وسى جوبا اياسىندا پاۆلودار وبلىسىندا دا كوپبەيىندى مەديتسينالىق كەشەنى سالىنۋى مۇمكىن. بۇل جايىندا وڭىرگە كەلگەن ساپارىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي ايتقان-دى. «جاڭا كوپ سالالى كەشەن وبلىس ءۇشىن ماڭىزدى نىسان بولادى. جوبادا كەشەننىڭ زاماناۋي ساۋلەتتىك كەلبەتى جانە مەديتسينالىق قۇرال-جابدىقتارمەن تولىق قامتاماسىز ەتىلۋى قاراستىرىلعان. تيىمدىلىگى مەن قاجەتتىلىگىنە كەلسەك، ءوڭىر تۇرعىندارى وسى كەشەن نەگىزىندە مەديتسينالىق كومەك الا الادى»، دەگەن بولاتىن مينيستر. ارينە كوپ سالالى مەديتسينالىق كەشەن زامان تالابىنا ساي قاجەتتىلىك بولار. ءمونوپروفيلدى شاعىن اۋرۋحانالاردان كوپبەيىندى اۋرۋحانالارعا اۋىس­ۋ الەمدىك تاجىريبە ەكەنى بەلگىلى.

وبلىس ورتالىعىندا ءتۇرلى مەدي­تسينالىق ورتالىقتار جەت­كىلىكتى. مىسالى، كەڭەس وكىمەتى كەزىندە سالىنعان №1 قالالىق اۋرۋحانا مەن ەمحانا كەشەنى، وب­لىستىق اۋرۋحانا مەن ەمحانا كەشەنى ءالى دە ەڭسەلى، ساپالى قۇرىلىس رەتىندە حالىققا قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى. سوندىقتان قولدا بار دۇنيەنى ساقتاپ قالعان دۇرىس. وبلىستىق اۋرۋحانا جانىنان ينفەكتسيالىق ءبولىم رەتىندە قوسىمشا عيمارات تا سالىنۋدا. ال سوڭعى جىلدارى سالىنعان №4 ەمحانا، پاۆلودار اۋداندىق ەمحاناسى، اقسۋ قالاسىنداعى جاڭا ەمحانا – مينيستر ايتقانداي، زاماناۋي ساۋلەتتىك كەلبەتى جاراسقان جانە مەديتسينالىق قۇرال-جاب­دىقتارمەن تولىق قامتاماسىز ەتىلگەن نىساندار. بىلتىر ۇكى­مەت­تىڭ قىرۋار قاراجاتىنا وبلىس­تىق ونكولوگيالىق ورتالىق، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 7،3 ملرد تەڭگەگە قارجىلاندىرىلعان ينفەكتسيالىق مودۋل­دى گوسپيتال پايدالانۋعا بەرىلدى. البەتتە پاۆ­لوداردا جەرگىلىكتى حالىق سانى از بولعان­دىقتان اتالعان نىسانداردىڭ ءوزى تۇرعىنداردىڭ سۇرانىسىن وتەي الادى.

جەرگىلىكتى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا قارايتىن قالالىق جانە وبلىستىق دەڭگەيدەگى تىرەك اۋرۋحانالار بار. مىسالى، وبلىس ورتا­لى­عىندا №1 قالالىق اۋرۋحانا وزگەلەرگە تىرەك بولسا، ال وبلىستىق اۋرۋحانا اۋداندىق اۋرۋ­حانالارعا تىرەك بولا الادى. ماسەلە ۇنەمدىلىك پەن تيىمدىلىكتە. قولدا بار دۇنيەنىڭ قادىرىن ءبىلۋ وتە ماڭىزدى.

قىرۋار قاراجاتقا جاڭا مە­ديتسينالىق كەشەن سالۋدىڭ ورنىنا وڭىردە سۋسىز، جولسىز وتىرعان باياناۋىل، اققۋلى اۋدان­دارىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن وڭالتۋ پايدالى بولار ەدى نەمەسە قىستىڭ سۋىعىندا تاسىمالمەن وقيتىن اۋىل وقۋشىلارىنا شا­عىن مەكتەپ-ينتەرنات كەشەنىن سالۋ ءتيىمدى. اققۋلى اۋدانىنا كىرەبەرىستە جاڭا عيمارات بوس تۇر، ال اۋداننىڭ اۋرۋحاناسى بولسا ەسكىردى.

