كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا تولقىنى (ۇكىمەت دايىندىقتى كۇشەيتتى)

ۆاكتسينالاۋ كابينەتتەرى كوبەيتىلەدى

رەسپۋبليكا بويىنشا ۆيرۋستىڭ رەپرودۋكتيۆتىلىك كورسەتكىشى 1،16 قۇرايدى. ينفەكتسيالىق توسەكتىك ورىندار جۇكتەمەسى – 36%، رەاني­ماتسيالىق توسەكتىك ورىندار جۇك­تەمەسى – 22%.  قازىرگى ۋاقىتتا COVID-19 تارالۋ قارقىنى بويىنشا «قىزىل ايماقتا» – نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارى، اتىراۋ، اقتوبە، الماتى، باتىس قازاقستان جانە اقمولا وبلىستارى، «سارى ايماقتا» – شىمكەنت قالاسى جانە قاراعاندى وبلىسى. قالعان وڭىرلەر – «جاسىل ايماقتا».

دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسويدىڭ ايتۋىنشا، الەم­دە COVID-19 اۋرۋى مەن ودان ءولىم-ءجىتىم بويىنشا جاعداي شيە­لەنىسە تۇسۋدە. بۇگىنگى كۇنى الەمنىڭ 221 ەلىندە 130 ملن-نان استام كۆي جاعدايى تىركەلگەن، اۋرۋشاڭدىقتىڭ ءوسۋى 0،5 دەپ باعا­لانۋدا. 2،8 ملن-نان استام ادام قايتىس بولدى، ءولىم كورسەتكىشى 2،2%-دى قۇرادى.

قازاقستاندا وسى جىل­دىڭ 6 ساۋىرىنە COVID-19 وڭ ناتي­جەسىمەن 256 837 ناۋقاس جانە كۆي-مەن 50 839 جاعداي تىركەلدى. ەپيدەميالىق جاعدايدى باعالاۋ ماتريتساسىنا سايكەس «قىزىل ايماقتا» 7 ءوڭىر بار: نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارى، اتىراۋ، باتىس قازاقستان، الماتى، اقمولا جانە اقتوبە وبلىستارى. بۇل رەتتە الماتى جانە نۇر-سۇلتان قالالارى «قىزىل ايماقتا» 28 كۇن، باتىس قازاقستان وبلىسى – 20 كۇن، اتىراۋ وبلىسى – سوڭعى ەكى اپتا، اقتوبە جانە الماتى قالالارى – سوڭعى اپتا، اقمولا وبلىسى ءبىر تاۋلىك بويى تۇر.

«سارى ايماقتا» 2 ايماق بار: شىم­كەنت قالاسى جانە قارا­عاندى وبلىسى. قالعان 8 ءوڭىر «جا­­سىل ايماقتا». «ناۋرىز ايىن­دا اقپان ايىمەن سالىس­تىرعان­دا سىرقاتتانۋ 30%-عا وسكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى، وسىلايشا تاۋ­لىگىنە 1800-گە دەيىن جاعداي تىركەلدى. ءساۋىردىڭ 5 كۇنىندە 9 983 جاعداي تىركەلدى، تاۋلىگىنە 2 مىڭعا دەيىن ناۋقاس تىركەلۋدە. اۋرۋدىڭ ءوسۋى بريتاندىق جانە وڭتۇستىكافريكالىق شتامداردىڭ اينالىمىمەن بايلانىستى. وسى­عان بايلانىستى وڭىرلەردىڭ اكىم­دەرى ينفەكتسيالىق توسەكتىك ورىن­دارمەن جانە مساك ءموبيلدى بريگادالارىمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا شۇعىل شارالار قابىل­داۋى قاجەت»، دەدى ا.تسوي.

