالى، جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 15،7%-عا ءوسىپ، 175،8 مىڭ بىرلىكتى قۇرادى. قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كولەمى 15،4%-عا ۇلعايدى، بۇل – 144،8 ملرد تەڭگە. ايتا كەتەتىن جايت، جىل باسىنان باستاپ 897،9 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 4،8%-عا ارتىق. سونىمەن قاتار بولشەك تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمى 540،9 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، بۇل 2021 جىلدىڭ كورسەتكىشىنەن 10،4%-عا ارتتى. ال ينۆەستيتسيا كولەمى 340،2 ملرد تەڭگەنى نەمەسە 2،7%-دىق ءوسىمدى قۇرادى. وندىرىلگەن ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ كولەمى 3،1%-عا ۇلعايدى.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى دامۋ ستراتەگياسى اياسىندا ەلوردانى دامىتۋدىڭ مىناداي پەرسپەكتيۆالارى ايقىندالدى: ەلوردا ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى درايۆەرى شاعىن جانە ورتا بيزنەس بولادى. «ەكسپو» كورمە كەشەنىنىڭ بازاسىندا «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىن قۇرۋ ەلوردانى دامىتۋ ءۇشىن ماڭىزدى جوبا بولىپ تابىلادى، ويتكەنى ەرەكشە قۇقىقتىق رەجىم نۇر-سۇلتان قالاسىنا بۇكىل ەۋرازيالىق ماكرووڭىر ءۇشىن قارجى حابىنا اينالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. احقو-نى دامىتۋ ارالاس سالالاردى دامىتۋعا مۋلتيپليكاتيۆتىك اسەر ەتەدى، وسى سەكتورلاردىڭ اينالاسىندا قارجى ورتالىعىنىڭ تۋريستەرى مەن رەزيدەنتتەرىنە قىزمەت كورسەتەتىن ءونىمدى قىزمەت كورسەتۋ سالالارى – زاڭ قىزمەتتەرى، كونسالتينگ، اۋديت، ترانزيت جانە لوگيستيكا، ينجينيرينگ جانە ديزاين، قوناقجايلىلىق يندۋسترياسى – قوناقۇيلەر، مەيرامحانالار، ءدامحانالار پايدا بولادى.
قازاقستاندىق كاپيتال نارىقتارىنا تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيالاردىڭ قۇيىلۋى، جاڭا ەكونوميكالىق ءتيىمدى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ جانە ەڭبەك ونىمدىلىگىنىڭ ءوسۋى ەسەبىنەن جىل سايىن ورتا ەسەپپەن 1%-عا ۇلعايادى. ەلوردانىڭ ودان ارعى دامۋ پەرسپەكتيۆالارى ءوسۋدىڭ جاڭا كوزدەرىن دامىتۋ جانە كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ارتاراپتاندىرىلعان سالاسىنىڭ بازاسىندا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ جولىمەن تەڭگەرىمدى ەكونوميكالىق قۇرىلىمى بار قالانىڭ ەۋرازيانىڭ ىسكەرلىك جانە قارجى ورتالىعى رەتىندە جۇمىس ىستەۋىن بىلدىرەدى.
ەكونوميكانىڭ ورنىقتى دامۋىنىڭ نەگىزى – مەملەكەتتىك سەكتورمەن بايلانىستى ەمەس كاسىپكەرلىك. بۇل ءۇشىن حالىقارالىق قارجى ورتالىعىمەن قاتار مەديتسينا، ءبىلىم بەرۋ كلاستەرلەرىن، اقىلدى جانە قازىرگى زامانعى وندىرىستەردى، كرەاتيۆتى سەكتورلاردى دامىتۋ ءۇشىن ەرەكشە ايماقتار قالىپتاستىرىلادى. ەكونوميكاداعى مەملەكەتتىك جانە كۆازيمەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ ءرولى تومەندەيدى. سالالار قۇرىلىمىندا «استانا – جاڭا قالا» اەا №1 جانە №2 يندۋستريالىق پاركى ينفراقۇرىلىمى بازاسىندا تاماق، حيميا، فارماتسەۆتيكا ونەركاسىبىندە، ماشينا جاساۋ مەن قۇرىلىس يندۋسترياسىندا جاڭا جوعارى تەحنولوگيالىق وندىرىستەر اشىلادى.
