كوكپارعا تۇسكەن كوپ قارجى

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى 5 جىلدا اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا 2 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى بولىنگەن. بىراق تريلليونداعان سۋبسيديانىڭ ءوزى بۇل سالانى ۇشپاققا شىعارا الماي تۇر. قارجىنىڭ ءتيىمدى جۇمسالۋىن ەشكىم باقىلامايدى، مەملەكەت قارجىسى كوپە-كورنەۋ تالان-تاراجعا سالىنىپ جاتىر. سۋبسيديانىڭ تۇپكى يەسىنە جەتپەگەنى بىلاي تۇرسىن، ونى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ەش قاتىسى جوق سالالار ءىلىپ اكەتكەن.

«سوڭعى جىلدارى سىبايلاس جەم­قور­لىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى 960 قىلمىستىق ءىس تەرگەگەن. سونىڭ 54 پا­يىزى سۋبسيديانى جىمقىرۋعا قاتىس­تى بولعان. مىسالى، جايىلىمدىق جەر­لەر­دى سۋلاندىرۋعا 80 ملرد تەڭگە ءبولىندى.

بىراق ونىڭ تەڭ جارتىسى جەلگە ۇشتى. وسى جۇمىسقا قاجەتتى قۇرال-جابدىقتىڭ باعاسى 2-3 ەسە ارتىق كورسەتىلگەن. ءتىپتى كەي جاعدايدا قارجىنى قاعاز جۇزىندە يگەرە سالعان»، دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قانشا جەلگە ۇشتى دەگەنمەن دە سۋبسيدياڭىز ازدى-كوپتى اعايىننىڭ قولىنا تيگەنى دە راس. بىراق سولاردىڭ ءوزى اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن وڭدەپ، ساقتاۋعا اسا ق ۇلىقتى ەمەس. سەبەبى سۋبسيديا جۇيەسى شارۋالاردىڭ ىنتاسىن ارتتىرمايدى. سالا ءدال وسىلاي بويكۇيەزدەنىپ تۇرا بەرەر بولسا، اگروونەركاسىپ كەشەنى شيكىزات وندىرۋدەن ءارى اسپايدى، ءارى-بەرىدەن سوڭ وسىنىڭ وزىنە مۇقتاج بوپ قالماساق يگى.

اقپان ايىنىڭ باسىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى يري­نا سمير­نوۆا اگروونەر­كاسىپ كەشەنىنە قىرۋار اقشا بولىنەتىنىن، بىراق اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرى باعاسىنىڭ ەش ارزاندامايتىنىن ايتىپ شاعىم بىلدىرگەن ەدى.

«اۋىل شارۋاشىلىعىنا سۋبسيديا ءبولۋ سالانىڭ دامۋىنا ەشقانداي كەپىلدىك بەرمەيدى. قىرعىزستاندا بۇل سالاعا مۇلدە سۋبسيديا بەرىلمەيدى. الاي­دا ول جاقتان تابىن-تابىن مال، ادەمى بولىپ وسكەن كارتوپ، القاپتى تۇگەل الىپ جاتقان قۇل­پى­نايدى كورۋگە بولادى. شارۋا قوجالىقتارى دا، قۇس شارۋاشىلىعى دا جاقسى دامىعان»، دەدى دەپۋتات.

ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە اۋىل شارۋاشىلىعىن سۋبسي­ديا­­­لاۋ­دىڭ بىرىڭعاي جاڭا جۇ­يەسى ۇسى­نىلۋى ءتيىس. ءماجى­لىس تور­اعا­سى ەر­لان قوشانوۆ اگرار­لىق كو­مي­­تەتكە ەكىنشى وقى­لى­معا دە­يىن اۋىل شارۋاشى­لى­عىن­داعى سى­­باي­­لاس جەمقورلىقپەن كۇ­رەس ماسە­لەسىن قاراستىرۋدى تاپسىردى.

ال قازاقستان فەرمەرلەر قاۋىم­داستىعىنىڭ باسقارما توراعاسى جيگۋلي دايراباەۆ قاۋىم­داستىق اتىنان اۋىل شارۋا­شىلىعى مينيسترىنە بىر­نەشە تالاپ قويىپ وتىر. توراعا­نىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە ءدال قازىر 280 مىڭ شارۋا بار. ونىڭ بارى­نە بىردەي سۋبسيديا بەرۋگە شاما كەلمەيدى. سوندىقتان شا­عىن فەرمەرلەرگە باسىمدىق بەرگەن ابزال.

