انا مەن بالانى قولداۋعا – ايرىقشا نازار

ول انا مەن بالانىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جانە زاڭدى مۇددەلەرىن جوعارى قويۋ مەملەكەت ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«بۇگىنگى تاڭدا بالالى 1،9 ملن وتباسى الەۋمەتتىك جاردەماقى مەن تولەم الادى. انا مەن بالانى الەۋمەتتىك قولداۋ الەۋمەتتىك كومەك پەن الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋدىڭ كوپدەڭگەيلى جۇيەسى ارقىلى قامتاماسىز ەتىلەدى جانە بيۋدجەتتەن تولەنەتىن جاردەماقىلاردىڭ 5 ءتۇرىن جانە مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان بەرىلەتىن 2 تولەم ءتۇرىن قامتيدى. بيىل بۇل ماقساتتارعا 756 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 19%-عا ارتىق»، دەدى ا.نيازوۆ.

سونداي-اق ول بازالىق دەڭگەيدە مەملەكەت رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن بالا تۋعا 110 846 تەڭگەدەن 183 771 تەڭگەگە دەيىن بىرجولعى جاردەماقى الۋعا كەپىلدىك بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى. 2020 جىلى ول 52،3 ملرد تەڭگە سوماسىنا 430،7 مىڭ ادامعا تولەنگەنىن، 2021 جىلى جاردەماقىنىڭ بۇل تۇرىنە 51،4 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعانىن جانە 6 ايدا ونى 186،8 مىڭ ادام 24،6 ملرد تەڭگە سوماسىندا العانىن العا تارتتى.

«جۇمىس ىستەمەيتىن ايەلدەر ءۇشىن بالا ءبىر جاسقا تولعانعا دەيىن ونىڭ كۇتىمى بويىنشا اي سايىنعى جاردەماقى تولەۋ قاراستىرىلعان. جاردەماقىنىڭ بۇل ءتۇرى ەكىنشى، ءۇشىنشى جانە ودان كەيىنگى بالالارعا – 16 802 تەڭگەدەن 25 962 تەڭگەگە دەيىن ارتتىرىلا وتىرىپ، بالانىڭ تۋ كەزەكتىلىگىنە بايلانىستى تولەنەدى. 2020 جىلى بۇل جاردەماقىنى 120،9 مىڭ ادام جالپى سوماسى 31،7 ملرد تەڭگەگە الدى، 2021 جىلعا 26،2 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان، ونىڭ 6،8 ملرد تەڭگەسى تولەندى»، دەپ تولىقتىردى الەۋمەتتىك كومەك ساياساتىن دامىتۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى.

ول سونداي-اق بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە 458 مىڭنان استام كوپبالالى وتباسى تۇراتىنىن ەسكە سالدى. 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ 4 جانە ودان دا كوپ بىرگە تۇراتىن كامەلەتكە تولماعان بالالارى نەمەسە 23 جاسقا دەيىنگى كۇندىزگى بولىمدە وقيتىن ستۋدەنت بالالارى بار كوپبالالى وتباسىلارعا تابىسىنا قاراماستان بەرىلەتىن جاردەماقى ەنگىزىلدى. تولەمدەردىڭ مولشەرى بالالار سانىنا بايلانىستى 46 760 تەڭگەدەن (4 بالا) 186 688 تەڭگەگە (16 بالا) دەيىن سارالانعان. بيىلعى جىلدىڭ 6 ايىندا بۇل جاردەماقىنى ورتا ەسەپپەن 141 ملرد تەڭگە سوماعا 458،9 مىڭ وتباسى العان. كوپبالالى انالاردىڭ ابىرويى مەن بەدەلىن ارتتىرۋ ءۇشىن «التىن القا»، «كۇمىس القا» القالارىمەن ناگرادتالعان كوپبالالى انالارعا تابىسىنا قاراماستان مەملەكەتتىك جاردەماقى دا تاعايىندالادى. جاردەماقى مولشەرى قازىرگى ۋاقىتتا 18 669 تەڭگەنى قۇرايدى، ونى 230،3 مىڭ ادام الادى، جىل باسىنان بەرى ولارعا 25،8 ملرد تەڭگە تولەنگەن.

«مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن مۇگەدەك بالا كامەلەتتىك جاسقا تولعانعا دەيىن ونىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى جاردەماقى تولەنەدى، جاردەماقى مولشەرى  48 023 تەڭگەنى قۇرايدى، بۇگىندە ول 92 مىڭ وتباسىنا 27،2 ملرد تەڭگە سوماسىندا تولەندى. مۇگەدەكتىگى بار بالا كامەلەتتىك جاسقا تولعاننان كەيىن ولاردىڭ قاتارىنان اسا مۇقتاج ادامدارعا بالا كەزىنەن ءبىرىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىگى بار ازاماتتىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى جاردەماقى تولەنەدى، ونىڭ مولشەرى 48 023 تەڭگەنى قۇرايدى، بۇل جاردەماقىنى بۇگىندە 15 مىڭنان استام وتباسى 4،4 ملرد تەڭگە سوماسىندا الدى. اتالعان تولەم تۇرلەرى بالانىڭ مۇگەدەكتىگى بويىنشا جاردەماقىدان بولەك جۇزەگە اسىرىلاتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى»، دەدى ا.نيازوۆ.

ول سونداي-اق جۇمىس بەرۋشىلەر قاراجاتى ەسەبىنەن تۇسكەن الەۋمەتتىك اۋدارىمدار نەگىزىندە جۇمىس ىستەيتىن ايەلدەرگە ارنالعان مەملەكەتتىك جاردەماقىلاردان باسقا، ماسق-تان جۇكتىلىككە جانە بوسانۋعا بايلانىستى تابىسىنان ايىرىلعان جاعدايدا بىرجولعى الەۋمەتتىك تولەمدەر تاعايىندالاتىنىن حابارلادى. بۇگىندە وسى الەۋمەتتىك تولەمنىڭ ورتاشا مولشەرى 540 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى (2020 جىلى ونى 203،1 مىڭ ادام جالپى سوماسى 96،4 ملرد تەڭگەگە الدى). بالا تۋعاننان كەيىن ماسق-تان 1 جاسقا دەيىنگى بالانىڭ كۇتىمى بويىنشا اي سايىنعى تولەمدەر جاسالادى. 2020 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ولاردى جالپى سوماسى 106،4 ملرد تەڭگەگە 501،6 مىڭ ادام الدى، بۇگىنگى كۇنى ورتاشا مولشەرى 32 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. بيىلعى جىلى جوعارىدا كورسەتىلگەن الەۋمەتتىك تولەمدەرگە ماسق قاراجاتىنان 253،8 ملرد تەڭگە كوزدەلگەن.

«بۇدان باسقا، 2014 جىلدان باستاپ جۇمىس ىستەيتىن ايەلدەر ءۇشىن ولاردىڭ 1 جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى بويىنشا دەمالىستا بولعان كەزەڭىندە مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن سۋبسيديالاۋ ەنگىزىلدى. بۇل ولاردىڭ زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ۇلعايۋىنا، زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋدىڭ بارابار دەڭگەيىنە قول جەتكىزۋگە ىقپال ەتەدى. 2020 جىلى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن ماسق-تان 1 جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمى بويىنشا الەۋمەتتىك تولەم الاتىن 87 275 ادامنىڭ جەكە زەينەتاقى شوتتارىنا 5،7 ملرد تەڭگە اۋدارىلدى. وسى جىلعا شامامەن 7 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان»، دەدى سپيكەر.

ا.نيازوۆ مەملەكەتتىك جاردەماقىلار مەن ماسق-تان تولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەمدەردەن باسقا، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار كورسەتەتىن الەۋمەتتىك قولداۋ دا كوزدەلگەنىن اتاپ ءوتتى.

«جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن جەتىم بالالارعا، مۇگەدەكتىگى بار بالالارعا جالپى سوماسى 82،3 ملن تەڭگە ماتەريالدىق كومەك كورسەتىلدى، تابىسى از وتباسىلاردىڭ بالالارىنا، كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان بالالارعا 57،1 ملن تەڭگە كولەمىندە دەمەۋشىلىك كومەك كورسەتىلدى»، دەدى الەۋمەتتىك كومەك ساياساتىن دامىتۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى.

كورسەتىلەتىن الەۋمەتتىك قولداۋ شارالارى ەلدەگى دەموگرافيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەردى، مۇنىڭ دالەلى 2020 جىلى بالا تۋ كورسەتكىشىنىڭ 426،8 مىڭعا دەيىن ءوسۋى. بۇل رەتتە ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، بەسىنشى جانە ودان كوپ بالا تۋعان وتباسىلاردىڭ ۇلەسى 48%-دى قۇرادى. قابىلدانىپ جاتقان شارالاردىڭ تيىمدىلىگى تۋرالى قوعامدىق پىكىرگە جۇرگىزىلگەن الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا ۇرپاقتى بولۋ جاسىنداعى جانە بالالى وتباسىلاردى قولداۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك شارالاردىڭ تيىمدىلىگىن وڭ باعالايتىن حالىقتىڭ ۇلەسى شامامەن 70%-دى قۇرايتىنى انىقتالدى.