ەپيدەميالىق احۋالدى ەسكەرە وتىرىپ، ءساۋىر ايىندا تەستىلەۋدىڭ تاۋلىكتىك سانى تاۋلىگىنە 57 مىڭ زەرتتەۋگە دەيىن ارتقانى باي­قالادى، بۇل زەرتحانالاردىڭ قولدا بار تاۋلىكتىك قۋاتىنىڭ 50%-ىن قۇرايدى جانە اقپانمەن سالىس­تىرعاندا 1،6 ەسە ارتقانى باي­قالادى. بيىل 6 ساۋىردەگى جاعداي بويىنشا كۆي-مەن اۋىراتىن ناۋ­قاستارعا مەدي­تسي­نالىق كومەك كور­سەتۋ ءۇشىن رەسپۋب­ليكادا 28 730 توسەكتىك ورىن قورى بار 275 ينفەكتسيالىق ستاتسيو­نار جۇ­مىل­دىرىلدى. ينفەك­تسيالىق ستاتسيو­نارلاردىڭ جۇكتە­مەسى − 36%، رەا­ني­ماتسيالىق ستاتسيو­نار­­لاردىڭ جۇكتەمەسى 22 %-دى قۇ­رايدى. ين­فەكتسيالىق توسەكتىك ورىن­دار­­دىڭ ەڭ كوپ جۇكتەمەسى باتىس قازاق­­ستان وب­لىسىندا، نۇر-سۇلتان قا­لا­سىندا، الماتى وبلىسىندا، ال­ماتى قالاسىندا بايقالادى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا «بريتاندىق شتامم» الەمنىڭ 130 ەلىندە، «وڭتۇستىكافريكالىق شتامم» 80 ەلىندە، ال «برازيليالىق شتامم» 45 ەلىندە انىقتالدى. «جاڭا مۋتاتسيالاردى انىقتاۋ ماقساتىندا ءبىز تۇراقتى نەگىزدە رەسپۋبليكا اۋماعىندا اينالىمدا جۇرگەن كۆي شتامدارىنا گەنەتيكالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋدەمىز. ماسەلەن، ناۋرىز ايىندا رەسپۋب­ليكا اۋماعىندا «بريتاندىق» جانە «وڭتۇستىكافريكالىق» شتام­دارىنىڭ اينالىمى انىقتالدى. سوڭعى زەرتتەۋ­لەر كورسەتكەندەي، بريتاندىق كوروناۆيرۋس نۇسقاسى باستاپقى شتامعا قاراعاندا، اۋرۋحاناعا جاتقىزۋ مەن ءولىمنىڭ جوعارى ىقتيمالدىلىعىمەن بايلانىستى. برازيليالىق شتامم بۇدان قاۋىپتى بولىپ سانالمايدى، بىراق ول باستاپقى COVID-19 شتامىنا قاراعاندا تەز تارالادى»، دەپ ءتۇسىندىردى ا.تسوي.

سونداي-اق بريتاندىق كوروناۆيرۋس شتامى وتكەن جىلعى شتاممەن سالىستىرعاندا 1،7 ەسە، وڭتۇستىكافريكالىق شتام 1،5 ەسە جانە برازيليالىق شتامم 2 ەسە تەز تارالاتىنى انىقتالدى. سونىمەن قاتار رەپرودۋكتيۆتىك ساننىڭ ءوسۋى 1،1-دەن 1،9-عا دەيىن ارتۋى مۇمكىن، بۇل بىرتىندەپ وسى شتامداردىڭ ۇستەمدىگىنە اكەلەدى. ۇكىمەت 2020 جىلدان باستاپ قابىلداعان شەكتەۋ شارالارى 6 اي ىشىندە جاڭا ۆيرۋستاردىڭ تاسىمالدانۋىنا جول بەرمەۋگە مۇمكىندىك بەرگەنىن اتاپ وتكەن ءجون. ا.تسوي جاڭا شتامدارعا مونيتورينگ جۇرگىزۋ جالعاسىپ جاتقانىن ناقتىلادى.

