جول بويىنداعى جولسىزدىق

وسى جىلدىڭ مامىر ايىندا سەمەيدەن ءوزىن اباي راحيموۆ دەپ تانىستىرعان تۇر­عىن حابارلاستى. ايتۋىنشا، 2019 جىلى «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بو­­­يىنشا سالىنىپ جاتقان «تالدىقورعان – قالباتاۋ – وسكەمەن» اۆتوجولىنىڭ ءبىر تارماعى سانالاتىن قالباتاۋداعى اينالما جولدىڭ جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىسىپتى. ۇكىمەتتىك دەڭ­گەيدە باقىلانىپ وتىرعان اۋقىمدى جو­بانىڭ باس مەردىگەرى «قازگەرستروي» كوم­پانياسىنىڭ سۋبمەردىگەرى بولعان «ASYL-SENIM company» جشس-ىندا جۇ­مىس ىستەپتى. «ارعى جاعىن ايتپايمىن، ءىشىڭ ءبىلسىن ءالۋ-اي» دەپ حالىق انىندە ايتىلاتىنداي، ارعى جاعىن وزدەرىڭىز دە سەزىپ وتىرعان بولارسىزدار.

سەنىمدى اقتاماعان «ASYL-SENIM»

وقيعا قالاي بولعان؟ تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن رەت-رەتىمەن باياندايىق.

«داۋدىڭ باسى دايرابايدىڭ كوك سيى­رى» دەمەكشى، پالەنىڭ ءبارى «ASYL-SENIM company» جشس-ىنىڭ ديرەكتورى يل­حومجان مامبەتشارىپوۆ دەگەن ۇلتى وزبەك ازاماتپەن تانىستىقتان باستالىپتى. اباي راحيموۆتىڭ سوزىنە سەنسەك، بەيتانىس ازامات حابارلاندىرۋ ارقىلى بۇل كىسىنىڭ تۋعان باۋىرى سەيىتحان راحيموۆتىڭ اتىنا تىركەلگەن كاماز-دى (6520 №538SPA16) سا­تىپ الۋعا كەلەدى. ويىندا ەشتەڭە جوق سەمەيلىك تۇرعىن 6 ملن 500 مىڭ تەڭگەگە جۇك كولىگىن ساتۋعا كەلىسەدى. مامبەتشارىپوۆ «2019 جىلى 15 تامىزدا 2 ملن 200 مىڭ، 15 قىركۇيەكتە 2 ملن 200 مىڭ، 15 قازاندا 2 ملن 100 مىڭ تەڭگەنى قايتارىپ بەرەمىن» دەپ نوتاريۋس ارقىلى مىندەتتەمەگە قول قويادى (قۇجات 2019 جىلى 24 ماۋسىمدا رەسىمدەلگەن). وسى مىندەتتەمەدە ونىڭ 1981 جىلى 1 تامىزدا دۇنيەگە كەلگەنى، وزبەكستاننىڭ تۋماسى ەكەنى، قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىن الماعانى، الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى قىرعاۋىلدى اۋىلىنداعى اقبوتا كوشەسىندەگى 164 ۇيدە تىركەلگەندىگى كورسەتىلگەن. 2019 جىلدىڭ 23 قىركۇيەگىندە ءوز قولىمەن تولتىرعان قولحاتىندا ول كاماز اقشاسىن 25 قازانعا دەيىن تولەي الماسا، تەحنيكانى پايدالانعان ءار اي ءۇشىن 700 مىڭ تەڭگەدەن تولەيتىنىن جازادى. اقىر سوڭى مىندەتتەمەسى دە، قولحاتى دا جايىنا قالىپ، ءبىر تيىن دا تولەمەستەن كاماز-دى ءۇش ايدان كەيىن بۇزىلعان كۇيىندە قايتارىپ بەرەدى.

