ءتىلتانىمىمىزدىڭ بولاشاعىن ايقىنداعان تۇلعا

«احمەت وقۋلارى» اياسىندا وتكەن عىلىمي جيىندى ينستي­تۋت ديرەكتورى، فيلولوگيا عى­لىم­دارىنىڭ كانديداتى انار فا­زىلجان جۇرگىزىپ، يۋنەسكو دەڭگەيىندە اتالىپ وتكەلى وتىرعان ا.بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 150 جىل­دى­عىنا دايىندىق، وتاندىق عالىم­دار اتقارعان جۇمىستار تۋرالى اتاپ ءوتتى. جيىن مىنبەرىنە ۇلت ۇس­تا­زىنىڭ جيەنى ايمان باي­­سالوۆا شاقىرىلىپ، قۇرمەت كورسە­تىلدى.

ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ا.ايماعامبەتوۆتىڭ القالى جيىن­­عا ارنايى جولداعان قۇت­تىقتاۋ حاتىمەن ينستيتۋت دي­رەك­­تورىنىڭ ورىنباسارى، PhD ەرما­حامبەت مارالبەك تانىس­تىردى. «احمەت بايتۇرسىن ۇلى ۇل­تىنىڭ ساۋاتىن اشىپ، قىر بالاسىن وركەنيەتتىڭ ورىنە سۇيرەپ، قوعامدىق ءومىردىڭ سان سالاسىن­دا ۇلت ءۇشىن قىزمەت ەتىپ، رۋحىن ويات­قان قايراتكەر. تاريح تولقى­نىن­دا قانشاما ادىلەتسىزدىككە ۇشىراسا دا ۇلتىمىزدىڭ الەم مەملەكەتتەرىمەن تەرەزەسى تەڭ تاۋەلسىز ەل بولۋىنا قوسقان ۇلە­سىن جاڭا ۇرپاق ءتۇسىنۋى كەرەك. مي­نيسترلىك ا.بايتۇرسىن ۇلى­نىڭ پرينتسيپتەرى مەن ادىستەمەسى بو­يىنشا قازاق بالاسىنىڭ ساۋاتىن اشاتىن العاشقى كىتابى «الىپپە­­نى» قايتارىپ، مەكتەپ باعدارلا­ما­سىنا قايتا جاڭعىرتىپ ەنگىز­دى. بۇل ءبىزدىڭ اتقارعان ءبىر ءىسىمىز عانا. سان قىرلى ەڭبەگى زاماناۋي ىلىمدەر تۇرعىسىنان زەرتتەلىپ، قولدانىسقا ەنۋى – جاھاندانۋ زامانىندا ۇلتىمىزدىڭ بەت بەينەسىن، رۋحىن ساقتاپ قالۋدىڭ، ءبىلىمىن دامىتۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى»، دەپ اتاپ ءوتتى مينيستر.

ارداقتى تۇلعانىڭ ەل مۇددەسى جولىنداعى ەڭبەگىن جاس ۇرپاق ساناسىندا جاڭعىرتۋدى ماقسات ەتە وتىرىپ، ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىن­داعى مۋزەيدىڭ قالا مەنشىگىنە ءوتۋى مەن ەڭبەكتەرىن ناسيحات­تاۋدا جۇزەگە اساتىن ءىس-شارالار بارىسىنا توقتالعان قالالىق مادەنيەت باس­قارماسىنىڭ باسشىسى عاني مايلىباەۆ بۇگىندە قايراتكەر مۇراسىن ۇلىقتاۋداعى تسيفرلىق مۇمكىندىكتەر تۋرالى اتاپ ءوتتى.

الاشتىڭ رۋحاني كوسەمى، قازاق ءتىل ءبىلىمى مەن عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، ۇلتتىق جازۋدىڭ رەفورماتورى ا.بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ­مەرەيتويىن يۋنەسكو دەڭگە­يىن­دە اتاپ ءوتۋ، ۇلت كەلەشەگىنە ارنال­عان قۇرمەت، دەپ اتاپ ءوتتى ءوز سوزىندە ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ عىلىم، كوممەرتسيالاندىرۋ جانە ينتەرناتسيونالداندىرۋ جونىندەگى پرورەكتورى جاننا قۇرمانعاليەۆا.

