اگروونەركاسىپ كەشەنى العا باسىپ كەلەدى

– دۇنيەجۇزىندەگى ەكونومي­كالىق داعدارىستارعا قاراماس­تان، پرەزيدەنتتىڭ، ۇكىمەتتىڭ قولداۋلارىنىڭ، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ىسكە اسۋى­نىڭ ناتيجەسىندە وڭىردە ايتار­لىقتاي دامۋ قارقىنى بار. ما­سە­لەن، مەملەكەت باسشى­سى­نىڭ قازاقستان حالقىنا جولدا­ۋىن­­­دا بەرىلگەن تاپسىرمالار­دى ءتيىمدى ىسكە اسىرۋدىڭ ناتي­جە­سىندە بيىل ايماقتىڭ 11 ايداعى ەكونوميكانىڭ دامۋ قار­قىنى 104،9%-دى قۇرادى. وڭىر­دەگى نەگىزگى الەۋمەتتىك-ەكو­نو­مي­كا­لىق كورسەتكىشتەر بىل­تىرعى كور­سەتكىشتەردەن جانە رەس­پۋب­ليكانىڭ ورتا كورسەتكىشىنەن دە جوعارى. ەكونوميكانىڭ دامۋى – تارتىلعان ينۆەستيتسياعا بايلانىستى. ەسەپتى كەزەڭدە وبلىس ەكونوميكاسىنا 350 ملرد تەڭگەدەن استام ينۆەستيتسيا تارتىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە، ايماقتاعى كاسىپورىندار 530 ملرد تەڭگەنىڭ ءونىمىن ءوندىردى، – دەيدى ايماق باسشىسى.

اتالعان وڭىردە اۋىل شارۋا­شىلىعى سالاسىنداعى ءوسىم 101،5%-دى قۇرادى. مەملەكەت باس­شىسى تاپسىرمالارىنىڭ ءبىرى – جۇمىسسىزدار سانىن كو­بەيت­پەۋ. وبلىستا جۇمىسسىزدىق دەڭ­گەيى – 4،9%. كەلەسى ماسەلە – با­عانىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ. وت­كەن ايلاردا ينفلياتسيا 107،7%-دى قۇرادى. بيۋدجەتتى يگەرۋ كور­سەتكىشى – 98،9%. جىل سوڭىنا دە­يىن بەرىلگەن قارجى جوسپارعا ساي­كەس 99،9% يگەرىلەدى.

– بۇگىندە ماڭىزدى ماسەلە­لەردىڭ ءبىرى – ىندەتكە قارسى كۇ­رەس. قابىلدانعان شا­را­لاردىڭ ناتيجەسىندە سوڭعى كەزدەرى ىندەت جۇقتىرعاندار سا­نى تاۋلىگىنە 10-نان اسپايدى. پاندەميا باستال­عان كەزدەن باس­تاپ 21 مىڭنان استام ادام ناۋ­قاستانىپ، قاجەت­تى تو­سەكتىك ورىن­دار دايىندال­دى. ىندەتتى جەڭۋ جولدارىنىڭ ءبىرى – ۆاكتسينالاۋ. بۇگىندە ايماق تۇرعىندارىنىڭ 98%-ى ەگىلدى. قاجەتتى ءدارى-دار­مەك، قۇرال-جابدىقتار تولىق قام­تاماسىز ەتىلدى. كارانتيندىك تالاپ­تاردى ساقتاۋ ءۇشىن موبيلدىك توپتار قۇرىلدى. ولار ءىرى ساۋدا ورىندارىندا، بازارلاردا، مەيرامحانالاردا جۇمىس ىستەپ جاتىر، – دەيدى وبلىس باسشىسى.