«مەملەكەت قاراجاتى ەڭ الدىمەن كىشى جانە ورتا بۋىنداعى شارۋالارعا جەتۋى كەرەك. ءىرى مەكەمەلەر اياقتارىنان نىق تۇر. ولار ءۇشىن ەكسپورتتى اشىپ بەرۋ اۋاداي قاجەت. بۇل – ءبىر. ەكىنشىدەن، تەحنيكا مەن قۇرال-جابدىق قولجەتىمدى بولۋىن تالاپ ەتەمىز. كادەگە جاراتۋ دەگەن سالىقتىڭ كوزى جويىلسىن. ينۆەستيتسيالىق سۋبسيديا مولشەرى ۇلعايىپ، شارۋالارعا ءوز ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جاڭارتۋعا مۇمكىندىك بەرىلۋى قاجەت. ۇشىنشىدەن، جانار-جاعار­ماي ماسەلەسىن تۇبەگەيلى شەشەتىن ۋاقىت كەلدى. ارزانداتىلعان دەگەن تۇسىنىك 10-20 پايىزبەن ولشەنبەۋ كەرەك. باعا مولشەرى كەم دەگەندە 2،5-3 ەسە ازايتىلۋى ءتيىس. وعان مۇمكىندىك بار»، دەيدى ول.

قاۋىمداستىق باسشىسىنىڭ سوزىنشە، سونىمەن قاتار جىلدار بويى باسىمدىق بەرىلگەن باعىتتاردى عانا ەمەس، اوك-ءتىڭ باسقا دا سالالارىن قولدايتىن كەز كەلدى. استىق پەن ءىرى قارا مالدان بولەك ونداعان باعىت بار. سولاردىڭ كۇندەلىكتى پروبلەمالارىمەن اينالىسۋ قاجەت.

«اگروونەركاسىپ كەشەنى سۋبەك­­تى­لەرىنىڭ بارلىعى سا­لىقتان بوساعانى دۇرىس. فەر­مەر­لەر­دىڭ جيعان-تەرگەنىن قازى­نا قال­تاسىنا ەمەس، ناقتى اۋىل ينف­را­قۇرىلىمى مەن اگرو­بيز­نەستىڭ دامۋىنا باعىتتاعان ءجون بولادى. سودان كەيىنگى تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە – مينيسترلىك قاراماعىنداعى «ازىق-ت ۇلىك كەلىسىمشارت كورپوراتسياسى»، نانوتس دەگەن ۇيىمداردىڭ تەك فەرمەرلەردىڭ مۇددەسىنە عانا جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. ءونىم ساتۋ ماسەلەسىن قول­عا الاتىن دا كەز كەلدى. جىل ون ەكى اي دالادا تىنباي جۇمىس ىستەگەندەردىڭ ءونىمدى قايتا ساتامىن دەپ باسى اۋىرماۋى كەرەك. مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيە­سىن فەرمەرلەردىڭ سۇراۋىن ەسكە­رە وتىرىپ تۇبەگەيلى رەفورما­لاۋ قاجەت»، دەيدى جيگۋلي دايراباەۆ.

پرەزيدەنت تاپسىرماسى مەن شارۋالار تالابى ۇندەسىپ، ۇلكەن ءبىر وزگەرىس بولاتىن سەكىلدى. بۇل پاراللەل مىندەت جاۋاپكەر­شىلىگىن سالالىق مينيسترلىك قالاي سەزىندى، قانداي ناتيجە شىعارادى، ونى اي وتپەي-اق ءبىلىپ قالارمىز. سونىمەن بىرگە مەملەكەت باسشىسىنىڭ سۋبسيديالاۋ تۋرالى اقپاراتتى تولىق قامتيتىن پلاتفورما ازىرلەۋ تاپسىرماسى دا ورىندالۋى ءتيىس. بۇل دا كەتپەن، كۇرەگىن شىڭداپ، بىلەگىن تۇرىنگەن ءبىراز اعايىننىڭ كوڭىلىن جايلاندىرار باستاما بولسا يگى. قازىرگى باستى مىندەت – قاراجاتتىڭ ءادىل ءبولىنۋى جانە شاشاۋ شىقپاي شارۋاعا جەتۋى. ەگەر ورتالىق جانە اتقارۋشى بيلىك وسى مىندەتتى ويداعىداي اتقارسا، ونىڭ ءوزى ءتاپ-ءتاۋىر جە­ڭىس­كە بالانباق.