ەكىباستۇزدى دامىتۋدىڭ ستراتەگياسىندا قانداي كەدەرگىلەر بار؟

وسىعان دەيىن جيناقتالعان كادرلىق الەۋەتتى جوعالتۋعا جول بەرمەۋ كەرەك. سوندىقتان ەكىباستۇزدى دامىتۋدىڭ ورتا مەرزىمدى ستراتەگياسى كەرەك» دەدى.

وتكەن ايدا ەكىباستۇز قالاسىنا ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين دا كەلىپ كەتتى. جۇمىس ساپارى كەزىندە پرەزيدەنتتىڭ «ەكى­باستۇزدى دامىتۋدىڭ 2021-2025 جىل­دارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىن əزىر­لەۋ جونىندەگى» تاپسىرماسىنىڭ ورىن­دالۋ بارىسىمەن تانىستى. ساپار با­رى­سىندا ەكىباستۇزدى قايتا جاڭعىرتۋ تۋرالى ماڭىزدى قۇجات ەكونوميكانىڭ ناق­تى سەكتورىن دامىتۋ، قالا حالقىن جۇ­مىسپەن قامتاماسىز ەتۋ، əلەۋمەتتىك ماسە­لە­لەر شەشىمىن تابۋ، تۇگەلىمەن توزعان ينجە­نەرلىك ينفراقۇرىلىمدى جاڭارتۋ جانە قورشاعان ورتانىڭ ەكولوگيالىق جاع­دايلارىنا ساي نازار اۋدارتاتىن 118 ءىس-شارا بولىكتەرىنىڭ تۇزىلگەنى بەلگىلى بولدى.

ەكىباستۇزدى دامىتۋدىڭ ورتا مەرزىمدى ستراتەگياسى وسى جىلدىڭ الداعى التى اي ىشىندە ۇسىنىلۋى ءتيىس. وبلىستىق اكىمدىك قالانى دامىتۋدىڭ بارلىق باعىتىنىڭ الەۋەتىن زەرتتەۋ قا­جەتتىگىنە جوعارىدان جەدەل تاپسىرما بەرىلگەن كۇننەن باستاپ كىرىسىپ كەتكەن-ءدى. باستىسى، 2025 جىلعا قاراي وڭدەۋ ونەركəسىبىنىڭ ۇلەسىن 20%-عا دەيىن ارتتىرۋ ارقىلى قالا ەكونوميكاسىنىڭ وتىن-ەنەرگەتيكا كەشەنىنە جəنە تاۋ-كەن ءون­دىرىسى سالاسىنا تəۋەلدىلىگىن تومەن­دە­تۋ كوزدەلگەن. ماشينا جاساۋ، ءىT-تەح­نو­لوگيالار، كومىر حيمياسى، قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا 16،5 مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورىندارى قۇرىلادى. جوس­پاردى ىسكە اسىرۋعا 932،3 ملرد تەڭگە قاراس­تى­رىلعان، ونىڭ 84%-ى – جەكە ينۆەس­تي­تسيالار.

بيىل قۇنى 55 ملرد تەڭگەدەن اساتىن فەرروقورىتپا زاۋىتىنىڭ قۇرى­لىسىن EkibastuzFerroAlloys باستايدى. كəسىپورىننىڭ قۇرىلىسى كەزىندە 1،5 مىڭ ادام جۇمىسقا كەلەدى. ال Ansa Silicon كومپانياسى جوبانىڭ قۇنى 40 ملرد تەڭگەدەن استام تەحنيكالىق كرەمني وندى­رەتىن زاۋىت قۇرىلىسىن باستايدى. ەكى زاۋىت 2023 جىلى پايدالانۋعا بەرىلمەك.