ەندى ءسال شەگىنىس جاساساق. اۋەلدە تەحنيكا ساتىپ الامىن دەپ سەنىمىنە كىرگەن مامبەتشارىپوۆ اباي راحيموۆتى قالباتاۋعا جۇمىسقا شا­قىرادى. «بۇلاي بولارىن قايدان بىلەيىن؟! كاماز-دى الۋعا كەلگەندە ول مەنىڭ ءۇيىمنىڭ جانىندا تۇرعان ەكسكاۆاتور، جۇك تيەگىش پەن گازەلدى كورەدى. قازاقپىز عوي، داستارقان جايىپ، قوناق قىلامىز. سوزدەن ءسوز شىعىپ، مەن وعان ءوزىمنىڭ قۇرىلىس وندىرىستىك كومپانيامنىڭ، وندا 20-30 جۇمىسشىمنىڭ بار ەكەنىن، جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىن سالۋمەن شۇعىلداناتىنىمىزدى ايتامىن اعىمنان جارىلىپ. راسىندا، بۇل سالادا تاجىريبەم جەتكىلىكتى. نوۆوسىبىردە ارحي­تەكتۋرا ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم العانمىن. ويدا ەشتەڭە جوق. سودان ول: «ديپلومى بار ادامسىز. بىرلەسە جۇمىس ىستەيىك. «قازگەرستروي» كومپانياسىنا سۋب­مەردىگەرمىز. جۇمىسشىلارىڭدى شاقىر، تەحنيكالارىڭدى اكەل. اقشاسىن جاقسىلاپ تولەيمىن» دەدى. الدامايتىن شىعار دەپ سوزىنە سەندىم» دەيدى ا.راحيموۆ.

سودان وزبەكستان ازاماتىنا سەنگەن ا.راحيموۆ سەمەيدەن ءوز بريگاداسىن الىپ، جارما اۋدانىنىڭ ورتالىعىنا جە­تەدى. وزىمەن بىرگە «JUGONG ZL-50» جۇك تيەگىشى، «ZL 30-25» جۇك تيەگىش-ەكس­كاۆاتورى مەن گازەلىن الا بارادى. 15 شىلدەدە وسىنداعى «ەدىگە» قوناقۇيىنە ورنالاسادى. «مەنىڭ بريگادام جۇمىستى 17 شىلدەدە مامبەتشارىپوۆتىڭ بۇيرىعىمەن قوناقۇي جانىنداعى 70-كە جۋىق جاس كوشەتتەردى شابۋدان باستادى. زاڭسىز. وعان مۇنى تەلەفون ارقىلى ەسكەرتتىم، ءمان بەرمەدى. شابىلعان اعاشتاردى اقشانى ۇنەمدەۋ ءۇشىن ارماتۋرانىڭ ورنىنا قا­زىق رەتىندە پايدالاندى. جۇمىستى باس­تاۋىن باستاعانىمىزبەن بىزگە اۆانس بە­رىلگەن جوق. اۋەلگى كەزدە الماتىدان مە­نىڭ ەسەپشوتىما 50 مىڭ تەڭگە سالىپ جىبەردى، ءتىپتى جانار-جاعارمايعا دا جەت­پەيتىن اقشا. سودان جۇمىستى جالعاستىرا بەردىك. ازىق-ت ۇلىك، جانار-جاعارمايدى قارىزعا الدىق. وسىنىڭ ءبارىن جاقسى بىلسە دە، مامبەتشارىپوۆ العاش­قى العان 3 ملن تەڭگە اۆانسىنان بىزگە بار-جوعى 200 مىڭ تەڭگە اۋداردى. ءوزى الما­تىدا ءجۇردى. مامبەتشارىپوۆ شىلدە ايىنىڭ سو­ڭىندا تاعى 5 ملن تەڭگە اۆانس الادى، ودان دا ءبىر تيىن بەرمەدى. اۋەلگى «سە­رىكتەس بولامىز، تاپقان تابىسىمىزدى 50/50 بولىسەمىز» دەگەن كەلىسىم جايىنا قالدى. اقشا ۋاقىتىندا تولەنبەگەن سوڭ جۇمىسشىلار دا نارازىلىق تانىتا باستادى» دەيدى ا.راحيموۆ.