بيىل 1 اقپاننان باستاپ كۆي-گە قارسى ۆاكتسينالاۋ ناۋقانى جالعاسۋدا. ءبىرىنشى ساۋىردەن باستاپ ۆاكتسينالاۋعا جاتاتىن ادامداردىڭ ساناتتارى كەڭەيتىلدى. كەستەلەردى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جاسايدى. «بۇگىنگى تاڭدا ءبىرىنشى كومپونەنتپەن – 194 706، ەكىنشى كومپونەنتپەن – 72 110 ازامات ەگىلدى. رەسپۋبليكا بو­يىنشا 1000 تۇرعىنعا شاققانداعى كورسەتكىش 10،3 پايىزدى قۇرادى» دەدى مينيستر.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا ءساۋىر ايىندا 2 ملن دوزا ۆاكتسينا جەتكىزىلەدى دەپ كۇتىلۋدە، بۇل ءتيىستى كونتينگەنتتىڭ 23،4%-ىن قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. يممۋنداۋ جوس­پارىنا سايكەس، وڭىرلەرگە ۆاكتسينالاردى جەتكىزۋدىڭ كولەمى مەن مەرزىمى الدىن الا انىق­تالدى. وندىرۋشىلەرمەن جۇرگى­زىلگەن كەلىسسوزدەردى ەسكەرە وتىرىپ، قازاقستاندا ءبىرىنشى جار­تىجىلدىقتا ۆاكتسينالاردىڭ 6 ملن-نان استام دوزاسىن قابىلداۋ جوسپارلانىپ وتىر، بۇل ءتيىستى كونتينگەنتتىڭ 64%-ىن قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مۇنداي كولەم كۆي-عا قارسى ۆاكتسينالاۋعا جاتاتىن كونتينگەنتتى جانە وتەۋسىز نەگىزدە ەگىلۋگە نيەت بىلدىرگەن ادامدار ءۇشىن قولجەتىمدىلىگىن بارىنشا كەڭەيتۋگە جاعداي تۋعىزادى.

ۆەدومستۆو باسشىسى حابار­لا­عانداي، بيىل اقپان ايىندا ۆاك شەشىمىمەن حالىقتى COVID-19-عا قارسى يممۋنداۋ جونىندەگى كەشەندى جوسپار بەكىتىلدى. ۆاكتسينانى ءوندىرۋ جانە جەتكىزۋ بارلىق GMP جانە GDP ستاندارتتارىن، سونداي-اق «سۋىق تىزبەگىن» ساقتاي وتىرىپ جۇرگىزىلەدى. كۆي-عا قارسى ۆاكتسينالاۋ ماسەلەلەرى بو­يىنشا 9 مىڭنان استام مەديتسينا قىزمەتكەرى وقىتىلدى. 600-دەن استام ۆاكتسينالاۋ كابينەتى، 800 مۇزداتقىش جابدىق جانە
3 مىڭ تەرموكونتەينەر دايىندالدى. ناۋ­رىز ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن 300 مىڭ ازاماتقا ۆاكتسينالاۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى قامتاماسىز ەتىلىپ، 11،3 ملن شپريتس ساتىپ الىندى. «جوعارىدا ايتىلعان قوسىمشا ۆاكتسينالاردى جەتكىزۋ جانە ەگۋ پۋنكتتەرىن اشۋ قاجەتتىلىگىمەن قاتار، ءبىز تاعى 14،5 ملن بىرلىك شپريتس ساتىپ الۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز» دەدى ا.تسوي.