وسى جەردە ءبىر ماسەلە بار: قى­رۋار قاراجات بولىنەتىن سانسىز جوبالار­دىڭ ورىندالۋىنا، ىسكە اسۋىنا ەكىباستۇز­دىق­تار قانشالىقتى سەنىمدى دەگەن وي كە­لەدى. بۇعان سەبەپ تە جوق ەمەس. مىسالى، ۇكى­مەت وتىرىسىندا پرەزيدەنت ەكىباستۇز قالا­سىن دامىتۋدىڭ ورتا مەرزىمدى ستراتەگيا­سىن ازىرلەۋ قاجەتتىگىن ايتىپ، «وڭىردە ەنەرگەتيكا جانە ونەركاسىپ سالاسىنىڭ ماماندارى از ەمەس، ولاي بولسا، بۇل ادامي الەۋەتتى جوعالتۋعا بولمايدى» دەدى. بىراق ءبىز جوعالتىپ الدىق. قازىر قالانىڭ ورتاسىندا قاڭىراپ بوس تۇرعان «وتىن-ەنەرگەتيكا سالاسىنا قاجەتتى ماماندار دايارلايتىن وڭىرلىك ورتالىقتىڭ» الىپ عيمارات كەشەنى ءۇشىن كىنالىلەر قاشان جاۋاپقا تارتىلادى دەگەن سۇراق بار. بۇل ماسەلەنى بۇكىل ەكىباستۇزدىق كۇتىپ وتىر. بۇل جايىندا ءبىز «ەگەمەنگە» بىرنەشە مارتە جازدىق.

قازىر قاڭىراپ بوس تۇرعان ورتالىققا رەسپۋبليكا بيۋدجەتىنەن 4،5 ملرد تەڭگە بولىنگەن. ورتالىق 14 بولىكتەن، ياعني 14 جەكە عيماراتتان تۇرادى. ارقايسىسى 240 ورىندىق ەكى جاتاقحانا، 100 ورىندى قوناقۇي، سپورت عيماراتى، اكىمشىلىك كورپۋسى، 3 وقۋ عيماراتى، 2 شەبەرحاناسى بار. 2009 جىلى جانسەيىت تۇيمەباەۆ مينيستر، باقىتجان ساعىنتاەۆ وبلىستا اكىم بولىپ تۇرعان كەزدە ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرىسىمەن «وتىن-ەنەرگەتيكا سالاسىنا ماماندار دايارلايتىن وڭىرلىك ورتالىقتىڭ» قۇرىلىسى باستالدى. جوعارىدا قارجى قولدى بولماسىن دەپ جازعانىمىز دا وسى ەدى.

الىپ كەشەننىڭ قۇرىلىسىنا الاڭ­داعان ەكىباستۇزدىق امانقوس وتەگەنوۆ باستاعان بۇرىنعى دەپۋتاتتار 2011 جىلى ءساۋىر ايىندا سول كەزدەگى پرەمەر-مي­نيستر كارىم ماسىموۆكە شۇعىل تۇردە حات جازعانىن دا بىلەمىز. ۇكىمەت باسشىسى سول جىلى وتكىزگەن ۇكىمەت وتىرىسىندا «تەندەردى جەڭىپ الدىڭدار ما، سول قاراجاتقا سالىپ بىتىرىڭدەر، ارتىق اقشا سۇرالماسىن» دەگەن بولاتىن.

ماسەلەنىڭ مانىسىنە كەلسەك، ورتالىق­تىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزەتىن مەردىگەر كومپانيانى تاڭداۋ دا ۇزاققا سوزىلدى. باس مەردىگەر دەپ تانىلعان «نيكو» جشس 2011 جىلى وزدەرىن بانكروت دەپ جاريا­لاپ، جۇمىستى توقتاتىپ كەتىپ قالادى. مەردىگەردى تاڭداعان دا – ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى.

سوڭعى جۇرگىزىلگەن ساراپتاما قورى­تىن­دىسىنا سايكەس، قۇرىلىستىڭ 70%-ى دۇرىس سالىنباعانى انىقتالدى. جوبا تالاپتارعا مۇلدە ساي ەمەس. باستاپقىدا وقۋ ورتالىعىن 2011 جىلى اشۋ جوسپارلان­عان ەدى. الايدا نىساندى پايدالانۋعا بە­رۋ مەرزىمى بىرنەشە رەت كەيىنگە شەگەرىلدى. قۇرىلىسى اياقتالماعان عيماراتتى بەلگى­سىز بىرەۋلەر بولشەكتەپ، توناپ كەتكەن دە بولاتىن.

