كافكانىڭ سوڭعى ماحابباتى

كۇللى الەم شىعارما­لارىن ءسۇيىپ وقى­عان كافكا سۋرەتتەگەن بۇل ايەلدىڭ ەسى­مى – دورا ديامانت. الەم تانىعان جازۋشى مەن قارا­پايىم دورانىڭ قالاي كەز­دەسكەنى، ءبىر-بىرىنە ەسسىز عاشىقتىعى مەن كەيىنگى تاع­دىرلارى تۋرالى ءبىلۋ ءۇشىن ءبىز 1923 جىلعا شەگىنىس جاساۋىمىز كەرەك. وسى جىلى كافكا جانىن مەڭدەگەن ناۋ­قاسىن ازدا بولسا جەڭىل­دەتۋ ءۇشىن بال­تىق تەڭىزىنىڭ بويىنداعى ءبىر جايلى دەمالىس ورىنىنا ات باسىن بۇرادى. الدەبىر كۇنى كافكا ءوزى تۇسكەن دەمالىس ورىنىنىڭ ءدامحاناسىندا ءبىر سۇلۋ بويجەتكەننىڭ بالىق سويىپ جاتقانىن كوزى شالادى. مۇنداي كورىنىس قاتتى اسەر ەتكەسىن بە، الدە جازۋشى ءوزىن ۇستاي المادى ما، ايتەۋىر بەيجاي قالعىسى كەلمەگەن قالامگەر: ء«ناپ-نازىك قولدىڭ وسىنداي قاتىگەز ىسكە باراتىنى قالاي بولعانى؟»، دەپ ءسوز باستايدى. كافكا وزىنە جاراسىمدى جۇپتى ءدال سول ساتتە تاپقان ەدى. ەكەۋى سول كۇننەن باستاپ سەرتتەسەدى، بىرگە ءومىر سۇ­رۋگە قام جاسايدى. سول ساتتە دورانىڭ ال­دىن­دا اۋرۋ مەڭدەگەن جان ەمەس، كەڭ يىق­تى، سىمباتتى، قوس جانارىنان جالىن اتقان قىرىق جاسار ەۆرەي جىگىت تۇرعان بولاتىن.

كافكانىڭ كوزى تۇسكەن سۇلۋ جازۋشى دەمالۋعا بارعان ساياجايدىڭ قىزمەتكەرى بولىپ جۇمىس ىستەيتىن. بۇرىن بەرليندە تىگىنشىلىكپەن دە اينالىسىپ، كۇن كورىستىڭ ەبىن تاپقان دورا تەكتى اۋلەتتەن شىققان قىز ەدى، بىراق ونىڭ ەسكىشە ويلايتىن اتا-اناسىنىڭ كوزقاراسىتارىنا جانى توزبەي، ۇيىنەن ءبىر جولا كەتىپ، ءار جەردە الۋان ءتۇرلى جۇمىس ىستەپ، كۇنەلتىپ جۇرگەن. ال كافكا وكپە تۋبەركۋلەزى كۇن ساناپ اۋىرلاعانى سەبەپتى قايدا جاقسى دارىگەر بولسا، سوندا بارىپ ەمدەلىپ، قايدا جايلى جەر بولسا، سوندا بارىپ دەمالىپ، ءدام ايداپ دورا ىستەيتىن تۇسەلۇيگە بارعان-تۇعىن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ەكى عاشىق ەكى بايابان ءشول دالادا ۇشىپ جۇرگەن ەكى ءتۇيىر قۇم سياقتى كۇتپەگەن جەردەن قاۋىشتى. وكىنەرلىگى، ول كەزدە كافكانىڭ 11 اي عانا ءومىرى قالىپ ەدى. وسىنداي قىسقا عانا ومىرىندە ول بۇرىن-سوڭدى قولى جەتپەگەن سۇيىسپەنشىلىك پەن قاسىرەتتىڭ وتىنا شىرمالدى. سول سەبەپتى، كافكا ادال ءسوزىن ايتىپ: «ەگەر مەندە بىردەڭە بولدى دەسەك، وندا سونىڭ ءبارىن ماعان دورا بەردى» دەپ جازعانى كىرشىكسىز سەزىمنىڭ، تازا ويدىڭ شىندىعى دەپ ۇققانىمىز ابزال.

ولار رۋحاني سەرگەلدەڭدەردىڭ كۇيىن كەشكەن دە بولۋى مۇمكىن. ارادا كوپ وتپەي قوس عاشىق بەرليندە ءۇي جالداپ تۇرىپ، بولاشاققا بىرگە جوسپار قۇرادى. ءبىر كۇنى كافكا دوراعا ۇيلەنۋ تالابىن قويادى، بۇل ۋاقىتتا ونىڭ نە ءبارى ءبىر اي عانا ءومىرى قالعان. «باقىتسىز» دورا توي قۋانىشىنا ماساتتانباي، بولاشاق جارىنىڭ، ۇلى جازۋشىنىڭ جانازاسىنا قامىقتى. كافكا­نىڭ زاڭدى ايەلى بولماعاسىن، دورانىڭ جانازاعا قاتىسۋىنا قاقىسى جوق ەدى. بىراق ول سۇيگەنىن سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋعا بارىپ، ءۇمىتسىز كوزىنەن سۋىق جاس پارلاتادى. دورانىڭ جۇرەگىمەن جىلاۋى جازۋشى تۋىستارىنىڭ ساي سۇيەگىن سىرقىراتادى، ولار دا قوسىلىپ جىلاپ، ومىردەن ەڭ ۇلى جازۋشىنىڭ وتكەنىنە وپىنادى، وكىنەدى.

ارتىنان اڭىز ەرگەن كافكانى ەسكە الساق، مىنا ءومىر ادىلدىكتەن تۇراتىنىنا سەنە تۇسەمىز. ول وقىرمانىنا، سوڭىنا قىمبات مۇرالار قالدىردى، بىراق ءوزىنىڭ ءومىرى، ءاربىر ءساتى، ءار ءتۇنى جانىن جەگىدەي جەگەن اۋرۋمەن ابىگەر بولىپ، ناۋقاس توسەگىنە تاڭىلدى. دورانىڭ وعان دەگەن شەكسىز دە كىرشىكسىز ماحابباتى بالكىم ءومىردىڭ كافكاعا قايتارعان قارىزى بولۋى بەك مۇمكىن. اۋىر حالدە جاتقان سوڭعى ساتىندە كافكا دورانىڭ كومەگىمەن، كوپتەگەن قولجازباسىن ءوز قولىمەن ورتەپ جىبەرەدى. ال وتقا جانباعان، بۇدان بۇرىن باسپا كورگەن شىعارمالارى جاھان ادەبيەتىنىڭ جاۋھارىنا اينالىپ ۇلگەردى. مەيلى، قولجازبالاردىڭ ورتەلۋى، مەيلى امان قالعانى بولسىن، ءبارى دە ىزگى ماحابباتتىڭ قۇدىرەتى ەكەنى داۋسىز. دورانىڭ كافكاعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى «وپالىق» پەن «وپاسىزدىقتىڭ» اراسىندا قالعىدى.

بورحەستىڭ: «كافكا ءبىزدىڭ ءداۋىر ءۇشىن وتە ماڭىزدى» دەگەنى بار ەدى، ارينە، ءار ءداۋىردىڭ ءوز كافكاسى بار، بىراق دورانىڭ جۇرەگىندەگى كافكا بولەك بولعانى شىندىق.