ەپيدەمياعا قارسى كۇرەس پەن ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتى ساقتاۋ اراسىنداعى تەڭگەرىمدى ساقتاۋ ماقساتىندا ەلدە تسيفرلى تەحنولوگيالار بەلسەندى ەنگىزىلەتىن بولادى. اتاپ ايتقاندا، ۆاكتسينا­لانعان تۇلعالاردى ەسەپكە الۋ جانە مونيتورينگ جۇرگىزۋ ءۇشىن ازىرلەنگەن «كوۆيدكە قارسى پاسپورت»; جۇمىس ىستەپ تۇرعان بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە تىيىم سالىنعان قىزمەت تۇرلەرىن قايتا باستاۋ ءۇشىن  Ashyq جوباسىن ماسشتابتاۋ جانە ونى «كوۆيدكە قارسى پاسپورتپەن» كىرىكتىرۋ; موني­تورينگ توپتارىنىڭ جۇمىسى­نىڭ تيىمدىلىگى مەن اشىقتىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن ۇيالى وپەراتورلار­دىڭ يەسىزدەندىرىلگەن دەرەكتەرى نەگىزىندە «ادامداردىڭ شوعىرلانۋ ورىندارىن انىقتاۋ كارتالارى» ەنگىزىلەدى. سونداي-اق توسەك­تىك ورىن قورىنىڭ جۇكتەمە دەڭگەي­لەرىنە باسا نازار اۋدارىلا وتىرىپ، ەلدەگى ەپيدەميالىق احۋالدى باعالاۋ ماتريتساسىنىڭ قوسىمشا ولشەمشارتتارى دايىندالىپ، ۆاك-تىڭ بەكىتۋىنە ۇسىنىلاتىن بولادى.

قىركۇيەكتە ۆاكتسينا سالىنعاندار سانى 10 ملن ادامعا جەتەدى

ماسەلەنى قورىتىندىلاعان پرە­­مەر-مينيستر اسقار ما­مين ۇكىمەت تاراپىنان حالىق­­تىڭ سىرقاتتانۋشىلىق دەڭ­گەيىن تومەندەتۋ مەن ۆاكتسينا العان­­داردىڭ سانىن ارتتىرۋ جونىن­دە جەدەل شارالار قابىلدانىپ جات­قانىن اتاپ ءوتتى. بيىلعى ءساۋىر ايىنان باستاپ وڭىرلەردە اي سا­يىن 2 ملن ادامدى ۆاكتسينالاۋ قامتاماسىز ەتىلەدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ۆاكتسيناتسيالاۋ بو­يىنشا ناقتى جوسپار دايىندادى. «قىركۇيەك ايىندا ۆاكتسينا­لاۋعا جاتاتىن 10 ملن ادامعا ۆاكتسينا سالۋدى اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. سودان كەيىن ۇجىمدىق يممۋنيتەتتىڭ جيناقتاۋشى اسەرى كۇتىلەدى» دەدى ا. مامين.

اۋرۋحانالاردا ءدارى-دار­مەكتەردىڭ ءبىر ايلىق قورى بار، ال «سق-فارماتسيا» قوي­ما­لارىندا جانە ءدارىحانالاردا 2 اي­لىق قور جاسالدى. سونىمەن قاتار بارلىق وڭىرلەردە ءدارى-دارمەكتەر، جەكە قورعانىس قۇرالدارى مەن شپريتستەرى بار 3 ايلىق تۇراق­تان­دىرۋ قورلارى قۇرىلدى. «جال­پى، مەم­لەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بارلىق تاپ­سىر­­ماسىن ورىنداۋ بويىنشا جۇيەلى جۇ­مىس جۇرگىزىلۋدە» دەدى ا.مامين.

پرەمەر-مينيستر دەنساۋلىق ساق­تاۋ مينيسترلىگىنە، اكىمدىكتەرگە «قى­زىل ايماقتاعى» وڭىرلەردە ۆاكتسينا الاتىن­داردىڭ سانىن ارتتىرۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋدى جانە قابىلدانعان جوسپارعا سايكەس ۆاكتسينانى جەتكىزۋدى قام­تا­ماسىز ەتۋدى تاپسىردى.  اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيستر­لىگىنە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيستر­لىگىمەن، اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ ۆاكتسينالاۋدىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كەڭىنەن جۇرگىزۋ تاپ­سىرىلدى.  دەنساۋلىق ساقتاۋ، تسيفرلاندىرۋ، ىشكى ىستەر مينيستر­لىكتەرىنە، «اتامەكەن» ۇكپ، وڭىرلەردىڭ اكىمدىكتەرىنە وسى جىل­دىڭ ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ قىزمەتىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە ەپيدە­مياعا قارسى شارالاردى جۇرگىزۋ ءۇشىن «ادامداردىڭ شوعىرلانۋ ورىندارىن انىقتاۋ كارتالارىن» ەنگىزۋ مەن ءموبيلدى مونيتورينگتەۋ توپتارىنىڭ تيىمدىلىگىن جاقسارتۋ ماقساتىندا بارلىق وڭىرگە Ashyq جوباسىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ەنگىزۋ تاپسىرىلدى.