جيىن بارىسىندا سونىمەن قاتار قايراتكەردىڭ نەمە­رە ءىنىسى يبراگيم اعىتاي «احمەت­­تى قۋ­دالاۋ باباسىنان باس­­تال­­عان» زەرتتەۋىن كوپشىلىك نازا­­­رىنا ۇسىن­دى. اح­مەت بايتۇر­سىن­ ۇلىنىڭ ءومى­رىن زەرتتەۋدى جال­­عاستىرىپ جۇر­گەن ي.اعىتاي قايراتكەردىڭ بالا كەزىندە تۇر­عان ءۇيىن قالپىنا كەل­تىرىپ، ء«باد­ريسافا» تاريحي-تا­نىم­­دىق ەكسپەديتسياسى اياسىندا ورىن­بور، ومبى، توم، اۋليەكول، ت.ب. ولكە­لەر­دەن ۇلت ۇستازى تۋرالى ما­لى­­مەتتەردى تو­لىقتىرعانى بەل­گىلى. ۇلت قاي­رات­كەرىنىڭ باسىنان كەش­كەن قيلى تاعدىر، ۇر­پاق­تا­رىن قۋدالاۋ ءىسى ءالى دە عى­لى­مي قاۋىمداستىق تاراپىنان زەرت­تەۋدى قاجەت ەتەدى.

«احمەت بايتۇرسىن ۇلى ەڭبەك­تەرىندەگى عىلىمي ءبىلىم، پارا­­ديگمالارعا» قاتىستى زەرت­تە­ۋىن­­­­دە احمەتتانۋشى، وزبەك­ستان مەم­لەكەتتىك الەم تىلدەرى ۋني­­ۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلو­لو­گيا عىلىمدارىنىڭ دوك­تورى ماحانبەت ءجۇسىپوۆ باي­تۇر­سىن­ ۇلى گرا­فيكاسىنىڭ الەمدىك دەڭ­گەي­دەگى رولىنە قاتىستى باياندادى. عالىم ەڭبەكتەرىنە ارنال­­عان ءتورت مونوگرافيانى جارىققا شى­عارىپ، جاڭا باسىلىمنىڭ ازىر­­لەنىپ جاتقاندىعىنان حاباردار ەتكەن م.ءجۇسىپوۆ عالىمنىڭ الفا­ۆيت جازۋداعى ۇستانىمدارى حاقىندا وي ءوربىتتى.

پەتەربور مۇراجايىندا ا.باي­­­تۇرسىن ۇلى ەڭبەكتەرىنە ار­نال­عان كورمە ۇيىمداستىرىپ، قاي­راتكەر ەڭبەكتەرىن زەردەلەپ جۇر­گەن رەسەي ۇلتتىق كىتاپحا­نا­سىنىڭ قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كاندي­دا­تى الەكسەي اندرونوۆ، ش.شاياح­مەتوۆ اتىنداعى ءتىل-قازى­نا عى­لىمي-پراكتيكالىق ورتا­لى­عىنىڭ ديرەكتورى ە.تىلەشوۆ، ۇعا مۇشەلەرى ز.بازارباەۆا، ب.مو­مىنوۆا، ك.قۇرماناليەۆ، ە.قاجىبەك، تاعى باسقا عالىمدار بايانداما جاساپ، عالىمنىڭ تىل­تانىمدىق باعىتتاعى ەڭبەكتەرىنىڭ ماڭىزىن اشا ءتۇستى. وسى ورايدا اكادەميك ك.قۇرماناليەۆ ۇلت ۇستازى نەگىزىن قالاعان قازاق ءتىلى تۋرالى ورىس جانە وزگە شەت تىل­دەرىندە اقپاراتتىق-تانىمدىق جۇمىستاردى جۇيەلەۋ، ورىس تىلىن­­دەگى كونتەنتتەردى قاپەرگە الۋ تۋرالى ۇسىنىسىن ءبىلدىردى.

القالى جيىنعا جوعارى وقۋ ورىن­دارىنىڭ ستۋدەنتتەرى قاتى­سىپ، ۇلت ۇستازىنىڭ سان قىرلى ەڭ­بەكتەرى جايلى مازمۇندى زەرتتەۋلەرمەن تانىستى.

الماتى