جامبىل وبلىسىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىنداعى مىندەتتەرىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا فارماتسەۆتيكا سالاسى بەلسەندى دامۋدا. 2021 جىلدىڭ 11 ايىندا فارماتسەۆتيكا سالاسىندا 3 ملرد-تان استام ءونىم شىعارىلدى. ەڭ نەگىزگىسى ىندەتتەرگە قارسى قۇ­رال-جابدىقتار شىعاراتىن «سۋ­پەر­فارم» فابريكاسى جانە اۋرۋلاردى انىقتايتىن ەكسپرەسس تەست شىعاراتىن زاۋىت. ونىڭ قۇرىلىسى بىلتىر باستالىپ، ۆاك­تسينا شىعاراتىن زاۋىتتىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى ىسكە قوسىلدى. قىركۇيەكتەن بەرى كاسىپورىن ايىنا 500 مىڭ دوزا ۆاكتسينا شىعارا باستادى.

– جالپى، 11 ايدا 1،5 ملن دوزا قازاقستاندىق ۆاكتسينا شى­عا­رىلدى. العاش رەت ەكسپورت قىر­عىزستانعا جونەلتىلدى. قازىر ور­تالىق ازيا جانە ەۋروپا ەلدە­رىنەن دە سۇرانىس بار. ددۇ رۇقساتى بەرىلگەن. جىل سوڭى­نا دەيىن قۋاتتىلىق 2 ملن دوزا­عا جەتكىزىلمەك. قازىرگى كەزدە زاۋىت­تىڭ ەكىنشى كەزەڭىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. ونى ءساۋىر-مامىر ايلارىندا اياقتاۋ كوزدەلگەن. سول كەزدە ايىنا كەمىندە 2-3 ملن دوزا، كوروناۆيرۋستان باسقا دا اۋرۋ­لارعا قاتىستى ۆاكتسينالار شىعارىلادى. ماقسات – حالىقتى ەكپەلەرمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە ولاردى باسقا مەملەكەتتەرگە ەكسپورتتاۋ، – دەدى اكىم.

الەمدىك ەكونوميكالىق داعدا­رىس­تاعى ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىڭ ازىق-ت ۇلىك قاۋىپ­سىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. جام­بىل وبلىسىندا وسى ماقساتتا اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامى­تۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلادى. بيىلعى قۋاڭشىلىققا، سۋ تاپشىلىعىنا قاراماستان، ەگىستىك القابى 30 مىڭ گەكتارعا ۇلعايدى. پايدالانىلماي جاتقان 112 مىڭ گەكتار جەر مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلدى.

– سۋارمالى جەرلەردىڭ اۋما­عىن كەڭەيتۋ ماسەلەسى دە كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىنى بەلگىلى. بيىل قوسىمشا 41 مىڭ گەكتار سۋار­مالى جەر قالپىنا كەلتىرىلىپ، وڭىردەگى مۇنداي جەرلەردىڭ جالپى كولەمى 180 مىڭ گەكتارعا جەتتى. سۋارمالى جەرلەردى كوبەيتۋ ءۇشىن سۋ تاپشىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ارنايى سۋ بالانسىن جاسادىق. ونداعى ماقسات – جەر استى، جەر ءۇستى سۋلارىن انىقتاۋ، ولاردى ءتيىم­دى پايدالانۋ. ا.سافين اتىن­­داعى عىلىمي زەرتتەۋ ينستي­تۋ­تىنىڭ مالىمەتىنشە، جەر استىنان كەم دەگەندە 700-800 ملن تەكشە مەتر سۋدى پايدالانۋعا بولادى. ول ءۇشىن كەم دەگەندە 700 سۋتارتقىش جاڭادان سالىنۋى نەمەسە قالپىنا كەلتىرىلۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار جاڭا تەحنولوگيالار قولدانىسقا ەنگىزىلۋدە. مۇنى شارۋالار دا جەتە تۇسىنە باستادى. قازىرگى كەزدە يزرايل. سونداي-اق باسقا دا مەملەكەتتەرمەن جۇمىس ىستەپ، كاسىپكەرلەردىڭ، الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسىنىڭ ەسەبىنەن جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ قۇرىلعىلارى ورناتىلۋدا. مال شارۋاشىلىعىندا مال باسىنىڭ ءوسىمى 6-8%-دى قۇراپ وتىر، – دەدى ايماق باسشىسى.