وكىنىشكە قاراي دەيمىز بە، ورتالىق سول قالپى ىسكە قوسىلماي ءالى تۇر. ورتالىق قۇرىلىسىنا كەتكەن قىرۋار قاراجاتقا وبال. ەلىمىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورىندارى ەكىباستۇزداعى بۇل ماسەلەنى جابۋلى كۇيىندە قالدىردى. جوعارىدا اتتارى اتال­عان ەكى ازامات ەكىباستۇزعا كەلىپ، وز­دەرى تاپسىرىس بەرگەن جوبانىڭ قانداي كۇي­دە قالعانىن كورىپ، حالىقتان ءبىر كەشى­رىم سۇراۋى كەرەك شىعار دەپ ويلايمىز.

بۇل كۇندەرى وبلىستا 50 كاسىپ بويىنشا 26 كاسىپتىك ليتسەي جانە 84 ماماندىق بويىنشا ءبىلىم بەرەتىن 32 كوللەدج بار. ەكىباستۇز پوليتەحنيكالىق كوللەدجى بول­سا رەسەيدىڭ ءسىبىر يندۋستريالدىق ۋنيۆەر­سيتەتىمەن، تومسكى ۇلتتىق زەرتتەۋ ۋني­ۆەر­سيتەتىمەن، تومسكى مەملەكەتتىك ۋني­ۆەرسيتەتپەن، ەكاتەرينبۋرگ كولىك جانە قۇرىلىس كوللەدجىمەن ارىپتەستىك بايلانىستا.

ال قالاداعى ق.ساتباەۆ اتىنداعى ين­جەنەرلىك-تەحنيكالىق ينستيتۋتى ەلى­مىز­دەگى ەنەرگەتيكالىق كەشەن، ءىرى وندى­رىس­تەر ورنالاسقان اۋماققا قاراستى وڭىرلىك وقۋ ورنى سانالادى. ينستيتۋتتا 2 مىڭنان اسا ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا. وقۋ تەحنيكالىق جانە ەكونوميكالىق پروفيلدەگى 14 ماماندىق بويىنشا جۇرگىزىلەدى، 20 جىل ىشىندە ءوڭىر كاسىپورىندارى ءۇشىن 6 971-دەن اسا مامان دايارلاندى.

«وبلىستا، اۋدانداردا، ەكىباستۇزدىڭ وزىندە كاسىپتىك ماماندىقتارعا وقىتاتىن بىرنەشە وقۋ ورنى بولا تۇرا الىپ ورتالىق جوباسىن سالۋدىڭ، بوس قالدىرىپ كەتۋدىڭ قانداي قاجەتتىگى بولدى؟» دەگەن ساۋال بار.

بۇل – ءبىرىنشى ماسەلە. ەكىنشىدەن، قالا­نىڭ بۇكىل ينجەنەرلىك ينفراقۇ­رى­لىمى توزعان. بۇعان ينجەنەرلىك، الەۋ­مەتتىك جانە سپورتتىق ينفراقۇرىلىم، قوعامدىق كولىك، قۇرىلىس، ينۆەستيتسيالار تارتۋ ماسەلەلەرىن قوسىڭىز.

ۇشىنشىدەن، قالانىڭ اينالاسىندا وتىرعان ۇلكەندى-كىشىلى 30-عا جۋىق اۋىل بار. ءوزىمىز جۋىردا بارعاندا كورىپ قايتقانداي، اۋىلدارى ادام شوشىر­لىق­تاي ابدەن توزعان، جەرگىلىكتى بيلىك نازارىنان تىس قالعان. ءبىر تىرەك اۋىلىن تابا المايسىز-اۋ. سولنەچنىي جانە شىدەرتى دەگەن وندىرىستىك كەنتتەرى جانە بار. ياعني دامۋ الەۋەتى ۇكىمەتتە قارالعان قالانىڭ اۋىلدىق اۋماقتارىندا دا ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ قاجەت-اق. ءتىپتى ەكىباستۇزدىڭ اۋىلدارىنا جاناشىرلىق جاسايتىن ءبىر باعدارلاما كەرەك. بۇرىن قالا اكىمىنىڭ اۋىل جونىندەگى ورىنباسا­رى بولعان ەدى، قازىر دە وسى لاۋازىمدى قايتا ورالتىپ، توزعان اۋىلدارىن نازارعا الماسا، اۋىلدان ەل كوشىپ كەتەرى ءسوزسىز.

جالپى، بۇل – ۇكىمەتتىڭ ەكىباستۇز­دىڭ دامۋ ستراتەگياسىنا جەكەلەي كوڭىل بو­لۋىندە ۇلكەن ءمان بار دەگەن ءسوز. ستراتە­گيانى ىسكە اسىرۋعا 932،3 ملرد تەڭگە قاراستىرىلىپتى.