ال زاماناۋي تالاپ­تارعا ساي مەديتسينالىق كەشەن پاي­دالانۋعا بەرىلگەندە مەدي­تسينا­لىق قۇرال-جابدىقتارى، ينفراقۇرىلىم جۇيەلەرى ەسكىر­گەن اۋرۋحانالار مەن ەمحانالار كوشىرىلەدى. سوندا جوعارىدا اتال­عان اۋرۋحانالار، ەمحانا­لار قاڭىراپ قالماي ما؟ مى­سا­لى، اتىراۋدىڭ ءار جەرىندە ور­نالاسقان ەسكى اۋرۋحانالاردى بىرىك­تىرۋ باستاماسى نە بولدى؟ قازىر مينيسترلىك اتىراۋ وبلىسىندا سالىناتىن كوپبەيىندى اۋرۋحا­نا سالۋدان باس تارتۋعا شەشىم قابىل­دادى. ءتىپتى قاراجاتتى ۇنەم­دەۋ ءۇشىن قۇرىلىستى توق­تاتتى.

جالپى، ۇكىمەتتىڭ «مەديتسي­نالىق ۇيىم­داردىڭ نومەنكلا­تۋراسىن بەكىتۋ» تۋرالى 2009 جى­­لى №787 قاۋلىسى قابىل­دان­عانى، قاۋلىعا سايكەس نەگىزگى مەدي­تسينالىق مەكەمەلەر جەلىسىن بىرىڭعاي نورماتيۆكە كەلتىرۋگە بايلانىستى بىرىڭعاي جەلى بولۋى ءتيىس ەكەنى بەلگىلى. سون­داي-اق دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2015 جىلى «دەنساۋلىق ساق­تاۋ جەلىلەرى مەملە­كەتتىك نور­ماتيۆتەرىن بەكىتۋ» تۋرالى بۇي­رىعى دا شىققان. مينيسترلىك ارادا ون جىلدان اسا ۋاقىت وتكەندە عانا وڭىرلەردە كوپبەيىندى اۋرۋحا­نالار قۇرۋ جوباسىن قولعا الدى.

بىلتىر 1 قاڭتاردان باس­تاپ «الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساق­تان­دىرۋ قورى» كەاق پاۆ­لودار وبلىستىق فيليالى بار­لىق مەدي­تسينالىق ۇيىممەن شارت جاساستى. سوندىقتان دەن­ساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى جال­پى ەلىمىز بويىنشا وتكەن جىل­دىڭ 1 شىلدەسىنە دەيىن بىرىك­تىرۋدى وتكىزبەۋدى ۇسىنعان-دى. بىراق مەدي­تسينالىق ۇيىمدار اراسىنداعى قاشىقتىق ارالىعى انىقتالىپ، دارىگەر مامانداردىڭ جەت­كىلىكتىلىگى، اۋرۋحانا عيمارات­تارىنىڭ جاع­دايى، جالپى، ين­فراقۇرىلىم جۇيەلەرىنىڭ ساپاسى تولىق تەكسەرىلەتىنىن ەسكەرتتى.

وسى قاشىقتىق، جاقىندىق دەگەن ماسەلەگە كەلسەك، وبلىس­تا مە­ديتسينالىق مەكەمەلەردى وڭ­تايلاندىرۋدا ءبىراز داۋدىڭ بول­­عانى بار. وبلىس ورتالى­عىندا، ەكىباستۇزدا ءبىر-بىرىنەن الىس ورنالاسقان اۋرۋحانالارعا «وڭتايلاندىرۋ جاسايمىز» دەپ كەرىسىنشە مەديتسينالىق قىز­مەتتەردى قيىنداتىپ جىبەرگەن ەدى. ياعني اسىعىس شەشىم ناتيجەسىندە اۋرۋحانالار ءبىر قوسىلىپ، ءبىر اجىرادى. مەديتسينالىق ۇيىمدار اراسىنداعى قاشىقتىق انىقتالعان سوڭ قوسىلۋ كەرەكتىگى ەسكەرىلمەدى. ءتىپتى وبلىستىق كار­ديولوگيا ور­تالىعىنىڭ دا­رى­گەرلەرى باسقا اۋرۋحانامەن بىرىك­كەن جاع­دايدا قىزمەتتەن كەتەمىز دەگەن بولاتىن. دارى­گەرلەر نارازىلىعىنان سوڭ وڭىرگە كەلگەن سول كەزدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ءلاززات اقتاەۆا كارديوورتالىقتى №3 قالالىق اۋرۋحانامەن ەمەس، №1 قالالىق اۋرۋحانامەن بىرىكتىرۋ قاجەت دەپ قايتادان وزگەرىس ەنگىزدى.