بۇدان بولەك، ءوڭىر تابيعاتى كوكونىس، ءونىم وسىرۋگە قولايلى. بيىل اتالعان وبلىستا الما كوپ­تەپ وسىرىلۋدە. ماسەلەن، 11 ايدا 42 توننا الما اراب ەلدەرىنە ەكسپورتتالدى. ال ەت ەكسپورتى 4،5 مىڭ توننانى قۇرادى.

– بۇعان قوسا، وبلىستا با­لىق شارۋاشىلىعىن جۇرگى­زۋ­گە ارنالعان 140-تان استام سۋ قوي­ماسى بار. فورەل بالىقتارىن وسىرۋ­گە ارنالعان 18 تاۋ ۋچاس­كە­سى انىقتالدى. بۇل ىسكە قىزى­عۋشىلىق تانىتقان 7 شارۋا قو­جالىعى بار. وندا فورەل ءوسى­رۋ ءىسى عانا قولعا الىنىپ قوي­ماي، تۇرعىندارعا ارنال­عان دەما­لىس ورىندارى دا قاراس­تى­رىلادى. سونداي-اق بال وندى­رۋشىلەرگە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن قوسىمشا سۋبسيديا بەرۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا. بۇعان قوسا، قۇلپىناي مەن تاڭقۋراي وسىمدىكتەرىن ءوسىرۋ ءىسى دە دامي­تىن بولادى. پرەزيدەنتتىڭ تاپ­سىرمالارىنىڭ ءبىرى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار باعاسىن تۇراقتاندىرۋ بويىنشا بىرقا­تار جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. ۇكى­مەت جانىنان ارنايى كوميسسيا قۇرىلدى. باعانى وسىرمەۋ بويىنشا «القاپتان سورەگە دەيىن» جوباسى ىسكە اسىرىلۋدا. ياعني شارۋا ءوز ءونىمىن دەلدالدارسىز تىكەلەي ساۋدا ورىندارىنا جەتكىزەدى. سونداي-اق وڭىردە 32 الەۋمەتتىك دۇكەن جۇمىس ىستەيدى. سونىڭ ىشىندە 15-ءى تاراز قالاسىندا. ونداعى باعالار ساۋدا ورتالىقتارىمەن، بازارمەن سالىستىرعاندا 15-20%-عا تومەن. جاقىندا باعانى قاداعالايتىن ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ ماماندارى دا كەلىپ تەكسەردى، – دەدى ب.ساپارباەۆ.

بۇدان بولەك، تۇراقتاندىرۋ قورىنا بيۋدجەتتەن قوسىمشا قار­جى ءبولىندى. قازىرگى كەزدە وندا شامامەن 3،5 مىڭ توننا الەۋ­مەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار بار. وڭىردە 19 الەۋمەتتىك ازىق-ت ۇلىك تاۋارلارىنىڭ 9-ى تولىق، 8-ءى – 50%-عا قامتىلىپ، 2-ەۋى – كۇرىش پەن قاراقۇمىق قىزىلوردا جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىنان جەتكىزىلۋدە.

– ەل پرەزيدەنتىنىڭ باستى تاپ­سىرمالارىنىڭ ءبىرى – شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ، قوسىمشا جۇمىس ورىندارىن اشۋ. بۇگىنگى تاڭدا ءوڭىر بويىنشا بۇل كورسەتكىش 23%-دى قۇرايدى. شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىن قول­داۋ ءۇشىن 11 ايدا شامامەن 18 ملرد تەڭگە ءبولىندى. بىراق بۇل جۇمىس ودان ءارى جالعاساتىن بولادى. بيزنەسمەندەرگە ءبىزدىڭ مەم­­لەكەتتىك باعدارلامالارى­مىز، اسى­رەسە «قاراپايىم زاتتار ەكونومي­كاسى» ۇلكەن كومەك كورسە­تەدى. بۇل تۇرعىدا ءوڭىر رەسپۋب­ليكا بويىنشا كوش باستاپ تۇر. شامامەن 95 ملرد تەڭگەگە ءونىم ءوندىرىلىپ، كاسىپكەرلەرىمىز 70 ملرد تەڭگەگە جۋىق قاراجات الدى، – دەيدى وبلىس اكىمى.