مۇنىڭ ءبىر سەبەبى، ادامزات تىرشى­لى­گىندە «جاسىل ەكونوميكاعا»، باسقا دا زاماناۋي تەحنولوگيالارعا دەن قو­يى­لىپ جاتىر. قازىر ەلىمىزدىڭ كومىر وندى­رىسىندەگى كور­سەت­كىشتەرى تومەندەپ كەلەدى. باسقان جە­رىنەن كەنى مەن كومىرى كورىنەتىن ەكىباس­تۇز ءۇشىن دە سىناق ۋاقىتى كەلىپ جەتكەن­دەي. بۇ­عان مىسال، رەسەيدىڭ ەلەكتر ستان­سا­لا­رى­نىڭ ەكىباستۇزدىق كو­مىر­دەن باس تارتۋى، ەلەكتر ەنەرگياسى ەكس­پورتىن شەك­تەۋى.

– ويتكەنى بولاشاقتا كومىر ونەركاسىبى ءتيىمسىز بولىپ قالۋى دا ابدەن مۇمكىن. الەمدىك ترەندتەگى كومىر گەنەراتسياسىنان ءبىزدىڭ ەلىمىز دە ارتتا قالىپ قويماي، وتاندىق كاسىپورىنداردى حيميالىق با­عىتقا قاراي قايتا قۇرۋدى ويلاۋ كەرەك. كومىردەن حيميالىق جولمەن بوياۋ دا، ءدارى-دارمەك، پلاستماسسا، ءيىس ماي، باسقا دا ءتۇرلى ونىمدەر جاساۋعا بولادى. سول ءۇشىن كومىر ونەركاسىبى سالاسىن ءارتاراپتاندىرىپ، كومىردى حيميالىق وڭدەۋگە، گازداندىرۋعا الماستىرۋعا جا­قىن­داي بەرۋىمىز قاجەت، – دەيدى حيميا مامانى ەلدوس قاجەنوۆ.

وتاندىق كاسىپورىنداردى حيميالىق باعىتقا قاراي قايتا قۇرۋ دەمەكشى، ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامينگە ەكىباستۇزداعى جۋىردا اشىلعان يندۋستريالىق ايماقتا ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان، جالپى قۇنى 227،5 ملرد تەڭگەگە ەسەپتەلگەن تاۋ-كەن ءون­دىرىسى، مەتاللۋرگيا، كومىر-حيميا جəنە وڭدەۋ ونەركəسىبى سالاسىنداعى ينۆەستي­تسيالىق جوبالار تانىستىرىلدى.

بۇل ماڭىزدى قۇجات ءۇشىن قالانىڭ دامۋ ستراتەگيالىق تۇجى­رىمداماسىن ازىرلەۋگە بەدەلدى كونسال­تينگ­تىك اگەنت­تىكتەر شاقىرىلۋدا. قالا­نىڭ ورتا مەر­زىمدى دامۋ ستراتەگياسىن جاساۋشى توپ يندۋستريالىق ايماق قۇرۋ، كلاستەرلىك دامۋ، ەنەرگەتيكالىق جاڭ­عىر­تۋ، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى، يننوۆاتسيالار مەن شاعىن جانە ورتا بيزنەس ەكىباستۇز ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋدىڭ دراي­ۆەرلەرىنە اينالدىرۋى ءتيىس.

باعدارلامالىق قۇجاتتىڭ مازمۇنىن­دا قالانىڭ بارلىق سالاسىن، ونەركاسىپ­تەن باستاپ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرگە دەيىن دامىتۋ جونىندەگى قاجەتتى شارالاردى كورسەتەدى. كەشەندى جوسپاردىڭ نەگىزىندە حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ، تۇرعىندار تابىسىنىڭ ءوسۋى، جاڭا وندى­رىستەر قۇرۋ، جاڭا ينۆەستورلار تارتۋ، قالا ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋ قول­عا الىنۋى ءتيىس. سوندا عانا ادامدار ەكى­باستۇزدىڭ بولاشاعىنا سەنەدى.