6 مىڭ شاقىرىم جول سالىنىپ، جوندەلەدى

ۇكىمەت وتىرىسىندا جول-كولىك ينفرا­قۇرىلىمىن دامىتۋ ماسەلەلەرى قارالدى. Nur Otan پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا 2025 جىلعا قاراي 12 مىڭ شاقىرىم جولدى رەكونسترۋكتسيالاۋ جانە 27 مىڭ شاقىرىم جەرگىلىكتى اۆتوجول جەلىسىن جوندەۋ بويىنشا اۋقىمدى مىندەتتەر قويىلعان. بيىل 1،2 مىڭ كم جول بويىندا كولىك قوزعالىسىن اشىپ، جالپى ۇزىندىعى 6 مىڭ كم اۆتوموبيل جولدارىن رەكونسترۋكتسيالاۋ، جوندەۋ جانە سالۋ بويىنشا ءىرى جوبالاردى اياقتاۋ كەرەك. تالدىقورعان – وسكەمەن (768 كم)، قاراعاندى – بالقاش – قاپشاعاي (645 كم)، قالباتاۋ – مايقاپشاعاي (415 كم) جانە ت.ب. ءىرى جوبالار ىسكە اسىرىلادى. قىزىلوردا – جەزقازعان اۆتوجولىنىڭ رەكونسترۋكتسياسى جوباسى جۇزەگە اسىرىلا باستايدى. اكىمدىكتەر 2،6 مىڭ شاقىرىم جەرگىلىكتى اۆتوجولداردى سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. جول بويىنداعى سەرۆيستىڭ 125 جاڭا نىسانىن سالۋ كوزدەلگەن. ۇكىمەت باسشىسى يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنە اكىمدىكتەرمەن جانە «قازاۆتوجول» ۇك» اق-پەن بىرلەسىپ، جوسپارلانعان جوبا­لاردىڭ ۋاقتىلى ىسكە قوسىلۋىن جانە بيىل جىل سوڭىنا دەيىن بولىن­گەن قاراجاتتىڭ تولىق يگەرى­لۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.

پرەمەر-مينيستر بيىلعى جىل­دىڭ سوڭىنا دەيىن رەكونس­ترۋك­تسيالانعان ۋچاسكە­لەردە «اقى تولەۋدى» ونەركاسىپتىك پاي­دا­لانۋعا ەنگىزە وتىرىپ، اۆتومو­بيل جولدارىن ءوزىن ءوزى قامتا­ماسىز ەتۋگە كوشىرۋ بويىنشا جۇمىستى اياقتاۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوت­تى، بۇل اۆتوموبيل جولدارىن نورماتيۆتىك كۇيدە كۇتىپ-ۇس­تاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وبلىس اكىمدىكتەرىنە «اتامەكەن» ۇكپ-مەن بىرلەسىپ جول بويىنداعى سەرۆيس وبەكتىلەرىن جاڭعىرتۋ جانە ولاردى ۇلتتىق ستاندارتقا ساي­كەس كەلتىرۋ جونىندەگى جۇمىس­تى جانداندىرۋ تاپسىرىلدى. «قو­يىلعان مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋدىڭ تيىمدىلىگى اسا ماڭىزدى. بارلىق ءىس-شارالار بەلگىلەنگەن مەرزىمدەردە اياقتالۋى ءتيىس»، دەدى ا.مامين.