تۇرعىنداردى باسپانامەن قام­­تۋ ماسەلەسى دە ماڭىزدىلى­عىن جوي­عان جوق. وسى ماقساتتا، وب­لىستا بيىل 600 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي بەرىلدى. مىندەت – 650 مىڭعا دەيىن جەتكىزۋ. جىل سوڭى­نا دەيىن قوسىمشا 50 مىڭ شارشى مەتر پايدالانۋعا بەرىلەدى. ەل پرەزيدەنتىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، بىرىڭعاي زەينەتاقى تولەمدەرى حالىق ءۇشىن ۇلكەن قول­داۋ بولدى. وبلىستاعى سالىم­شىلاردىڭ شوتتارىنا زەينەتاقى قورىنان 10 مىڭعا جۋىق سالىمشىدان 25 ملرد تەڭگە اۋدارىلدى. 4 858 تۇرعىن 15 ملرد تەڭگەگە پاتەر الدى.

– وڭىردە جۇمىسپەن قامتۋ جانە جۇمىسسىزدىقپەن كۇرەس ماسە­لەسى بەلسەندى شەشىلۋدە. مەملەكەتتىك باعدارلامالار­دىڭ ناتي­جەسىندە 54 مىڭ ادام قامتىلىپ، 30 مىڭ جۇمىس ورنى، سونىڭ ىشىندە 17 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلدى. وڭىردە ااك الۋشىلار سانى كوپ. وتكەن 11 ايدا مۇنداي اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتىڭ شاراپاتىن 11 مىڭ وتباسى كوردى. ال وڭىردەگى ورتاشا جالاقى 22،6%-عا ءوستى. مەملەكەت باسشىسى مەكتەپتەر قۇرىلىسىن ارتتىرىپ، اپاتتى جاعدايداعى جانە ءۇش اۋىسىمدىق مەكتەپتەر سانىن ازايتۋ جونىندەگى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. وسى ماقسات­تا بيىل 18 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلەدى. سونىڭ ىشىندە 12-ءسى – جەكەمەنشىك ءبىلىم ورداسى. 23 مەكتەپتە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستا­­رى جۇرگىزىلۋدە. مەكتەپكە دەيىن­گى ءبىلىم مەكەمەلەرىمەن 3-6 جاس ارا­لىعىندا بالالار 100% قام­تىلعان. «دابىل تۇيمەسى» جانە مەكتەپتەردى پوليتسيا دەپار­تا­مەنتتەرىمەن بايلانىستىرۋ بو­يىنشا جۇمىستار جالعاسۋدا. كول­­لەدجدەردە «جاس مامان» باع­دارلاماسى قولعا الىندى. سو­­نى­مەن قاتار وڭىردە س.ج.اس­فەن­دياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلت­تىق مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتى­نىڭ فيليالى اشىلدى. بۇل دارىگەر­لەر تاپشىلىعىن جويۋعا سەپتى­گىن تيگىزەدى. جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ ما­تەريالدىق بازاسىن نىعايتۋعا 3 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولىندى، – دەدى سپيكەر.

سونداي-اق مەملەكەت باسشى­سىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس جامبىل وبلىسىندا مەملەكەتتىك باعدارلامالاردان بولەك، ايماق­تىق دەڭگەيدەگى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ دا يگى ۇردىسكە اينالدى.

– سونىڭ ءبىرى – «جومارت تۇ­لەك» جوباسى شەڭبەرىندە تابىس­تى تۇلەكتەردىڭ دەمەۋشىلىگىمەن 2،8 ملرد تەڭگەگە 67 ەلدى مەكەندە جوبالار جۇزەگە اسۋدا. «اسار» جوباسى اياسىندا بيىل 133 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى جوسپارلانىپ، 75-ءى پايدالانۋعا بەرىلدى. «تارازعا تارتۋ» جوباسى ارقىلى تاراز قالاسى اۋماعىندا 47 نىسان سالىنىپ، جوندەلدى. «بيزنەستىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى» شەگىندە 12،7 ملرد تەڭگە ءبولىندى، – دەدى وبلىس باسشىسى.