وبلىس ورتالىعىنداعى تورايعىروۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە ستراتەگيانى ازىرلەۋ­گە، ىسكە اسىرۋعا قاجەتتى بارلىق رەسۋرس بار ەكەنى حابارلاندى. بىراق بۇل ايتىل­­عانداردىڭ ءبارى دە ەكىباستۇز ءۇشىن جاڭا­­لىق ەمەس، قالا تىرشىلىگى ونسىز دا اۋەل­دەن تىنىمسىز، وندىرىستەرى، شاعىن جانە ورتا بيزنەس توقتاپ قالعان جوق، ءوز ىرعا­عىمەن جۇمىس جاساۋدا. ءوڭىر بويىنشا ەڭ جوعارى ەڭبەكاقى ەكىباستۇزدا ەكەنى بەلگىلى.

سونىمەن قاتار ارزان ەلەكتر ەنەرگيا­سى جانە تۇراقتى تاريف ەكىباستۇزدىڭ باستى ارتىقشىلىعى ەكەنى بەلگىلى. مى­سالى، «KEGOG» اق قوسالقى ستانساسى ايماعىندا يندۋستريالىق ايماق قۇرۋ ءۇشىن وبلىستا قاجەتتى ينفراقۇرىلىم، ءىرى بيزنەس جانە تۇتىنۋ نارىعى بار.

جاڭا وندىرىستەر دەمەكشى، قالادا جىل سايىن جاڭا وندىرىستەر قاتارى كو­بەيۋدە. بىراق 2011 جىلى اشىلعان «قازاق­ستان ۆاگون جاساۋ كومپانياسى» جشس وسى كۇنگە دەيىن دۇرىس جۇمىس جاساعان جوق، بىردە توقتايدى، بىردە جۇ­رەدى. باسشىلىق ۇجىمدى تاراتۋعا دا ءماج­بۇر بولعان ەدى. ويتكەنى «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك مەن ونىڭ ەنشىلەس كومپانيالارىنان تاپسىرىستاردىڭ بولماۋىنان وسىنداي جاعدايدا قالىپ وتىر. سونىمەن قاتار تەمىرجول دوڭگەلەكتە­رىن جاسايتىن «پرومماشكومپلەكت» جشس، تەمىرجول وستەرى مەن دوڭعالاق جۇپتا­رىن شىعاراتىن «RWS Wheelset» جشس، باعىتتامالى بۇرمالارعا ارنالعان بى­لەۋ­لەر شىعاراتىن «RWS Concrete» جشس، «فەررو ترانس ترەيد» جشس سياقتى كاسىپ­ورىنداردا دا تۇراقتى جۇمىس ءۇشىن كەزدەسكەن ماسەلەلەر بولدى.

ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين بۇل جولعى ساپارىندا وزىنە وتە جاقسى تانىس بۇكىل جۇمىستارى تەمىرجول سالاسىنا ارنالعان قۇرال-جابدىقتار جاسايتىن وسى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ جۇمىس ىرعاعىن بايقاپ، ارالاپ كوردى.

بۇعان دەيىن 2012 جىلى ەلباسى جولداۋىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ەلىمىزدە مونوقالالاردى دامىتۋ باعدار­لاماسى قولعا الىندى. وندىرىستىك الە­ۋەتى جوعارى قالالاردى الەۋمەتتىك-ەكو­نوميكالىق تۇرعىدان ىلگەرىلەتۋگە باعىت­تالعان مونوجوباعا ءبىزدىڭ وڭىردەن ەكى­باستۇز، اقسۋ قالالارى قوسىلعان. سول كەزدە-اق جاڭاوزەن، جاڭاتاس، اباي، كەن­تاۋ، قاراتاۋ، زىريان، كۋرچاتوۆ، ارقالىق سياقتى ەكونوميكالىق الەۋەتى ارتتا قال­عان شاعىن قالالارمەن وندىرىستىك الە­ۋەتى جوعارى ەكىباستۇزدى، اقسۋدى سا­لىس­تىرۋعا كەلمەيتىنىن «ەگەمەنگە» جاز­دىق. ويتكەنى ەكىباستۇز بەن اقسۋ ءبىر عانا كاسىپورىنعا تاۋەلدى ەمەس، ەكى قالادا دا ENRC قۇرامىنداعى الىپ كاسىپورىندار، «بوگاتىر» كومىر كەنىشى، گرەس-1، گرەس-2 ستانسالارى، ۇلكەندى-كىشىلى ءبىر ەمەس، بىرنەشە ەسە، كوپتەگەن ءوندىرىس ورىندارى شوعىرلانعان. قوس قالادا شاعىن جانە ورتا بيزنەس تە جاقسى دامىعان. ەكى قالا دا قالا عانا بولىپ قالىپ وتىرعان جوق، قازىر ازايىپ كەتكەنى بولماسا، سول كەزدەرى ارقايسىسىنىڭ 30-40-تان اۋىلدارى بولدى. ەكى قالاعا قارايتىن اۋىلدىق اۋماقتار قوس قالانى اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن، كوكو­نىس، كارتوپپەن قامتاماسىز ەتەدى. وبلىس ورتالىعىنان ەكىباستۇز 140، اقسۋ 50 شا­قى­رىم جەردە ورنالاسقان.