سەرىكتەس دەمەكشى، سەمەيلىك ازاماتتىڭ اڭعالدىعىن پايدالانعان مامبەتشارىپوۆ ونى ءوزى باسقاراتىن «ASYL-SENIM company» جشس-ىنا ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى بولاسىڭ دەپ الداپ، ۋاقىتتى سوزعان ەكەن. بىزگە ءوزىنىڭ الدانعانىن ايتىپ، مۇڭىن شاققان راحيموۆتىڭ سوزىنە سەنسەك، وزبەكس­تان ازاماتى مامبەتشارىپوۆتىڭ قارىزى شاش ەتەكتەن. كاماز-دىڭ ءۇش ايلىق جالداۋ اقىسىنان بولەك ء(ۇش اي – 2 ملن 100 مىڭ تەڭگە) «JUGONG ZL-50» جۇك تيەگىشى، «ZL 30-25» جۇك تيەگىش-ەكسكا­ۆاتورى مەن گازەلدى جالعا العانى ءۇشىن 1 ملن 898 مىڭ تەڭگە قارىز كورىنەدى.

تالايدى تاقىرعا وتىرعىزعان

قالباتاۋدا جۇمىس ىستەپ، وزگە ەلدىڭ ازا­ماتىنىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ، امالى تاۋ­سىلعان ا.راحيموۆتىڭ كومەك سۇراپ حات جاز­باعان جەرى قالماپتى. جارما اۋدان­دىق ىشكى ىستەر بولىمىنە، اۋداندىق سوتقا، سەمەي قالالىق پروكۋراتۋراسىنا، Nur Otan پارتياسىنىڭ وبلىستىق فيليالىنا، وبلىستىق ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كومي­تەتىنە، وبلىستىق پروكۋراتۋراعا، وبلىس­تىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنە، وبلىستىق مەم­لەكەتتىك ەڭبەك ينسپەكتسياسى باسقار­ماسىنا، وبلىستىق ەكونوميكالىق تەرگەۋ دەپارتامەنتىنە، ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە، اۆتوموبيل جولدارى كوميتەتىنە شاعىم­دانىپتى. الايدا ازىرگە ەشقانداي ناتيجە جوق.

ا.راحيموۆ بىزگە: «مەنىڭ شىنىمەن جۇمىس ىستەگەنىمدى، كىناسىز ەكەنىمدى قال­باتاۋدا بىرگە جۇمىس ىستەگەن كىسىلەر ايتىپ بەرەدى» دەگەن سوڭ سول ازاماتتارعا حابار­لاسىپ، ءمان-جايدى بىلدىك. سەمەيلىك اندرەي كۋچەرين قالباتاۋدا ا.راحيموۆتىڭ «JUGONG ZL-50» جۇك تيەگىشىن جۇرگىزىپ، «ASYL-SENIM company» جشس-ىندە جۇ­مىس ىستەپتى. «ەكى ايدان استام ۋاقىت جۇمىس ىستەدىم. جۇمىس ىستەگەنىمدى ايعاقتايتىن بار­لىق قۇجات بار. ءبىر وكىنىشتىسى، مامبەت­شارىپوۆ ءتيىستى اقشانى تولەمەگەن سوڭ ا.راحيموۆ ەڭبەكاقىمدى ءوز قالتاسىنان تولەپ بەردى. الماتىدان كەلگەن سۋبمەردىگەر (ي.مامبەتشارىپوۆ) جالاقى ماسەلەسىنە قاتىستى قانشا رەت جينالىس وتكىزدى، پوليتسيا دا كەلدى، ايقاي-شۋدان كوز اشپادىق. نە كەرەك، اقشانى تاپسىرىس بەرۋشى بەرمەدى دەدى، اناۋ دەدى، مىناۋ دەدى، ۋادەسىندە تۇرمادى» دەيدى ول.