شاعىن اينالما اۆتوجول سالۋ، ەلوردانىڭ نەگىزگى كولىك ارتەريالارى مەن كولىك ينفراقۇرىلىمى وبەكتىلەرىنىڭ وتكىزۋ قابىلەتىن كەڭەيتۋ جونىندەگى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ كولىك-لوگيستيكا سالاسىن دامىتۋعا ەلەۋلى سەرپىن بەرەدى. ءوز كەزەگىندە، ءتيىمدى جۇمىس ىستەيتىن كولىك-لوگيستيكالىق جۇيە نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ قولايلى گەوگرافيالىق جاعدايىن تولىق كولەمدە پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ساۋدانىڭ قازىرگى زامانعى فورماتتارىن دامىتۋدىڭ قولايلى فاكتورىنا اينالادى.
ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋعا جانە نۇر-سۇلتان قالاسىنا ينۆەستيتسيالار تارتۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋگە ەكونوميكانىڭ باسىم سەكتورلارى ىقپال ەتەدى، ولار ساۋدا جانە لوگيستيكا، كرەاتيۆتى سەكتورلار، دەۆەلوپمەنت، قازىرگى زامانعى ءوندىرىس، مادەنيەت جانە سپورت سياقتى بارىنشا جوعارى ناتيجە بەرەدى. نۇر-سۇلتان قالاسىن حالىقارالىق عىلىمي جانە مادەني ورتالىق رەتىندە جايعاستىرۋ تۋريستىك اعىندى ۇلعايتۋعا جانە ورنالاستىرۋ، قوعامدىق تاماقتاندىرۋ، ويىن-ساۋىق يندۋسترياسى وبەكتىلەرىن دامىتۋعا ىقپال ەتەدى.
سايىپ كەلگەندە، وسىنىڭ بارلىعى – ازاماتتىڭ الاڭسىز ءومىر سۇرۋىنە، قالانىڭ دامۋىنا، قاناتىن كەڭگە جايىپ، باسقا مەملەكەتتەرمەن باسەكەلىك قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋى ءۇشىن جاسالىپ جاتقان جۇمىستار. الەم كوزىن تىككەن شىرايلى شاھارىمىزدىڭ الەۋمەتتىك ءھام ەكونوميكالىق دامۋ داڭعىلى ءالى الدا. جۇيەلى جۇرگىزىلگەن جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىن كورەتىن ۋاقىت تا الىس ەمەس.
ەكسپورتتاعى شيكىزات ۇلەسىن ازايتۋدىڭ جولى قانداي؟
ەكونوميكا • بۇگىن، 00:08
كومىر باعاسىن ىرىقتاندىرۋ قولدان كەلمەي تۇر
ەكونوميكا • بۇگىن، 00:07
انا تىلىندە وقۋدان نەگە قاشادى؟
ءبىلىم • بۇگىن، 00:05
اباي • بۇگىن، 00:04
اباي • بۇگىن، 00:02
ەكونوميكا • بۇگىن، 00:01
زەينەتاقى قارجىسىن ءالى پايدالانۋعا بولادى
قارجى • كەشە
اسكەري ينستيتۋت باتىردىڭ مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى
ايماقتار • كەشە
قوعام جۇمىلا كىرىسسە، قوقىستان تازارامىز
قوعام • كەشە
توزعان جولدا وزعان ءومىر قايدان بولسىن...
ايماقتار • كەشە
ۇرپاق تاربيەسىندەگى التىن قازىق
ءبىلىم • كەشە
«جاسىل ءدالىزدىڭ» جاقسىلىعى مول
مەديتسينا • كەشە
مەديتسينا • كەشە
ابايدىڭ فيلوسوفيالىق كوزقاراسى
اباي • كەشە
ارزان بەنزين كورشىلەرگە كەتىپ جاتىر
قازاقستان • كەشە
ۋچاسكەلىك ينسپەكتور حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعا ما؟
قوعام • كەشە
ۇلت ۇستازى جانە باتپاقتى مەكتەبى
احمەت بايتۇرسىن ۇلى • كەشە
تانىم • كەشە
تانىم • كەشە
ۇقساس جاڭالىقتار