جەلكەن كەرگەن 22 بانك

ەشبىر بانكتە اكتيۆ كولەمىنىڭ تومەن­دەۋى بايقالماعان. بىراق باياۋ ءوسىم كورسەتكەن قارجى ينستي­تۋت­­تارى بارشىلىق. باياۋ ءوسىم كور­سەت­كەندەر قاتارىنا «التىن بانك»، Nurbank، «بانك تسەنتركرەديت»، «ەۋرازيالىق بانك» جانە Forte-ءنى جاتقىزۋعا بولادى. سونداي-اق بىلتىر نەسيەلەۋ قارقىنى دا ارتا تۇسكەن. ەكىنشى دەڭگەيلى بانك­تەردىڭ جالپى قارىزى 2021 جىلى 4،4 ترلن تەڭگەگە ءوسىپ، 20،2 ترلن تەڭگەگە جەتكەن. بۇل قارقىنعا كۇش بەرىپ تۇرعاندار – بانك ار­قىلى يپوتەكا راسىمدەۋشىلەر مەن تۇتى­نۋ­شىلىق نەسيە الۋشىلار. قار­جى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنت­تىگىنىڭ دەرەگىنشە، بىل­تىر يپو­تەكالىق نەسيە دە، تۇتى­نۋ­شى­­لىق نەسيە دە 40 پايىزعا وسكەن. اگەنت­تىكتىڭ پايىمىنشا، بانك­تەردىڭ ءموبيلدى سەرۆيستەردى دامىتۋى تۇتىنۋشىلىق نەسيەنىڭ وسىمى­نە سەرپىن بەرىپ تۇر.

ءسوز جوق، نەسيەلەۋدىڭ جوعارى قارقىنى تۇسەر تابىستى دا مولايتادى. 2021 جىلى سەكتوردىڭ جيىنتىق تابىسى 78 پايىزعا ءوسىپ، 1،3 ترلن تەڭگەنى قۇراپتى. سونىڭ 472 ملرد – Halyk Bank، 322 ملرد – Kaspi، 130 ملرد تەڭگەسى «سبەربانككە» تيەسىلى. وسى ءىرى ءۇش ويىنشىنىڭ ءوزى-اق بۇكىل سەكتور تابىسىنىڭ 72 پايىزىن ەركىن يەم­دەنىپ وتىر دەۋگە بولادى. نە­سيە بەل­سەندىلىگىنىڭ تومەندىگىنە قارا­ماس­تان Forte (60،4 ملرد تەڭگە) دە ءتاۋىر تابىس تاپقان. وزگەلەر­دىڭ تابىسى قانشا دەگەندە مىنا تسيفر­لاردى كەلتىرسەك بولادى: «الفا بانك» – 32،6 ملرد، «بانك حوۋم كرەديت» – 30،9 ملرد، Jusan – 25،3 ملرد تەڭگەگە جەتەقابىل، «ەۋرا­زيالىق بانك» – 12،7 ملرد، ۆتب (قازاقستان) – 7،8 ملرد، Nurbank – 2،1 ملرد تەڭگە.

سەكتوردىڭ جاي-كۇيىن وتە جاق­سى دەپ باعالاۋىمىزعا تاعى ءبىر سەبەپ، جالپى جيىنتىق نەسيە پورتفەلىندەگى وتەۋ مەرزىمى 90 كۇننەن اسقان (NPL+) نەسيە ۇلەسى­نىڭ ازايۋى. Finprom-نىڭ جا­زۋىن­شا، NPL+ كولەمى – 3،3 پايىز. 90 كۇننەن اسىپ وتەلمەي تۇرعان قارىز سوماسى 2020 جىلدىڭ سوڭىندا 1،1 ترلن تەڭگە بولسا، 2021 جىلدىڭ سوڭىندا 668،8 ملرد تەڭگە بولعان. ياعني 37،9 پايىزعا قىسقارعان.

«سەكتوردى ساۋىقتىرۋعا اسەر ەتكەن بىردەن ءبىر ۇيىم – Jusan Bank. بىلتىر بانك ۇزدىك وندىقتاعى قارجى ينستيتۋتى «اتفبانكپەن» ءساتتى بىرىگىپ، ناتيجەسىندە، جىلدار بويى تسەسنابانكتەن «مۇراعا» قالىپ كەلە جاتقان پروبلەمادان تولىق ارىلدى. بانك ۋلى اكتيۆ­تەردى تازالاپ، NPL 90+ كولەمىن بىردەن 70،3 پايىزعا ازايتتى. قازىر قارىز پورتفەلىندەگى NPL 90+ ۇلەسى 9،5 پايىزدى قۇرايدى. ءبىر جىل بۇرىن بۇل كورسەتكىش 44،1 پايىزدى قۇراعان»، دەپ جازادى Finprom.