«مەن ا.راحيموۆپەن 20 كۇن جۇمىس ىستەدىم. سودان سوڭ مامبەتشارىپوۆتىڭ «ASYL-SENIM company» جشس-ىنە جۇ­مىسقا كىردىم. باسىندا اقشامىزدى دۇرىس تولەگەنىمەن سوڭىنا قاراي ىرىڭ-جىرىڭ قىلدى. اقىرى باس مەردىگەر «قازگەرستروي» كوم­پانياسىنىڭ باسشىلىعىنا شاعىم­دانىپ، اقشامىزدى ازەر دەگەندە الدىق. مەن نەگىزى ەڭبەگىمە 200 مىڭ تەڭگەدەن ارتىق الۋىم كەرەك بولعان. الايدا 135 مىڭ تەڭگە عانا بەردى. اقشاسىن ءۇش-ءتورت اي الماعان جىگىتتەر دە بولدى» دەيدى وسىندا دانەكەرلەۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگەن قانات نۇرماعامبەتوۆ.

ا.راحيموۆپەن اۋەلى بىرگە جۇمىس ىس­تەپ، كەيىن مامبەتشارىپوۆتىڭ جشس-ىنا جۇ­مىسقا كىرگەن قۋانىش وزەكباەۆ تا وز­بەكستان ازاماتىنان وڭباي الدانعانىنا وكىنەدى. «ول ماعان 1 ملن 200 مىڭ تەڭگە قارىز. مۇنىڭ ىشىندە مەنىڭ بريگادامنىڭ ءۇش ادامىنىڭ اقشاسى بار. ا.راحيموۆ بۇل جەردە ءوز تەحنيكالارىمەن ەكى اي جۇمىس ىستەدى. اقشاسىن الا المادى عوي اقىرى» دەيدى ول.

جوعارىدا 70 جاس كوشەتى وتالدى دەپ جازعان قالباتاۋداعى «ەدىگە» قوناقۇيىنىڭ يەسى ەدىگە توقتارحان ۇلى يبرايىموۆقا دا حابارلاستىق. يلحومجان مامبەتشارىپوۆ بۇل كىسىگە 4 ملن تەڭگە قارىز بولعان ەكەن. «زاڭگەرلەرى ولەردەگى ءسوزىن ايتىپ، 2 ملن تەڭ­گەگە ءتۇسىردى. وسىنىڭ ءوزىن قايتارىپ بەرسە شۇكىر دەپ وتىرمىن. قازىر سوت ورىنداۋشىلارى جۇمىس ىستەپ جاتىر. ا.راحيموۆ دۇرىس ازامات دەپ ويلايمىن. ارينە ءوزى دۇرىس بىلمەيتىن وزبەكستان ازاماتىنىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ قالعانى وكىنىشتى. مەنى تاڭعالدىراتىنى، بۇل مامبەتشارىپوۆ دەگەن ازاماتتىڭ جۇمىسشىلارى دا جوق. ەلدى جالدايدى. جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىندە جالعىز ءوزى عانا تىركەلگەن. قالباتاۋدا جۇمىس ىستەگەن جۇمىسشىلارى 2019 جىلعى جەلتوقساننىڭ 14-ىنە دەيىن مەنىڭ قوناقۇيىمدە جاتتى. نە تاماقتارى جوق، نە جالاقىلارىن دۇرىس المادى. مەنىڭ بىلۋىمشە، وزبەكستان ازاماتى كوپ ادامعا قارىز» دەيدى قوناقۇي يەسى.