راسىندا، كارديوورتالىق عيما­راتىنىڭ اۋماعى وتە ۇلكەن. جو­بالاۋ كەزىندە ساراي سالىپ جات­قانداي اسىرا ولشەپ جىبەر­گەن سەكىلدى. بۇل – شىعىن. الىپ عيمارات كارديولوگيا ورتالى­عى­نىڭ ەمدەلۋشىلەرىنە عانا ەمەس، باسقا دا قان تامىرلارى اۋرۋ­لارىن ەمدەۋگە قاجەت. جەرگىلىكتى تۇر­عىندارعا قولجەتىمدى بولۋ ءۇشىن كارديوورتالىقتىڭ الەۋەتىن بارىنشا پايدالانۋ كەرەكتىگى تۇسىنىكتى. كوپبەيىندى اۋرۋحانا دە­گەنىمىز – وسى. دايىن تۇرعان جا­ڭا عيمارات بوس تۇرماسىن، ەسىگىن اش تا پايدالان. ەكىنشىدەن، مامان تاپشى. وبلىس اكىمى ابىلقايىر سقاقوۆ كوپبەيىندى اۋرۋحانا پايدالانۋعا بەرىلگەن كەزدە دارىگەرلەر تاپشىلىعى بولماس ءۇشىن وڭىردە مەديتسينا كادرلارىن دايارلاۋ مەن قايتا وقىتۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسادى. ۇشىنشىدەن، مينيسترلىك نازار اۋدارعان «ەسكىرگەن اۋرۋحانا عيماراتتارىنىڭ جاعدايى، جالپى، ينفراقۇرىلىم جۇيەلەرىنىڭ ساپاسى تولىق تەكسەرىلەتىنى»، ارينە قۋانىشتى جاعداي. اۋدان ورتا­لىقتارىندا اۋرۋحانا عي­ماراتتارى ەسكىردى. ءمونوپروفيلدى شاعىن اۋرۋحا­نا­لاردى بىرىكتىرۋدىڭ ناقتى مىسالى وسى. وڭىردە جاڭا اۋرۋحانالار ماي، جەلەزين اۋداندارىندا بوي كوتەردى، باياناۋىلدا تۋبەركۋلەزدەن ەمدەيتىن الىپ كەشەن سالىندى. قىرۋار قاراجاتقا سالىنعان بۇل اۋرۋحانالاردىڭ ءبىرىنشى قاباتتارى بولماسا، قالعانى نەگىزىنەن بوس. ماي اۋدان­دىق اۋرۋحاناسىنىڭ قالعان بولىگى وبلىستىق مۇگەدەكتەر ورتالىعىنا بەرىلدى. باياناۋىلداعى ۇلكەن مەديتسينالىق كەشەننىڭ قانداي كۇيدە تۇرعانىن وبلىستىق دەن­ساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى انىق­تايتىن بولار. وبلىس، اۋدان ور­تالىقتارىنداعى باستى ماسەلە، ينفراقۇرىلىم جۇيەسىنىڭ توزۋىندا بولىپ تۇر. اۋىلداردى وڭ­تايلاندىرۋ بارىسىندا اۋىلدىق جەرلەردە ءبىراز مەديتسينالىق پۋنكت­تەر جابىلىپ قالدى. مىسالى، اقسۋ قالاسىنا قاراستى 8 اۋىلدى بىرىكتىرۋ ارقىلى العاباس اۋىلدىق اۋماعى، 6 اۋىلدى قوسۋ ارقىلى سارىشىعاناق اۋىلدىق اۋماعى قۇرىل­دى. قاشىقتىق ماسەلەسى وسىدان شىعادى. سوندىق­تان ءتۇرلى مەديتسينالىق مەكەمەلەردى بىرىكتىرۋدىڭ قانداي تيىمدىلىگى بار؟ بۇل ساۋالعا بايلانىستى ا.تسوي اۋرۋحانالار مەن ەمحانالاردى وڭتايلاندىرۋ تاسىلدەرىنىڭ قايتا قارالاتىنىن جەتكىزدى.