NPL 90+ كولەمىن قىسقارتۋ بو­يىنشا Bank RBK (-66،2 پايىز) مەن «وتباسى بانكتىڭ» دە (-41،1 پايىز) كورسەتكىشى ءتاۋىر.

سەكتورداعى قولايلى جاعداي­دى حالىقارالىق ساراپشىلار دا راستايدى. Fitch Ratings اگەنت­تىگى قازاق­ستاننىڭ دەربەس رەيتينگىن «تۇراقتى» دەڭگەيدە دەپ جاريالادى. اناليتيكتەر نەگىزىنەن NPL تومەندەۋىن، جوعارى وتىمدىلىكتى جانە كىرىستىلىگىن اتاپ وتەدى.

بانكتەردىڭ تابىسى حالىق تابى­سىنىڭ ازايۋى سەبەپتى ءوسىپ جات­قانى بىلاي دا بەلگىلى. از تابىس، ارزان قىزمەت، قىمبات تاۋار ءسات ساناپ حالىقتى بانكتەر الدىن­دا كىرىپتار ەتە تۇسۋدە. قازىر ەلىمىزدە بانكتەن زايم الماعان 3 ملن عانا ادام قالىپتى. ءبىرىنشى نەسيە بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، 2021 جىلى بولشەك نەسيە قارقىندى وسكەن. بولشەك نەسيەنىڭ جالپى نەسيە پورتفەلىندەگى ۇلەسى 11 ترلن تەڭگە، 43 پايىزدى قۇرايدى.

«قازىر ورتاشا ەسەپپەن نەسيەنى ءبىر جىلعا دەيىن راسىمدەيدى. ونىڭ كوبى ءبولىپ تولەۋ شارتىمەن العان قارىزدار جانە از كولەمدەگى سومالار. ورتاشا تۇتىنۋشىلىق زايم كولەمى 300 مىڭ تەڭگەدەن ءسال اسادى»، دەيدى الماتى ءبىرىنشى نەسيە بيۋروسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى اسەم نۇرعاليەۆا.

نارىقتا وسىنشاما تابىستى بولىپ وتىرعانىنا قاراماستان بانك­تەردىڭ دە جازا باسىپ جاتقان سات­تەرى جەتەرلىك. بىلتىر ەكىنشى دەڭ­گەيلى بانكتەرگە 161 ايىپپۇل سا­لىن­عان. سونىڭ 106-سى – ءبىر عانا بانك­تىڭ ەنشىسىندەگى ايىپ. Ranking پورتالىنىڭ جازۋىنا قارا­عاندا، 2021 جىلدىڭ قاڭتار-جەلتوق­سان ايلارى ارالىعىندا ەكىنشى دەڭ­گەيلى بانكتەرگە سالىنعان ايىپ­پۇلدىڭ جيىنتىق كولەمى 185،1 ملن تەڭگەنى قۇرادى. بۇل 2020 جىلعى كورسەتكىشتەن 11،4 پايىزعا تومەن.

بىلتىر اكىمشىلىك جاۋاپكەر­شىلىككە تارتىلعان 15 بانكتىڭ ەكەۋى – AsiaCredit Bank پەن Capital Bank سەكتوردان كەتىپ تىندى. ايىپ­پۇلدىڭ باسىم بولىگى «بانك حوۋم كرەديت» (78،6 ملن تەڭگە)، ForteBank (33،7 ملن)، Al-Hilal (26،5 ملن) جانە Bank RBK-عا (23،6 ملن) سالىندى. كورىپ وتىرعانىمىزداي، 161 ايىپ­پۇلدىڭ 106-سىن «ەنشىلەگەن» قار­جى ۇيىمى – «بانك حوۋم كرەديت». كوبىنە بۇل بانك نەسيە بيۋروسىنا اق­پارات جەتكىزبەگەنى نەمەسە سەنىم­سىز اقپارات ۇسىنعانى ءۇشىن ايىپتالعان.

البەتتە، مۇنداي مايدا-شۇيدە ايىپتاۋلار بانكتەردىڭ قىلشىعىن دا قيسايتپايدى. ولار ەڭسەلەرىن تىك ۇستاپ، جىل سايىن قورجىندارىن مولايتا تۇسكەن قالپى العا قاراي ارشىنداپ باسا بەرمەك. نە بولماسا 22 بانكتى كوكجيەگى ساعىمدانعان كوك تەڭىزدىڭ تولقىندارىن جارىپ اققان 22 كەمەگە تەڭەسەك تە بولعانداي. جەلكەن كەرگەن 22 كەمەگە. ءار بارعان ادام «ەندى جەلكەمنىڭ شۇقىرى كورسىن» دەپ شىعاتىن، بىراق مەڭدۋانا جەگەندەي اربالىپ، ەكىنشى قايتارا كەلگەنىن اڭعارماي دا قالاتىن 22 كەمەگە...