سونداي-اق ەكىباستۇزدىڭ اۋماعىندا ءوندىرىستى بوزشاكول، تورتقۇدىق، شىدەرتى، قاراسور، قالقامان اۋىلدارى، الەمگە ايگىلى گرەس-2 ستانساسى ورنالاسقان سول­نەچنىي كەنتى بار.

جۋىردا ءبىز دە ەكىباستۇزعا بارىپ قايتتىق. قالا اكىمى ارداق قاڭتارباەۆتىڭ ايتۋىنشا، قالا اكىمدىگى ءوڭىردىڭ ەكو­نوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ باس­­قارماسىمەن بىرلەسىپ، ۇلتتىق ەكو­نو­مي­كا مينيسترلىگىنىڭ، سالالىق مينيس­ت­ر­لىك­تەردىڭ ۇسىنىستارى مەن ەسكەرتۋلە­­رىن ەس­كەرە وتىرىپ، قالانىڭ ورتاشا دامۋ جوسپار جوباسىن ازىرلەگەن. جوسپار 2013-2015 جانە 2015-2017 جىلدارعا ار­نال­عان كەشەندى دامۋ جوسپارلارىنا ۇقساس ازىرلەنىپتى.

– قالانىڭ باس جوسپارىنا تۇزەتۋ ەن­گىزۋ، سونداي-اق ينجەنەرلىك-كولىك كوم­مۋ­نيكاتسيالارىن ينۆەنتاريزاتسيا­لاۋ جوسپارلانۋدا. ەكونوميكانى ارتاراپ­تاندىرۋعا، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى، سونداي-اق ءوڭىردىڭ اگروونەركاسىپتىك كە­شەنىن دامىتۋعا باعىتتالعان ءىس-شارا­لاردى قامتيدى، – دەدى ا.قاڭتارباەۆ.

ءتىپتى قالا اكىمدىگى ماڭىزدى جوبا­نى ازىرلەۋ بارىسىندا مىڭنان اسا قالا تۇر­­عىنىنىڭ قاتىسۋىمەن ساۋالداما ۇيىم­­داستىرىلىپ، 1،5 مىڭعا جۋىق ۇسى­نىس قا­­بىلدانىپتى. سونداي-اق سالا مامان­دا­رى­مەن 130 ساراپشىلىق سۇحبات وتكىزىپ ۇلگە­رىپتى.

بىراق اقكول اۋىلىنىڭ ابدەن توزعان جولى ەمەس، دەمەۋشىلەر قاراجاتىنا جاڭ­عىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن اۋىل جا­نىن­داعى «يسابەك يشان حازرەت» كەسەنە­سى­نىڭ تاعى دا جاڭعىرتۋ جۇمىستارى سترا­­­تەگيالىق جوسپارعا ەنگىزىلگەنىن باي­قادىق.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، ەكىباستۇز ءتىپ­تى دە مونوقالا ەمەس، بۇل ەرەكشە ما­ڭىزى بار قالا. وڭىرلىك قانا ەمەس، رەسپۋب­ليكالىق ەكونوميكانى دامىتۋدا ەرەكشە ورىن الادى. الداعى ۋاقىتتا ۇكىمەت ۇسىن­عان ورتا مەرزىمدى دامۋ ستراتەگياسى سەنىمدى، سەرپىندى ەكونوميكالىق جاعىنان ساۋاتتى تۇردە جۇزەگە اسىرىلسىن دەسەك، ءبىز تالداپ جازعان ءبىراز ماسەلەلەرگە دە نازار اۋدارىلسا دەيمىز.