– ارينە ەمحانالار مەن اۋرۋحا­نالاردى بىرىكتىرۋ قاجەت. بىراق ءبىر نەمەسە ىرگەلەس اۋماقتا بولسا عانا، دەپ اتاپ ءوتتى مينيستر. – سون­دىقتان كوپبەيىندى مەديتسينالىق كەشەندەردى جاڭا جو­بالار ارقىلى قايتا قۇرۋ قا­جەت. اۋداندىق اۋرۋحانالارعا نەعۇر­لىم كەڭەيتىلگەن قىزمەتتەر بەرىلمەك. اۋرۋحا­نالاردى بىرىك­تىرۋ ەمدەۋ بەيىندەرى ءبىر-بىرىنە جا­قىن، قوسىلۋ باعىتى مەن ەرەك­شە­لىكتەرى بىردەي اۋرۋحانالار اراسىندا عانا جۇرگىزىلەدى.

سونداي-اق ا.تسوي مينيسترلىك تاراپىنان مەديتسينالىق پۋنكت­ى جابىلىپ قالعان اۋىل­داردا دا­رىگەرلىك كاسىبي تەكسەرۋلەرگە نازار اۋدا­رىلاتىنىن، «سارىارقااۆتوپروم» جشس كاسىپورنىندا جاسالعان ءموبيلدى مەدي­تسينالىق ورتالىقتاردىڭ كوشپەلى جاع­دايدا دياگنوستيكالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرە­تىنىن ايتىپ ءوتتى. ياعني دارى­گەرلەر سكرينينگ، تەكسەرۋ جانە كاسى­بي تەكسەرۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن اۋىل­عا بارادى جانە بارلىق قاجەت­تى كومەكتى كورسەتە الادى. بۇل مەدي­تسي­نا­نىڭ قازىرگى تۇجىرىم­داماسىنا ساي­كەس كە­لەدى جانە ال­عاشقى مەديتسينالىق كو­مەك كور­­سە­تۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ىڭعاي­لىلىعىن كورسەتەدى.

پاۆلودار وبلىستىق دەنساۋ­لىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ مالى­مەتىنشە، وڭىرگە بەرىلگەن ءموبيلدى مەديتسينالىق ورتالىقتار قازىرگى كەزدە باياناۋىل، جەلەزين، ەرتىس، پاۆلودار جانە شارباقتى اۋداندارىنا جىبەرىلگەن. كەشەندەردىڭ نەگىزىندە ناۋقاستاردى قابىل­داۋعا ارنالعان سالالىق دارىگەرلەر قۇ­را­مى دا بەكىتىلگەن. اۋىل تۇر­عىن­دارىنىڭ دياگ­نوستيكالىق جاع­دايىن جاقسارتۋ، اۋىر ناۋ­قاستاردى ەرتەرەك انىقتاپ، ولاردى وبلىس ورتالىعىنا مامان­داندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك الۋعا جىبەرۋ ماڭىزدى. بىراق جولى جوق اۋىلعا جىلجىمالى كەشەندى اۆتوبۋستار قالاي بارادى؟ اۋدان ورتالىعى بولماسا، قازىر اۋىلداردا ادام سانى از، ال اۋدانداعى مەديتسينالىق مەكەمەلەر ءوز شىعىندارىن تولىق جابا المايدى. ياعني جوسپار تۇزەر كەزدە الدىمەن ەلىمىزدىڭ ءار ءوڭى­رىنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق مۇم­كىندىكتەرىن، اۋىل مەن قالا حالقى­نىڭ سانىن، اۋا رايىن، جول ينفراقۇرىلىمىنىڭ كۇيىن ەسكەرگەن دۇرىس بولار ەدى.