قوناقۇي دەمەكشى، اباي راحيموۆ وسى قوناقۇيدىڭ الدىنداعى 70-كە جۋىق جاس كوشەتتى زاڭسىز وتاتقانى ءۇشىن 2019 جىلى مامبەتشارىپوۆتىڭ ۇستىنەن وبلىستىق ما­مان­داندىرىلعان تابيعاتتى قورعاۋ پروكۋراتۋراسىنا شاعىم ءتۇسىرىپتى. پروكۋراتۋرا مۇنى جارما اۋداندىق پوليتسيا بولىمىنە جولداپتى. ولار بۇل ءىستى تەكسەرىپ، 2019 جىلدىڭ 18 قاراشاسىندا اباي راحيموۆقا: «بۇل وقيعادا ەشقانداي اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ قۇرا­مى بولماۋى سەبەپتى جارما اپب-ءىنىڭ نومەنكلاتۋرالىق ىسىنە جولداندى. سەبەبى تەكسەرۋ كەزىندە «ەدىگە» قوناقۇيىنىڭ يەسى ەدىگە يبرايىموۆ ول جەر ءوزىنىڭ جەكەمەنشىك جەرى بولعاندىقتان ءوز ەركىمەن كەسىپ تاس­تاعانىن ايتىپ كورسەتتى» دەپ جاۋاپ جا­زىپتى. شىن مانىندە، مامبەتشارىپوۆ اعاش­تاردى زاڭسىز كەستىرگەن ەكەن. مۇنى قوناقۇيدىڭ يەسى ەدىگە يبرايىموۆپەن وسى جىلدىڭ 22 مامىرى كۇنى ۇيالى تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىمىزدە ايتتى، اۋداندىق پوليتسيا بولىمىنە «اعاشتاردى ءوزىم كەستىم» دەگەندى امالسىزدان ايتقانىن دا جەتكىزدى. ويتكەنى سول كەزدە مامبەتشارىپوۆ بۇل كىسىگە جۇمىسشىلاردى قوناقۇيگە تۇر­عىز­عانى ءۇشىن قارىز بولعان. سول قارىزدى بەرمەي كەتە مە دەگەن قاۋىپپەن وسىلاي ايتۋعا، ياعني وزبەكستان ازاماتىن جازىقتى بولسا دا، قورعاۋعا ءماجبۇر بولعان سەكىلدى.

مامبەتشارىپوۆ قالباتاۋداعى جۇمىسقا الماتى وبلىسىنان كاماز كولىگىن جالعا الىپ، ونىڭ دا اقشاسىن دۇرىس تولەمەي اۋرەگە سالىپتى. ءتىپتى جۇك كولىگىن قايتار­ماي قويعان سوڭ كولىك يەلەرى تەحنيكاسىن الۋ­عا كەلە جاتقاندا جولدا ولاردىڭ ۇستىنەن شاعىم جازىپ، ءىس قوزعاتىپ جىبەرىپتى.

«اباي راحيموۆقا بارعانى سەكىلدى ول بىزگە دە حابارلاندىرۋ ارقىلى كەلگەن بولاتىن. كاماز-دى ساتىپ الامىن، اقشاسىن 4 ايدا تولەيمىن دەپ اۋەلدە 300 مىڭ تەڭگە بەردى. قايدان بىلەيىك، بۇدان كەيىن وعان سەنىپ، كولىگىمىزدى بەردىك. اقشا تولەمەي قويعان سوڭ 6 ايدان كەيىن كولىگىمىزدى الىپ كەتەيىك دەپ وزىمەن بىرگە الماتى وبلىسىنان شىعىپ، قالباتاۋعا بارا جاتقاندا ورتا جولدا ء(ۇشارالدا) «مەنى قيناپ اكەتىپ بارا جاتىر» دەپ ۇستىمىزدەن ارىز جازدى. مىنە، ءالى كۇنگە وسى شارۋانىڭ اۋرەسىمەن ءجۇرمىز» دەي­دى كولىك يەسى مايرامباي تورەجانوۆ.

ءتۇيىن

وكىنىشتىسى، مەملەكەتتىك باعدارلاماعا بولىنگەن قارجىنى تالان-تاراجعا سالىپ، ءبىر ەمەس، بىرنەشە ازاماتتىڭ اقىسىن جەگەن، ونىمەن قويماي قورشاعان ورتاعا دا ايتارلىقتاي زالال كەلتىرگەن وزبەكستان ازاماتىنا ەشقانداي شارا قولدانىلماي وتىر.

«قازگەرستروي» كومپانياسىنىڭ جاۋاپتى جۇمىسقا بۇل سالاداعى تاجىريبەسى جوق وزگە ەلدىڭ ازاماتىن شاقىرعانى دا تۇسىنىكسىز. تۇسىنىكسىز دۇنيە كوپ. ازىرگە سۇراق كوپ، جاۋاپ جوق...

شىعىس قازاقستان وبلىسى