قوعام • 04 ناۋرىز، 2021

الماتىدا «ايەلدەر مارشى» وتەدى

بيىل الماتىدا ايەلدەر مارشىن وتكىزۋگە اكىمدىك العاش رەت رۇقسات بەرىپ وتىر. گەندەرلىك تەڭدىك جولىندا ۇزدىكسىز ىلگەرىلەۋءدى جالعايتىن بەيبىت شەرۋگە ايەل قۇقىعىنا بەي-جاي قارامايتىن قالا تۇرعىندارى مەن وزگە قالالاردان كەلگەن قوناقتار قاتىسا الادى. شەرۋگە شىعۋشىلار نە ايتقىسى كەلەدى؟ ايەلدەر مارشىن وتكىزۋدىڭ ماڭىزى قانداي دەگەن سۇراقتارمەن ۇيىمداستىرۋشىلارعا حابارلاسىپ، مەرەكە قارساڭىندا ولارعا ءسوز بەرۋدى ءجون كوردىك.

ايا ءومىرتاي

ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، مارشتى وتكىزۋگە ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە اكىمدىككە ءوتىنىم جازعان — قىزىلوردالىق بەلسەندى ءجاميلا قاسىمحان مەن الماتىلىق فەمينيست ەيري ۆەرەتراگن. ال ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى بولىپ «فەمينيتا»، «كازفەم»، «SVET» قوعامدىق قورى، «فەماگورا»، «فەمسرەدا» مۇشەلەرى قاتىسىپ وتىر. ء«ار ايەل جالعىزىم» ۇرانىمەن وتەتىن مارش تەڭدىك قۇقىعىنا ات سالىسۋعا شاقىرادى.

– مارشقا قاتىسۋشى ءار ايەل ءوزىن تولعاندىراتىن ماسەلەنى كوتەرە الادى. مىسالى، ارامىزدا ايەلگە قاتىستى زورلىق-زومبىلىققا قارسى زاڭ قابىلداۋىن قولدايتىندار بار. ء بىز «فەمينيتا» قۇرىلعالى بەرى ايەلدەردىڭ سەكسۋالدى باعىتى مەن گەندەرلىك تەڭسىزدىك ماسەلەسىن ۇنەمى كوتەءرىپ كەلەمىز. ماسەلەن، كىم دە كىم ميگرانتايەلدەر ماسەلەسىن ماڭىزدى دەپ تاپسا، سول تاقىرىپتى قاعازعا جازىپ، الاڭعا شىعۋعا بولادى، – دەيدى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى، قۇقىققورعاۋشى گۇلزادا سەرجان. ال دايىندىق بارىسىنا كەلسەك — ءار ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى وزدەرى جاساي الاتىن جۇمىسىن ءبولىپ الىپ، دايىندىق جۇمىستارىنا قىزۋ كىرىسكەن كورىنەدى.تءۇرلى حابارلاندىرۋ تاراتۋمەن بىرگە، كەرەكتى قۇرال-جابدىق دايىنداۋ، ساتىپ الۋ جانە اكىمدىكپەن كەلىسىپ قاۋىپسىزدىك شاراسىن تالقىلاۋ سياقتى كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلۋدا. «مۇنداي بەيبىت شەرۋ وتكىزۋدىڭ ماڭىزى نەدە؟» دەگەن سۇراعىمىزعا جاۋاپ بەرگەن گۇلزادا، الەم بويىنشا كوپتەگەن ەلدە اتاپ وتىلەتىن بۇل ۇردىسكە قازاقستان ايەلدەرىءنىڭ دە قوسىلۋى ايرىقشا جاعداي دەپ بىلەدى.

– ءتۇرلى قوعامدا قۇقىعى شەكتەلگەن ايەلدەردىڭ تاريحى جىلدار بويى قالىپتاستى. دەگەنمەن قوعام دامىعان سايىن ادىلەتسىزدىك ازايىپ كەلەدى. سونىڭ ەڭ ۇلكەن مىسالى وسى ايەل قۇقىعىن تەڭ ەتۋ. ءايەل قۇقىعى — ادام قۇقىعى. وسىنى بارلىعىمىز ءتۇسىنىپ قابىلداۋ ءۇشىن جىلىنا ءبىر رەت قوعامنىڭ كءوڭىلىن اتالعان تاقىرىپقا اۋدارىپ وتىرۋىمىز ءتيىس. بىرەۋ ەرتە، بىرەۋ كەش بولسا دا شەرۋگە شىعۋ ساياسي قۇقىق ەكەنىن تۇسىنەدى. ء بىزدىڭ مەملەكەت باسقارۋ جۇيەسىندە جۇرگەن ادامداردا دا بۇل ۇرەي بار. ولار سول ۇرەيىن جەڭە الماي، ء بىز «بيلىكتى» تەك تاياقپەن ۇرىپ ساقتاپ قالامىز دەگەن ۇستانىمدارى باسىم. وزىنە ءوزى سەنىمدى، مادەنيەتتى، ء بىلىمدى ادام ۇرەيگە بوي الدىرمايدى. سول سەبەپتى مەملەكەت باسقارۋ جۇيەسى مىقتى،وزدەرىنە سەنىمدى ۇكىمەت پوليتسەيلەردىڭ ارتىنا تىعىلىپ، ء وز حالقىنىڭ ساياسي قۇقىعىن شەكتەۋگە تىرىسپاس ەءدى، – دەيدى بەلسەندى. وڭ وزگەرىستەر جولىنا شاقىراتىن بەيبىت شەرۋ گەندەرلىك تەڭدىككە ارنالعان عالامدىق سامميتءتىڭ جالعاسى ىسپەتتى. اتالعان «تەڭدىك بۋىنى» فورۋمى فرانتسيادا 2021 جىلدىڭ العاشقى جارتى جىلدىعىندا مارەگە جەتەدى. فرانتسيا مەن مەكسيكانىڭ تەڭ توراعالىعىمەن ۇيىمداستىرىلعان سامميت ايەلدەر مەن قىزداردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋشىلاردى بىرىكتىرىپ وتىر.