ال وبلىستىق كوپبەيىندى اۋرۋحانانى باسقارۋ قۇرىلىمى قانداي بولادى؟ اۋەلى ەل بويىنشا ارنايى كونكۋرس وتەدى. ءبىرىنشى باسشىعا جوعارى تالاپتار: مەنەدجمەنتتى، ەكونوميكا مەن قارجىلىق باس­قارۋدى، ىسكەرلىك باسقارۋدى، داۋ-دا­­­مايدى باسقارۋدى جاقسى ءبىلۋى، كوشباسشىلىق قاسيەتتەرى، كور­پوراتيۆتىك رۋحقا ادالدىعى، بىربەتكەيلىگى بولۋى كەرەك. ياعني قىزمەتكەرلەردى وقىتۋدى، ۇجىمدى بىرىك­تىرۋدى، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدى ويلايتىن جاڭاشىل ادام قاجەت.

– جاڭا كوپبەيىندى اۋرۋحا­نانىڭ قۇرىلىسى حالىققا ءبىر جەر­دەن مەديتسينالىق كومەك كور­سەتۋگە، جوعارى تەحنولوگيالىق مەدي­تسينالىق قىزمەت تۇرلەرىن ماقساتتى تۇردە كەڭەيتۋگە مۇم­كىندىك بەرەدى. اۋرۋحانالار مەملەكەت-جەكە­مەن­شىك ارىپتەستىگى جانە باسقا دا ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمشارتتار شەڭ­بەرىندە سالىنادى دەپ جوسپارلانۋدا. ناۋقاستاردى قاراۋ مەن ەمدەۋدىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋگە كەتەتىن شىعىنداردى ازايتادى. سونىمەن بىرگە اۋرۋحا­نالاردى بىرىكتىرە وتىرىپ، ءبىر تاماقتانۋ بلوگىن، ءبىر زەرتحانا، ءبىر كىر جۋاتىن بولمە، ءبىر اكىم­شىلىك كورپۋس قۇرىلادى. بۇل ۇل­­كەن ۇنەمدىلىك، – دەيدى وبلىستىق باس­قار­ما وكىلدەرى.

ارينە اۋرۋحانالاردىڭ جۇ­مىسىن بىردەن وزگەرتۋ مۇمكىن ەمەس. ءتىپتى مەديتسينالىق قۇرال-جابدىقتاردى ءبىر اۋرۋحانادان ەكىنشىسىنە جەتكىزۋ دە وڭاي ەمەس. ءبىر-بىرىنە اۋىسقانى، جەتكىزىلگەنى جايلى ارنايى قۇجاتتاردىڭ جاسالۋىنا دا ۋاقىت قاجەت. اۋرۋ­حانالارى رەسمي تۇردە بىرىك­تىرىل­گەنىمەن، مامانداردىڭ بار­لىعى ءارتۇرلى اۋرۋحانالاردا، قالانىڭ ءار جەرىندە قىزمەت ەتەتىنىن دە ۇمىتپاۋ كەرەك.

كوپبەيىندى مەديتسينالىق كەشەندەر باسقا ەلدەردە دە قىز­مەت كورسەتەدى. بىراق مۇنداي كە­شەن­دەر قۋاتتى ماتەريالدىق-تەحني­كالىق نەگىزى بار تيپتىك عي­ماراتتاردا اشىل­عانى ءجون. ال وبلىس ورتالى­عىنداعى كەشەن قاي جەردە سالى­ناتىنى ءالى بەل­گىسىز. قالا شەتىنە سالىنسا وعان قاتى­ناۋ سولتۇستىكتىڭ سۋىعىندا ناۋقاستار مەن ولاردىڭ تۋىستارى، دارىگەرلەر ءۇشىن قيىن بولارى ءسوزسىز. سوندىقتان كوپبەيىندى اۋرۋحانانى سالماس بۇرىن قار­جىنى بارىنشا ۇنەمدەپ، اۋا رايىن، جەر مەن ەل جاعدايىن ەسكەرىپ، زەردەلەپ بارىپ شەشىم قابىلداعان دۇرىس بولار دەيمىز.

ال وبلىس ورتالىعىندا جاڭا كوپبەيىندى اۋرۋحانا جوباسىن جۇزەگە اسىرۋعا 60 ملرد تەڭگەگە جۋىق قارجى قاجەت ەكەن. سوندا قالاي ۇنەم جاسايتىنىمىز تۇسىنىكسىز-اق.

پاۆلودار وبلىسى